آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
فستیوال کوچه بوشهر که سالها به عنوان رویدادی خودجوش و مردمی شناخته میشد، این روزها به مرکز توجهات و انتقادات تبدیل شده است. از یک سو نگرانی از تجاریسازی افراطی این رویداد فرهنگی و از سوی دیگر انتقادات به برنامههای موسیقی در ایام عزاداری، این پرسش را ایجاد کرده که آیا اصالت این مراسم در حال از دست رفتن است؟
حفظ اصالت فرهنگی یا تجاریسازی بیرویه؟!
بر اساس اعلام رسمی مدیریت فستیوال کوچه، این رویداد فرهنگی و هنری صرفاً در سه محل مشخص و با مجوزهای قانونی مربوطه برگزار خواهد شد. برای سالیان متمادی، این رویداد به شکل خودجوش و مردمی در محلات بوشهر حیات داشت و موجب رونق کسبوکارهای محلی، جذب گردشگر، اجرای موسیقیهای بومی، مهماننوازی سنتی، عرضه صنایع دستی محلی و آیینهایی مانند حنابندان میشد. اما متأسفانه اخیراً گروهی سودجو با سوءاستفاده از این رویداد مردمی، اقدام به تجاریسازی افراطی آن کردهاند. این افراد با کسب مجوزهای رسمی، ماهیت اصیل این مراسم را تغییر دادهاند. آنها با طراحی برنامههای نمایشی، برگزاری سالنی، فروش بلیط و اعمال کنترلهای غیرضروری، در پی انحصاریکردن و بهرهبرداری مالی از این رویداد هستند. اکنون حتی اجرای برنامههای ساده مانند شعرخوانی نیز تحت نظارت و محدودیتهای آنها قرار گرفته است.
آیا مراسم گلابگیری کاشان یا جشنهای پیرشالیار اورامان نیاز به چنین برخوردهای تجاریشدهای دارد؟ متأسفانه رویکرد فعلی کاملاً اشتباه است. انگیزه اصلی این افراد نه حفظ فرهنگ، که تنها منافع مالی و شهرتطلبی است. امیدواریم به خاطر حفظ میراث فرهنگی ارزشمند کشورمان، این روند نادرست متوقف شود و ماهیت اصیل و مردمی این رویدادها همچنان پابرجا بماند. به دنبال برخی شایعات مبنی بر اینکه در کوچههای بافت قدیم بوشهر قرار است مراسمهایی در قالب فستیوال کوچه برگزار شود، مدیریت فستیوال کوچه در بیانیه رسمی اعلام کرد: فعالیتهایی که در اماکنی به غیر از اماکن یاد شده برگزار میشود هیچ ارتباطی با فستیوال کوچه ندارد.
انتقاد امام جمعه موقت بوشهر به حاشیههای فستیوال کوچه
امام جمعه موقت بوشهر در ادامه با ابراز نگرانی از برگزاری برنامههای موسیقی در شب شام شهادت امام صادق (ع)، از مسئولان خواست به حرمت ایام عزاداری و فرهنگ بومی پایبند باشند و هنر باید پاکیزه و در چارچوب ارزشهای اسلامی عرضه ، نه زمینهساز ولنگاری شود. خطیب نماز جمعه بوشهر با اشاره به طراحی برگزاری جشنواره و فستیوال در بوشهر، بر حفظ اصالت فرهنگی و رعایت حرمتهای دینی تأکید کرد و با انتقاد از بیحرمتی به ایام عزاداری در شب شام شهادت امام صادق (ع)، گفت: چرا باید در شبی که دل شیعیان برای امام صادق (ع) میسوزد، برنامههای موسیقی و لهوی برگزار شود؟ این بیحرمتی به ساحت ائمه طهارت (ع) است.
مراکز فرهنگی یا مراکز ولنگاری؟!
