آسیانیوز ایران / یزد ؛
سفر اخیر رئیس قوه قضائیه، حجتالاسلام والمسلمین محسنیاژهای، به استان یزد از جمله سفرهایی بود که نه صرفاً جنبه تشریفاتی داشت، بلکه با بازدیدهای میدانی، نشستهای تخصصی، صدور دستورات اجرایی فوری، شفافسازی پروندههای خاص و احیای چند مسیر راهبردی همراه بود. حضور همزمان معاونین، رؤسای سازمانهای تخصصی قوه و رؤسای بخشهای نظارتی، این سفر را به یک برنامه بازمهندسی قضایی در استان یزد تبدیل کرد.
این گزارش، تصویری یکپارچه از علت سفر، بازدیدها، گفتگوها، چالشها، دستورات، پیامدها و رهاورد سفر ارائه میدهد.
بخش اول | فلسفه سفر: یزد در آستانه یک بازتعریف قضایی
یزد طی سالهای اخیر با مجموعهای از چالشهای انباشته مواجه شده است:
• پروندههای بلاتکلیف در حوزه موقوفات و میراث تاریخی
• بحران آب و دعاوی مرتبط با صنایع
• افزایش نارضایتیهای صنفی و کارگری
• ساختوسازهای غیرمجاز در بافت تاریخی
• ضعف اجرای قوانین مالکیت فکری و حقوق نخبگان
• اختلافات شهرداری و دستگاهها در حوزه اراضی
• پروندههای بزرگ اقتصادی و شبهفساد
• اعتراضات صنفی فرهنگیان، کارگران، هنرمندان
فلسفه اصلی این سفر، گشودن گرههای ساختاری و بررسی دقیق روابط مردم – قوه قضائیه – دستگاههای اجرایی بود.
بخش دوم | محورهای اصلی برنامه سفر رئیس قوه قضائیه
سفر دو روزه شامل ۸ محور کلیدی بود:
۱. نشست با اقشار مختلف مردم و نخبگان
از هنرمندان تا کارگران، روحانیون، اساتید دانشگاه، خبرنگاران و فعالان حقوقی.
۲. بازدید از مناطق آسیبدیده و پروندههای حساس
• بازدید از بافت تاریخی و مناطق دچار تخلف ساختوساز
• بازدید از زندان مرکزی یزد و گفتگو با زندانیان
• بررسی مناطق دارای مشکلات محیطزیستی و آب
۳. نشست شورای قضایی استان
برای بررسی عملکرد، کمبودها، پروندههای معطلمانده، و اصلاح فرآیندها.
۴. نشست با مدیران اجرایی استان و استاندار
جهت همافزایی در حل پروندههای زمین، ساختوساز، تخلفات اداری و حقوق دولتی.
۵. بررسی پروندههای خاص استان
• پرونده موقوفات و اختلافات اداره اوقاف
• پرونده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی
• پروندههای ساختوساز در بافت جهانی
• پروندههای اقتصادی حساس
۶. سخنرانی در جمع قضات و کارکنان دادگستری
با محورهای:
• ضرورت شفافیت
• ضرورت مردمیسازی قضا
• پرهیز از صدور احکام عجولانه
• اصلاح نظام کارشناسی
۷. حضور معاونین و رؤسای سازمانها
معاون اول، رئیس دیوان عالی، دادستان کل، رئیس سازمان بازرسی، رئیس سازمان ثبت، رئیس زندانها و…
هر کدام مأموریت، بازدید و دستورات اختصاصی داشتند.
۸. فرمانها و تکالیف فوری رئیس قوه در پایان سفر
که در ادامه تحلیل میشود.
بخش سوم | تحلیل محتوای نشستها؛ آینه کامل مطالبات مردم
۱. هنرمندان و رسانه
• مطالبه شفافیت حقوقی
• پایاندادن به تفسیرهای چندگانه
• تشکیل شورای حقوق فرهنگی
تحلیل:
حوزه فرهنگ در یزد مظلومترین بخش از نظر حمایت قضایی است. رئیس قوه بر «حمایت از آزادی بیان مسئولانه» تأکید کرد و دستور داد پروندههای رسانهای با دقت و پرهیز از سلیقه رسیدگی شود.
