آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
فضای مجازی ایران شامگاه گذشته شاهد یکی از جنجالیترین مناقشات سیاسی اخیر بود. سعید جلیلی، سیاستمدار سرشناس اصولگرا، در توییتی بحثبرانگیز، طرفداران مذاکره با غرب را به گوسالهپرستان بنیاسرائیل پس از غلبه بر فرعون تشبیه کرد. این اظهارنظر به سرعت به بمبی در شبکههای اجتماعی تبدیل شد. واکنشها به این توییت از همه جناحهای سیاسی آغاز شد. پسر مسعود پزشکیان، از چهرههای میانهرو، در پاسخ نوشت: "مقایسه مذاکره با گوسالهپرستی نادرست است. مذاکره یک ابزار است و تصمیم درباره آن با مسئولان ذیربط است." این پاسخ نشان داد که حتی در میان نیروهای انقلابی نیز این تشبیه با انتقاد مواجه شده است. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر اسبق ارتباطات، با کنایهای تند به جلیلی نوشت: "اگر اعجاز موسایی دارید، عصای خود را بر زمین بزنید." این در حالی است که خبرگزاری تسنیم نزدیک به اصولگرایان نیز در تحلیلی، توییت جلیلی را "غیردقیق و افراطی" توصیف کرد. این مناقشه نشان میدهد که بحث بر سر سیاست خارجی ایران حتی در میان نیروهای اصولگرا نیز به نقطه انفجار رسیده است. سوال اصلی اینجاست: آیا این گفتوگوی داغ میتواند به تصمیمگیری بهتر منجر شود یا فقط بر آتش اختلافات خواهد افزود؟
چهار توییت کنایه آمیز سعید جلیلی، ساعاتی پس از انتصاب «علی لاریجانی»
چند ساعت پس از انتصاب علی لاریجانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی توسط پزشکیان، سعید جلیلی به صورت پیدرپی و در مخالفت با مذاکره، چهار توییت منتشر کرد. جلیلی ابتدا نوشت: «وقتی شما در زمان مناسب، مقابل ظلم ظالمان نایستید، آنها به نقطهای خواهند رسید که امروز تمام جهان، جنایاتشان را مشاهده میکنند و مردم یک منطقه را با گرسنگی و انواع حملات به شهادت میرسانند.» او سپس نوشت: «خداوند برای بنیاسرائیل پیامبری فرستاد تا آنها را از ظلم فرعون برهاند اما آنها پس از پیروزی بر فرعون، وقتی ۴۰ روز پیامبرشان به کوه طور رفت، گوساله پرست شدند؛ عدهای نیز امروز پس از اینکه دشمن در وسط مذاکره به ما حمله کرد و ملت ایران پیروز شد، مجدد دم از مذاکره میزنند!»
سعید جلیلی در توئیتی دیگر تأکید کرد: «آنهایی که فکر میکردند با یک مذاکره، میلیاردها دلار سرمایه وارد کشور میشود و با یک دیدار رؤسای جمهور در راهروی سازمان ملل، تمام مشکلات حل میشود، دیدند که وسط همین مذاکرات به ما حمله کردند اما امروز باز دم از همان مسیر قبلی میزنند!» وی افزود: «این که رهبری میفرمایند جهت گیری ها مهم هستند، ناظر بر همین موضوع است.»
این توییت واکنش های زیادی را برانگیخت؛ از جمله اینکه پسر مسعود پزشکیان در پاسخ وی نوشت: تصمیم درباره مذاکره متولی دارد و مسئوالن با هدایت رهبری هر تصمیمی بگیرند ما پشت آن میایستیم. اما مقایسه مذاکره با گوسالهپرستی نابجاست. گوسالهپرستی منکر مطلق است اما مذاکره حکم کلی ندارد. اصل منافع کشور است.
محسن برهانی حقوقدان نیز در شبکه اجتماعی ایکس(توییتر سابق) نوشت: استفاده واژگانی برادر کوچکتر از #آغل و برادر بزرگتر از #گوساله نشان داد که چه بالای سهمگیری را در انتخابات سال گذشته از سر ایران دفع کردیم.
کنایه آذری جهرمی به سعید جلیلی: اگر اعجاز موسایی دارید، عصای خود را بر زمین بزنید!
🔹محمدجواد آذری جهرمی، وزیر اسبق ارتباطات نسبت به اظهارات سعید جلیلی درباره مذاکره انتقاد کرد. خطاب به برادری که معتقد به گوساله پرستی قوم پس از غلبه بر فرعون شده اند عرض میکنم. تصمیمات مهم، مثل مذاکره در کشور در زنجیرهای اتخاذ میشود که جنابعالی هم حلقهای از آن زنجیره هستید، مخالفتها را در همان جا بیان کنید، به خیر نزدیکتر است. .هرچه درباره توییت اخیر جلیلی درمورد گوسالهپرستی تامل میکنیم، غلط بودن توییت او بیشتر آشکار میشود.