وی افزود: از قدیمالایام در شب شهادت ائمه برنامههای هنری تعطیل میشد، اما امروز شاهد بیتوجهی به این سنت حسنهایم. باید پرسید که چرا مسئولان مجوز چنین برنامههایی را صادر میکنند؟ جای تعجب است در شهری با کوچههایی که بوی شهادت میدهد، مراکز فرهنگی به محل ولنگاری تبدیل شود. در گذشته، حتی یک مراسم کوچک در ایام شهادت هم به احترام ائمه طهارت علیهالسلام تعطیل میشد، اما امروز شاهدیم که برخی با سوءاستفاده از فضای هنری، حرمتشکنی میکنند. امام جمعه موقت بوشهر خواستار تدبیر مسئولان برای برگزاری جشنوارههای همسو با ارزشهای اسلامی شد و تأکید کرد: اصالت فرهنگی بوشهر باید حفظ شود اگر هدف از برگزاری جشنوارهها ترویج هنر و ادبیات است، چرا حواشی آن از متن خطرناکتر میشود.
واقعاً دغدغه فرهنگ دارید؟!
وی خطاب به صحنهگردانان جشنواره گفت: اگر واقعاً دغدغه فرهنگ دارید، برنامهها را پاکیزه و بدون حاشیه برگزار کنید، نه آنگونه که برخی از آن سوءاستفاده کنند. دشمن از هر فرصتی برای ترویج ناهنجاریها استفاده میکند. مردم و مسئولان باید هوشیار باشند و اجازه ندهند برنامههای فرهنگی به بهانهای برای تفرقه تبدیل شود.خطیب نماز جمعه بوشهر با انتقاد از تمرکز بیش از اندازه به این جشنواره گفت: مردم بوشهر با مشکلاتی مثل کمآبی، بیکاری و قطعی برق دستوپنجه نرم میکنند. اگر دستاندرکاران این برنامه اینقدر توانایی دارند که برای یک جشنواره پای مقامات عالی دولتی را وسط بکشند، چرا برای حل این مشکلات تلاش نمیکنند؟! امام جمعه موقت بوشهر از مردم خواست در عین حمایت از فرهنگ اصیل، مراقب توطئهها باشند و گفت: همه ما دغدغه داریم، اما باید صبور باشیم و اجازه ندهیم دشمن از اختلافات سوءاستفاده کند. مسئولان باید با تدبیر هوشمندانه، هم مناسبات فرهنگی را سامان دهند و هم به نیازهای مردم رسیدگی کنند.
تحلیل جامع فرهنگی-اجتماعی آسیانیوز ایران
1. چالشهای پیش روی فستیوال کوچه
-
تنش بین ماهیت مردمی و تجاری شدن رویداد
-
نگرانی از انحصاری شدن و کنترل بیش از حد برنامهها
-
تعارض احتمالی برخی برنامهها با ارزشهای دینی و فرهنگی منطقه
-
انتقاد به اولویتدهی به این رویداد در شرایطی که مردم با مشکلات معیشتی دست به گریبانند
2. دیدگاههای مختلف
موافقان برگزاری
-
ایجاد رونق اقتصادی و گردشگری
-
معرفی فرهنگ بومی به مخاطبان گستردهتر
-
حفظ و احیای آیینهای محلی
منتقدان
-
سوءاستفاده سودجویان از فضای فرهنگی
-
احتمال ترویج ناهنجاریها تحت عنوان هنر
-
بیتوجهی به حرمت ایام عزاداری
3. راهکارهای پیشنهادی
-
ایجاد تعادل بین جنبههای مردمی و مدیریت حرفهای
-
تدوین چارچوب اخلاقی و فرهنگی مشخص برای برنامهها
-
توجه به دغدغههای مذهبی و بومی در برنامهریزی
-
شفافسازی مالی و جلوگیری از انحصارگرایی
-
اولویتدهی به نیازهای اساسی مردم منطقه در کنار برنامههای فرهنگی
نتیجهگیری
فستیوال کوچه بوشهر در تقاطع سنت و مدرنیته قرار گرفته است. در حالی که توسعه و حرفهای شدن چنین رویدادهایی میتواند فرصتهای ارزشمندی ایجاد کند، حفظ اصالت فرهنگی و پاسخگویی به دغدغههای مردمی باید در اولویت باشد. به نظر میرسد گفتوگوی سازنده بین دستاندرکاران فستیوال، نهادهای مذهبی و مردم محلی میتواند به یافتن راهحلی متعادل بین این دو جنبه کمک کند. همانطور که امام جمعه موقت بوشهر تأکید کردهاند، هنر باید پاکیزه و در چارچوب ارزشهای اسلامی عرضه شود، نه اینکه به بهانهای برای حاشیهسازی تبدیل گردد