آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
آتش بار دیگر به جان جنگلهای هیرکانی چالوس افتاده است. این بار منطقه الیت در مرکز توجه قرار گرفته، جایی که شعلههای سرکش، نفسهای طبیعت را به شماره انداختهاند. آتشسوزی که از چند روز پیش آغاز شده، با وجود تلاشهای بیوقفه نیروهای امدادی، همچنان به پیشروی خود ادامه میدهد. محمد جعفر قائمپناه، معاون اجرایی پزشکیان، با بیان اینکه آتش در الیت چالوس مهار نمیشود، از ناکامی تجهیزات داخلی در مهار این حریق خبر داد. این اعتراف، زنگ خطری برای همه دوستداران محیط زیست است که جنگلهای باارزش هیرکانی را در معرض تهدید میبینند.
در همین راستا، سازمان حفاظت محیط زیست دست به دامن کمکهای بینالمللی شده است. شینا انصاری، معاون این سازمان، از رایزنیهای موفق برای جلب کمک خبر داده و اعلام کرد که فردا دو هواپیما و یک بالگرد از ترکیه برای مهار آتش به منطقه اعزام خواهند شد. این کمکهای بینالمللی در شرایطی میرسد که مدیرکل مدیریت بحران مازندران از مهار نسبی آتش با کمک هواپیمای آبپاش خبر داده، اما تأکید کرده که آتش تنها مهار شده و هنوز به طور کامل خاموش نشده است. برای تکمیل عملیات اطفا، فردا دومین هواپیمای آبپاش نیز به منطقه اعزام میشود. در جبهه قضایی نیز تحرکات قابل توجهی آغاز شده است. پوریانی، رئیس کل دادگستری مازندران، از صدور دستورات لازم برای شناسایی دقیق عاملان احتمالی آتشسوزی و رسیدگی فوری به تخلفات مدیران و مأموران خبر داده است. معاون اول رئیسجمهوری نیز وارد میدان شده است. عارف با تأکید بر ضرورت بسیج همه امکانات و ظرفیتهای کشور، خواستار هماهنگی بیشتر برای مهار آتشسوزی جنگلهای هیرکانی شده است. جنگلهای هیرکانی با قدمت ۴۰ میلیون ساله، از ارزشمندترین اکوسیستمهای جهان محسوب میشوند و حفاظت از آنان در برابر حوادثی مانند آتشسوزی، نیازمند عزم ملی و بینالمللی است. این رویداد نشان میدهد که علیرغم تلاشهای صورت گرفته، ایران هنوز برای مقابله با آتشسوزیهای بزرگ جنگلی به تجهیزات پیشرفته و کمکهای بینالمللی نیاز دارد.
تحلیل وضعیت آتشسوزی و اقدامات اطفایی
آتشسوزی در منطقه الیت چالوس از جمله حوادث طبیعی است که به دلیل شرایط خاص توپوگرافی و پوشش گیاهی منطقه، مهار آن با دشواریهای زیادی همراه بوده است. موقعیت کوهستانی منطقه و دسترسی سخت، عملیات اطفا را پیچیده کرده است. استفاده از هواپیماهای آبپاش نشان میدهد که آتشسوزی به مرحلهای رسیده که روشهای سنتی اطفا کارایی لازم را ندارند. این هواپیماها میتوانند حجم زیادی از آب را بر روی کانونهای آتش بریزند و نقش مؤثری در کنترل آتش داشته باشند. درخواست کمک از ترکیه نشاندهنده شدت حریق و محدودبودن امکانات داخلی است. این همکاری بینالمللی میتواند الگویی برای آینده باشد تا ایران با کشورهای دیگر برای مقابله با بلایای طبیعی تفاهمنامههای همکاری امضا کند.
بررسی زیرساختهای مقابله با آتشسوزی در ایران
این حادثه نشان داد که ایران در زمینه تجهیزات پیشرفته اطفای حریق جنگلها با کمبودهای جدی روبرو است. ناوگان هوایی برای مقابله با آتشسوزیهای بزرگ کافی نیست و نیاز به تقویت دارد. سامانههای هشدار زودهنگام آتشسوزی نیز نیاز به ارتقا دارند. با استفاده از فناوریهای مدرن مانند سنجش از دور و دوربینهای پیشرفته میتوان آتشسوزیها را در مراحل اولیه شناسایی و مهار کرد. آموزش نیروهای محلی و داوطلب نیز از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. با آموزش جوامع محلی میتوان در مراحل اولیه آتشسوزی، قبل از گسترش آن، اقدامات مؤثری انجام داد.
پیامدهای محیط زیستی آتشسوزی
آتشسوزی در جنگلهای هیرکانی میتواند آسیب جبرانناپذیری به این اکوسیستم باارزش وارد کند. این جنگلها با قدمت ۴۰ میلیون ساله، از میراث طبیعی جهانی محسوب میشوند. بین رفتن پوشش گیاهی میتواند به فرسایش خاک و تغییر در مدالیته هیدرولوژیکی منطقه منجر شود. این تغییرات اثرات بلندمدتی بر محیط زیست منطقه خواهد داشت. آتشسوزی همچنین بر حیات وحش منطقه نیز تأثیر منفی میگذارد. بسیاری از گونههای جانوری ممکن است در اثر آتشسوزی تلف شوند یا زیستگاه خود را از دست بدهند.
ابعاد حقوقی و قضایی حادثه
دستور دادستانی برای شناسایی عوامل حریق نشان میدهد که این حادثه از منظر قضایی نیز پیگیری میشود. بررسی علل آتشسوزی میتواند به پیشگیری از حوادث مشابه در آینده کمک کند. رسیدگی به تخلفات مدیران و مأموران نیز حائز اهمیت است. ممکن است کوتاهی در انجام وظایف یا عدم تأمین امکانات لازم در گسترش آتشسوزی نقش داشته باشد. تعیین دقیق مسئولیتها میتواند به بهبود سیستم مدیریت بحران در آینده کمک کند. با روشن شدن نقاط ضعف، میتوان برای رفع آنان اقدامات لازم را انجام داد.
راهکارهای بلندمدت برای پیشگیری
برای پیشگیری از چنین حوادثی در آینده، نیاز به برنامهریزی بلندمدت داریم. ایجاد سامانه ملی پایش و اطفای حریق جنگلها باید در اولویت قرار گیرد. تأمین تجهیزات پیشرفته اطفای حریق از جمله هواپیماها و بالگردهای آبپاش ضروری است. این تجهیزات میتوانند در زمان طلایی اطفا، نقش تعیینکننده ایفا کنند. آموزش جوامع محلی و ایجاد تیمهای داوطلب نیز از دیگر راهکارهای مؤثری است که میتواند به کاهش خسارتهای ناشی از آتشسوزی کمک کند.