۲. کارگران و طبقه ضعیف
• بحران قراردادهای موقت
• بدهی دولت به تأمین اجتماعی
• تهدید مالکیت بانک رفاه
تحلیل:
قوه قضائیه وعده داد موضوع قراردادهای موقت در مشاغل دائمی را در سطح ملی پیگیری کند. نماینده رئیس قوه مأمور شد پروندههای کارگری یزد را بهصورت ویژه رصد کند.
۳. روحانیون و بازسازی اعتماد عمومی
• ضعف بازدارندگی فروشندگان فساد
• مشکلات طولانیشدن پروندهها
• اعتماد بیش از حد به نظر کارشناسان غیرمتخصص
تحلیل:
رئیس قوه وعده داد «لایحه اصلاح کارشناسی» بهزودی نهایی میشود. همچنین کمیته تعیینتکلیف پروندههای معوق یزد تشکیل شد.
۴. نخبگان، اساتید و فعالان حوزه فناوری
• فقدان قوانین هوش مصنوعی
• بیثباتی حمایت حقوقی
• مشکلات مالکیت فکری
تحلیل:
رئیس قوه تأیید کرد که «شعب تخصصی فناوری و مالکیت فکری» در یزد ایجاد خواهد شد.
۵. مدیران شهری و بافت تاریخی یزد
• ساختوسازهای غیرمجاز
• ضعف برخورد قاطع با تخلفات
• مشکلات اراضی دولتی و تداخل دستگاهها
تحلیل:
رئیس قوه اعلام کرد هرگونه تغییر در بافت تاریخی بدون مجوز، جرم مشهود است و مأموریت ویژه برخورد صادر کرد.
بخش چهارم | بازدیدهای میدانی رئیس قوه و پیامدها
بازدید از زندان مرکزی یزد
• گفتوگو با زندانیان
• بررسی وضعیت اشتغال
• مشکلات ازدحام
• نیاز به توسعه مهارتآموزی
تصمیم:
دستور ایجاد «کارگاههای مهارت و اشتغال» و تسریع در اعطای مرخصی و آزادی مشروط.
بازدید از بافت تاریخی – منطقه ممنوعه ساختوساز
نتیجه:
• تشکیل پرونده برای
متخلفان
• توقف فوری ۳ پروژه
• دستور ساماندهی اراضی تخریبشده
بازدید از مجتمعهای صنعتی و پروندههای مرتبط با آب
نتیجه:
• مأموریت به دادستان برای جلوگیری از برداشتهای غیرمجاز
• تشکیل قرارگاه حقوق آب در یزد
بخش پنجم | اقدامات معاونین و رؤسای دستگاههای قضایی
۱. دادستان کل کشور – نشست با مدیران اطلاعاتی و امنیتی استان
• پیگیری پرونده قاچاق سوخت
• برخورد با باندهای حوالهسازی
• تشکیل کارگروه مشترک امنیت اقتصادی
2. رئیس سازمان بازرسی کل کشور
• بررسی تخلفات زمینخواری
• بازرسی فوقالعاده از شهرداریهای یزد و میبد
• پیگیری پرونده ترک فعل مدیران
3. رئیس سازمان زندانها
• دستور بهبود وضعیت بهداشت زندان
• توسعه طرح تحول زندانبانی در یزد
4. رئیس سازمان ثبت اسناد
• بررسی مشکلات ثبت شرکتها و اسناد
• دستور اجرای طرح تثبیت اراضی در مهرآباد، بهاباد، تفت
⸻
5. معاون اول قوه قضائیه
• گفتگو با قضات
• بررسی مشکلات کمبود نیروی انسانی
• تشکیل کارگروه تحول آییندادرسی
بخش ششم | رهاورد سفر – جمعبندی تصمیمات قطعی و اجرایی
۱. تشکیل «قرارگاه ویژه تحول قضایی یزد»
با ۶ محور:
• تسریع تعیین تکلیف پروندههای معوق
• ساماندهی بافت تاریخی
• نظارت بر کارشناسان
• حمایت از صنایع دانشبنیان
• مدیریت پروندههای آب
• حمایت از طبقه کارگر
2. مأموریت ویژه برای پروندههای موقوفات یزد
• تعیینتکلیف حداکثر ظرف ۳ ماه
• تشکیل هیئت میانجی
• انتشار نتایج برای مردم
3. رسیدگی فوری به تخلفات ساختوساز
تمام پروندههای جدید ساختوساز با قید فوریت و خارج از نوبت رسیدگی شوند.
