آسیانیوز ایران؛ سرویس افغانستان:
گیاهی خشکیده در پس‌زمینه عکس رسمی، رازی بزرگ را فاش می‌کند! سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور طالبان و رهبر مرموز شبکه حقانی، پس از پنج ماه غیبت مرموز و سفرهای مخفیانه به کشورهای عربی، بالاخره به محل کارش بازگشته است. نخستین اقدام؟ ملاقات با فرستاده ویژه پوتین! این بازگشت در حالی اتفاق می‌افتد که تحلیلگران از شکاف عمیق در طالبان و رقابت جناح‌های قدرت خبر می‌دهند.
سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان و رهبر شبکه حقانی، جناح قدرتمندی متشکل از مهاجمان انتحاری، پس از نزدیک به پنج ماه به محل کارش در وزارت داخله طالبان بازگشت و در نخستین حضور علنی، با ضمیر کابلوف، فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در امور افغانستان، ملاقات کرد. در عکسی که روز چهارشنبه سوم اردیبهشت، از محل ملاقات سراج‌الدین حقانی با هیئت روسی منتشر شد، گیاهی خشکیده با برگ‌های زرد (احتمالا از نوع دراسنا فراگرنس) دیده می‌شود که نشان می‌دهد در نزدیک به پنج ماه غیبت حقانی از محل کارش در وزارت داخله، کسی اجازه نداشته است به محل ملاقات‌های او وارد شود تا به این گیاه تزیینی آب دهد
علت غیبت سراج الدین حقانی
پس از کشته شدن خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر امور مهاجرین رژیم طالبان و عموی سراج‌الدین، تدابیر امنیتی شدیدی برای سران طالبان و به‌ویژه سران شبکه حقانی برقرار شد. خلیل‌الرحمان حقانی یازدهم دسامبر ۲۰۲۴، در محل کارش در ساختمان وزارت امور مهاجرین به دست مهاجم انتحاری داعش به قتل رسید. کشته شدن این فرد که از بزرگان خاندان حقانی بود، زنگ خطر را برای سراج‌الدین حقانی به صدا درآورد و باعث دوری پنج ماهه او از محل کارش و عمیق‌تر شدن نارضایتی‌اش از عملکرد رهبر این گروه شد. سراج‌الدین حقانی در این مدت به امارات متحده عربی و عربستان سعودی سفر کرد اما در ملاعام ظاهر نشد و از سخنرانی در تجمع‌های مردمی پرهیز کرد.
جنایت های خلیفه حقانی!
حقانی که به گفته خود در جریان جنگ طالبان با دولت‌های پیشین افغانستان و نیروهای ناتو، دست‌کم یک‌هزار و ۵۰ نفر انتحاری را به عملیات فرستاده است، در میان هوادارانش با لقب «خلیفه» شناخته می‌شود؛ لقبی که در ادبیات دینی به جانشین امیر مسلمانان اطلاق می‌شود. ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، که خود را «امیرالمومنین» می‌داند، از زمان رسیدن به مسند رهبری طالبان، از سران این گروه، روحانیون و استادان دانشگاه‌های افغانستان بیعت گرفته است.
حقانی در انتظار رسیدن به قدرت خلافت
طالبان رسانه‌های دولتی و خصوصی را در افغانستان وادار کرده‌اند که هنگام ذکر نام ملا هبت‌الله او را امیرالمومنین خطاب کنند. شبکه حقانی نیز به تقلید از زیردستان ملا هبت‌الله به رسانه‌ها دستور داده است که هنگام نام بردن از سراج‌الدین حقانی از او با لقب خلیفه یاد کنند! در ماه‌های اخیر، همه رسانه‌های داخلی افغانستان، نام این دو رهبر طالبان را با القابشان ذکر می‌کنند، چون خودداری از این کار ممکن است دشمنی با طالبان تلقی شود. سراج‌الدین حقانی به‌صورت علنی درباره علاقه‌مندی به عهده‌دار شدن رهبری طالبان صحبت نکرده و بر اطاعت از فرمان‌های ملا هبت‌الله آخوندزاده تاکید کرده است، اما آگاهان نحوه عملکرد او را مصداق یک جانشین در حال انتظار می‌دانند که انحصار قدرت در دست آخوندزاده و جناح قندهار کاسه صبرش را لبریز کرده است.
امرالله صالح: داعش در طالبان و شبکه حقانی ریشه دارد
رون مک‌کامن، سرهنگ بازنشسته نیروهای ویژه ارتش آمریکا و دیپلمات پیشین که در افغانستان کار کرده است، در مطلبی در مجله هیل نوشت که «حقانی‌ها دیگر در پس‌زمینه صرفا تماشاگر نیستند و اکنون برای نقش‌آفرینی آماده‌اند». مک‌کامن معتقد است که پس از خروج آمریکا از افغانستان، طالبان به گروهی یکپارچه تبدیل نشدند، بلکه به دو جناح حقانی و قندهار تقسیم شدند. او می‌نویسد: «قدرت، بی‌سروصدا میان دو جناح رقیب تقسیم شد: قندهاری‌ها که سختگیر، ایدئولوژیک و از نظر اجتماعی بسته‌اند و شبکه حقانی، گروهی عمل‌گرا که به دلیل ارتباطات اطلاعاتی، شم سیاسی و گذشته طولانی شناخته می‌شود.»