خبرگزاری تسنیم نوشت: آقای سعید جلیلی در حساب مجازی خود متنی درباره مذاکره نوشته و آن را به گوسالهپرستی پس از حضور موسی(ع) در کوه طور تشبیه کرده است. او نوشته است: «خداوند برای بنیاسرائیل پیامبری فرستاد تا آنها را از ظلم فرعون برهاند اما آنها پس از پیروزی بر فرعون، وقتی ۴۰ روز پیامبرشان به کوه طور رفت، گوساله پرست شدند؛ عدهای نیز امروز پس از اینکه دشمن در وسط مذاکره به ما حمله کرد و ملت ایران پیروز شد، مجدد دم از مذاکره میزنند!» این توییت آقای جلیلی با واکنشهای بسیاری همراه شده است و در واقع، غیر از حلقهای از طرفداران ایشان که برایشان «هرچه آن خسرو کند شیرین بود!» مصداق دارد، باقی مخاطبان، از انقلابی گرفته تا دیگران به ایشان انتقاد کردهاند.
انتقادهای جناح اصلاحطلب به سعید جلیلی مناسبات خاص خود را دارد و در موارد بسیار زیادی ناشی حب و بغضهای شخصی و جناحی است، اما به نظر میرسد انتقادهای فراوان جریان انقلابی به این توییت جناب جلیلی، به حق است. جناب جلیلی وقتی چنین تشبیهی را به کار میبرد قاعدتاً باید توضیح دهد که وجوه این تشبیه کدامند؟ مشبّه و مشبّهبه چیست؟ وجه شبه آنها کجاست؟ موسی کیست؟ گوسالهپرستی دقیقاً اینجا مصداق چیست؟ سامری کدام است؟چه کسی به کوه طور رفته؟ همه اینها نکات مهمی است و هرچه در آن تامل میکنیم غلط بودن توییت جناب جلیلی بیشتر آشکار میشود! انتقاد به روند و محتوای مذاکرات چیز بدی نیست؛ از قضا هر سیستم حکمرانی میتواند از طریق همین تضارب آرا، تصمیمهای بهتری بگیرد، اما این نقدها وقتی میتواند مفید باشد که از رادیکالیسم و نقدهای هیجانی فاصله بگیرد. تضارب آرا برای هر نظام حکمرانی مطلوب است، به شرطی که کفش رادیکالگویی را از پای سیاست درآوریم!
ریشههای اختلاف نظر
تقابل دو دیدگاه در سیاست خارجی:
- دیدگاه جلیلی: مخالفت مطلق با مذاکره پس از تجربه خیانت
- دیدگاه منتقدان: مذاکره ابزاری در خدمت منافع ملی
استفاده از استعارههای مذهبی برای مباحث سیاسی:
- موافقان: هشدار درباره تکرار اشتباهات تاریخی
- منتقدان: سوءاستفاده از مفاهیم دینی برای حذف رقیب
واکنشهای کلیدی
پسر پزشکیان
- تأکید بر تبعیت از رهبری
- تفکیک بین مذاکره به عنوان ابزار و گوسالهپرستی به عنوان انحراف مطلق
- اولویت منافع ملی بر دیدگاههای جناحی
آذری جهرمی
- کنایه به عملکرد انتخاباتی جلیلی
- اشاره به جایگاه تصمیمگیری جمعی
- توصیه به طرح مخالفتها در مجاری رسمی
تسنیم
- نقد ساختارمند به تشبیه جلیلی
- درخواست توضیح درباره وجوه تشبیه
- هشدار درباره رادیکالشدن فضای انتقاد
ابعاد پنهان ماجرا
- رقابت پنهان جناحها برای تعیین خط مشی سیاست خارجی
- تلاش برای جهتدهی به فضای عمومی پیش از انتخابات آینده
- تقابل گفتمان "مقاومت محض" با "تعامل هوشمند"
درسهای این مناقشه
- خطر استفاده از استعارههای مذهبی در مباحث سیاسی
- ضرورت حفظ احترام در اختلافنظرها
- اهمیت تفکیک بین نقد سازنده و تخریب شخصیت
آینده این مناقشه
- احتمال تشدید تقابل گفتمانی بین جناحها
- امکان اثرگذاری بر سیاستهای عملی کشور
- خطر انشقاق در جبهه انقلابیون
نقش فضای مجازی
- تبدیل توییتر به میدان جنگ روایتها
- شتاب گرفتن چرخه خبری با واکنشهای زنجیرهای
- اثرگذاری بر افکار عمومی از طریق گفتوگوی مستقیم
درسهای این مناقشه
- خطر استفاده ابزاری از مفاهیم دینی
- ضرورت حفظ احترام در اختلافنظرها
- اهمیت تفکیک بین نقد سازنده و تخریب شخصیت
نتیجهگیری
این مناقشه فرصتی است برای:
- بازتعریف ادبیات سیاسی
- شفافسازی خطوط قرمز
- یافتن زبان مشترک برای وحدت ملی