آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
کاظم عاشوری - محقق و نویسنده - تحلیل روانکاوانه مکانیسم دفاعی "دوست داشتنِ والد بیمحبت" و تأثیر آن در شکلگیری الگوهای عاطفی ما در بزرگسالی.
در دل بسیاری از انسانها، یک راز ناگفته و عمیق نهفته است: ما ناخودآگاه بیشتر به کسی دلبسته میشویم که در کودکی کمترین عشق را به ما داده است. بهنظر میرسد پارادوکسی دردناک باشد؛ چرا باید قلبمان را به کسی بدهیم که قلب ما را شکست؟ پاسخ این سوال در لایههای عمیق روان ما دفن شده؛ جایی که مكانیسمهای دفاعی روان، برای حفظ تعادل روحی، دست به بازیهایی میزنند که گاهی به قیمت تکرار رنجهای گذشته تمام میشوند.
عشق؟ یا تلاش برای جبران؟
وقتی کودکی در یک خانواده احساس کند یکی از والدینش او را کمتر دوست دارد، درونش احساس طردشدگی، بیارزشی و ناامنی شکل میگیرد. اما ذهن کودک تاب این حجم از درد را ندارد. پس یک مکانیسم دفاعی وارد عمل میشود: کودک برای بقا و حفظ پیوند با آن والد، شروع به بیشتر دوست داشتن او میکند؛ شاید به این امید که "اگر من بیشتر دوستش داشته باشم، او هم روزی دوستم خواهد داشت." اما این احساس، عشق نیست. این یک استراتژی روانی برای زندهماندن عاطفی است. کودک نمیتواند بپذیرد که کسی که قرار بود او را بیقید و شرط دوست داشته باشد، چنین نکرده است. پس خود را مقصر میپندارد، و میکوشد با عشقورزی بیشتر، محبت دریافتنشده را التیام دهد.
تکرار الگو در بزرگسالی
سالها بعد، همین الگو در روابط بزرگسالی ما تکرار میشود. جذب کسانی میشویم که ما را پس میزنند، سردند یا بیتفاوتاند. چرا؟ چون ذهن ما هنوز درگیر همان "امید قدیمی" است: شاید اینبار، اگر کافی خوب باشم، دوستم داشته باشند. این، بازتولید همان عشق ناکام دوران کودکی است؛ زخمی که هنوز التیام نیافته، پس باز میگردد تا ما را وادار به نگاه دوباره کند.
راه رهایی چیست؟ اولین گام، آگاهی است. باید بفهمیم که بسیاری از "عشقها" در واقع فریادهای کودک زخمی درون ما هستند. با کمک رواندرمانی، نوشتن، خودکاوی یا کار با یک مشاور، میتوان این مکانیسم را شناسایی کرد، آن را به رسمیت شناخت و کمکم از بندش رها شد. وقتی یاد بگیریم که عشق سالم، نیاز به اثبات ندارد و از دل امنیت درونی زاده میشود، آنگاه دیگر به دنبال نجات کسی نخواهیم بود تا نجات پیدا کنیم.
جمعبندی
دوست داشتن کسی که ما را دوست نداشت، گاهی یک واکنش روانیست، نه یک انتخاب آگاهانه. این عشق نیست؛ پاسخیست به زخمی کهنه. اما خبر خوب این است: میتوان این زخم را شناخت، ترمیم کرد و مسیر روابط آینده را به نفع خود تغییر داد.