این سرهنگ بازنشسته آمریکایی می‌افزاید که جناح قندهار به رهبری هبت‌الله آخندزاده با سیاست‌های انزواگرایانه، محدودیت‌های اجتماعی و مقاومت در برابر تعامل با خارجی‌ها، عملا افغانستان را به سمت بن‌بست کشانده‌اند، اما حقانی‌ها رویکرد متفاوتی دارند. مک‌کامن گفت: «حقانی‌ها در پس‌زمینه ماندند، تماشا کردند، صبر کردند، اتحاد ساختند و گذاشتند جناح دیگر خشم و نارضایتی عمومی را جذب کند. اما به نظر می‌رسد دوران این رویکرد 'صبر و تماشا' به پایان رسیده است.»
مک‌کامن با اشاره به برخی سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های سراج‌الدین حقانی که در آن‌ها از سیاست‌های هبت‌الله آخندزاده تلویحا انتقاد شده است، نوشت: «این تغییر لحن هرچند به معنای تحول کامل در حکومت طالبان نیست، نشانه‌ای از شکاف داخلی و تلاش برای ارسال پیام متفاوت به جامعه جهانی است.»
حقانی، متحد غرب نیست؛ اهل معامله است!
او در ادامه هشدار می‌دهد که حقانی‌ها اصلاح‌طلب یا متحد غربی نیستند، با این حال واقع‌گرا و اهل معامله‌اند و می‌دانند که اقتصاد افغانستان در آستانه فروپاشی است. این سرهنگ بازنشسته آمریکایی تصریح کرد: «حقانی‌ها اصلاح‌طلب به آن معنای غربی یا متحد ما نیستند، اما بازیگران قدرتمندی‌اند که معنای اهرم قدرت را می‌فهمند و می‌دانند اقتصاد افغانستان هنوز در وضعیت بحرانی است.» او تاکید می‌کند که آمریکا نباید میدان را به رقبایی چون چین، ایران و روسیه واگذار کند، چرا که این کشورها به منافع انسانی افغانستان توجهی نخواهند داشت و فقط منابع آن را تصاحب خواهند کرد.
البته هیچ‌یک از حکومت‌ها رژیم طالبان را به رسمیت نشناخته‌اند، اما روابط این گروه با روسیه، چین، ایران، قطر، امارات متحده عربی و شماری دیگر از کشورهای جهان در سطوح اقتصادی و سیاسی گسترش یافته است و سفارتخانه‌های افغانستان در این کشورها در اختیار طالبان قرار دارند. پس از سفر هیئت آمریکایی به رهبری آدم بوئلر، نماینده رئیس‌جمهوری آمریکا در امور زندانیان و با حضور زلمی خلیل‌زاد، امیدواری طالبان به گسترش روابط با ایالات متحده و تصاحب سفارت افغانستان در واشینگتن افزایش یافت. پس از این سفر، نام سراج‌الدین حقانی و دو تن دیگر از سران این شبکه از فهرست افراد تحت تعقیب پلیس فدرال آمریکا حذف و پاداش‌های پنج تا ۱۰ میلیون دلاری هم که برای آنان گذاشته شده بود، لغو شد.
تحلیل تیتروار سیاسی-امنیتی آسیانیوز ایران
۱. بازی قدرت در طالبان (تحلیل داخلی)
-
شکاف روزافزون بین جناح قندهار (به رهبری هبت‌الله) و جناح حقانی
-
تلاش حقانی برای نمایش قدرت از طریق دیپلماسی بین‌المللی
-
نشانه‌های تمایل جناح حقانی به تعامل بیشتر با جامعه جهانی
۲. ابعاد امنیتی (تحلیل استراتژیک)
-
افزایش ناامنی با تهدیدات مستمر داعش
-
تدابیر شدید امنیتی برای سران طالبان پس از ترورها
-
نقش شبکه حقانی در ساختار امنیتی طالبان
۳. روابط بین‌المللی (تحلیل دیپلماتیک)
-
اهمیت دیدار با فرستاده روسیه در سیاست خارجی طالبان
-
سفرهای مخفیانه حقانی به کشورهای عربی و پیامدهای آن
-
حذف نام حقانی از لیست تروریستی آمریکا و پیامدهای آن
۴. آینده‌نگری (تحلیل آینده پژوهی)
-
سناریوهای احتمالی برای رهبری آینده طالبان
-
تأثیر این رقابت‌ها بر ثبات افغانستان
-
واکنش جامعه جهانی به تحولات درونی طالبان
۵. نمادشناسی سیاسی (تحلیل نشانه‌شناختی)
-
گیاه خشکیده به عنوان نماد غفلت از امور داخلی
-
استفاده از القاب مذهبی برای مشروعیت بخشی
-
اهمیت تصاویر و نمادها در ارتباطات سیاسی طالبان
نتیجه‌گیری
بازگشت سراج‌الدین حقانی به صحنه سیاسی افغانستان در شرایطی اتفاق می‌افتد که طالبان با چالش‌های متعددی از جمله تهدیدات امنیتی، انزوای بین‌المللی و اختلافات داخلی مواجه است. این بازگشت می‌تواند نشانه‌ای از تغییر در معادلات قدرت در کابل باشد. آیا جهان شاهد ظهور جناح جدیدی در رهبری طالبان خواهد بود؟ پاسخ این سؤال آینده افغانستان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.