4. ایجاد شعب تخصصی مالکیت فکری و هوش مصنوعی
برای نخستینبار در یزد.
5. ساماندهی وضعیت زندان
• افزایش مرخصی
• توسعه اشتغال
• تسریع در آزادی مشروط
6. حمایت قضایی از کارگران و مستضعفان
• تشکیل دفتر حمایت حقوقی از کارگران
• پیگیری ملی پرونده قراردادهای موقت
7. شفافسازی پروندههای بزرگ اقتصادی
رئیس قوه دستور انتشار گزارش نهایی چند پرونده را صادر کرد.
8. تقویت همکاری قوه قضائیه و مدیریت شهری
• برخورد با زمینخواران
• حمایت از باغهای تاریخی
• توقف ساختوسازهای تخریبی
بخش هفتم | تحلیل کلان: این سفر چه تغییری در حکمرانی استان ایجاد میکند؟
تحلیل نهایی نشان میدهد که سفر رئیس قوه و معاونینش، نه یک بازدید نمایشی، بلکه یک نقشه عملیاتی برای تحول قضایی یزد بود. این سفر، سه پیامد کلیدی برای استان دارد:
۱) کاهش اصطکاک مردم با دستگاه قضا
با حضور مستقیم رئیس قوه در میان اقشار و دستورهایی که داده شد، دورهای آغاز میشود که شکاف مردم – قوه در یزد کاهش مییابد.
۲) برخورد با فساد اداری و زمینخواری وارد فاز عملیاتی میشود
حضور سازمان بازرسی و قضات عالی، آغازی برای یک بازبینی گسترده در عملکرد ادارات استان است.
۳) یزد وارد دوره جدیدی از “قضاوت تخصصی” میشود
ایجاد شعب:
• آب
• مالکیت فکری
• تخلفات بافت تاریخی
• فناوری و AI
یزد را به یک استان پایلوت تبدیل خواهد کرد.
جمعبندی نهایی: این سفر، نقطه عطف قضایی یزد بود
از تحلیل شواهد، سخنان مردم، بررسی نیازها و دستورات صادرشده، میتوان گفت:
این سفر، یک بازمهندسی قضایی برای استان یزد بود؛
نه یک سفر تشریفاتی،
بلکه یک «جراحی ساختاری» با پیامدهای ماندگار.
شود،
• و مدیران، تغییرات را به مردم اعلام کنند.
این مطالبه، مسئولیت رسانهها را نیز سنگینتر میکند.
جمعبندی یک روزنامهنگار
سفر رئیس قوه قضاییه به یزد را باید فرصت اصلاحی دانست؛ فرصتی که اگر با پیگیری مستمر همراه شود، میتواند در چند محور اساسی اثرگذار باشد:
• ترمیم اعتماد عمومی
• ارتقای کارآمدی دستگاه قضا
• تسریع در تصمیمهای مرتبط با حقوق عامه
• اصلاح برخی ساختارهای معیوب اداری و قضایی
• تقویت حکمرانی محلی
این سفر، حامل یک پیام روشن بود:
عدالت، وقتی معنا دارد که در زندگی مردم دیده شود.
یزد، با فرهنگ مدنی و ظرفیتهای انسانیاش، میتواند الگویی برای اجرای این نگاه جدید باشد—اگر تصمیمهای این سفر، جدی گرفته شود.