دیدار ایران و تروئیکای اروپایی در استانبول

آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:

در آستانه انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، دیپلماسی هسته‌ای ایران شاهد تحرک جدیدی است. به گزارش انحصاری رویترز، نمایندگان ایران و سه قدرت اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) روز جمعه در استانبول گرد هم می‌آیند تا آخرین تلاش‌ها برای حفظ برجام را انجام دهند. این در حالی است که ساعت تحریم‌های خودکار شورای امنیت به سرعت در حال شمارش معکوس است.

اروپا به دنبال اعلام مواضع خود پیش از مهلت ۲۶ مهر

خبرگزاری رویترز گزارش داده است که مقام‌های ایران به زودی در استانبول با طرف‌های اروپایی برجام دیدار خواهند کرد. این خبرگزاری به نقل از دو منبع دیپلماتیک اروپایی و یک منبع دیپلماتیک ایرانی روز سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت گزارش داد که این دیدار قرار است روز جمعه برگزار شود. ایران و سه کشور اروپایی هنوز واکنشی به این خبر نشان نداده‌اند. به نوشته رویترز، این دیدار در حالی برگزار خواهد شد که هر دو طرف ایرانی و اروپایی به دنبال تثبیت موقعیت خود پیش از پنجمین دور مذاکرات تهران و واشینگتن هستند.

پیش از این قرار بود که مذاکرات ایران با سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان ۱۲ اردیبهشت در رم برگزار شود اما به تعویق افتاد. رویترز به نقل از دیپلمات‌ها نوشته است که تروئیکای اروپایی ابتدا به دلیل نگرانی از ایجاد یک مسیر موازی و اختلال در مذاکرات آمریکا و ایران در تردید بودند اما «تصمیم به ادامه مذاکرات گرفتند زیرا در نهایت به نفع آنهاست که گفت‌وگو با ایران را حفظ کنند و انتظار خود درباره پارامترهای یک توافق هسته‌ای جدید را ابراز دارند».

بنابر این گزارش، ایران هم مایل است مذاکرات را برگزار کند تا گزینه‌های خود را باز نگه دارد و دریابد که قدرت‌های اروپایی در مورد فعال کردن مکانیسم ماشه چه موضعی دارند.

سه کشور اروپایی طرف برجام در مذاکرات ایران و آمریکا، که تاکنون در چهار دور برگزار شده است، شرکت ندارند.

اما این سه قدرت اروپایی در هماهنگی نزدیک با واشینگتن بوده‌اند تا مشخص کنند که چه زمانی استفاده احتمالی از مکانیسم ماشه (بازگرداندن خودکار تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران) لازم خواهد بود.

بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که بر توافق برجام صحه گذاشت، این توافق ۱۰ساله است و ۲۶ مهر امسال این قطعنامه و از جمله بند مربوط به مکانیسم ماشه منقضی می‌شود.

رویترز با استناد به اظهارات دیپلمات‌ها و همچنین سندی که این خبرگزاری مشاهده کرده، گزارش داده است که این سه کشور اروپایی در صورت عدم دستیابی به توافق با ایران ممکن است تا پیش از ۲۶ مهر مکانیسم ماشه را فعال کنند.

پیش از این مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، از سه کشور اروپایی طرف برجام خواسته بود «خیلی زود» درباره مکانیسم ماشه تصمیم‌گیری کنند. حدود دو هفته پیش ژان‌نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، هشدار داد که اگر امنیت اروپا به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای ایران تهدید شود، این سه کشور اروپایی در بازگردان تحریم‌ها و روند موسوم به فعال کردن مکانیسم ماشه «لحظه‌ای تردید نخواهند کرد».

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، چند روز پیش در یادداشتی که در نشریه فرانسوی لوپوئن منتشر شد به قدرت‌های اروپایی درباره اتخاذ «راهبرد تقابل» در مورد برنامه هسته‌ای تهران هشدار داد. به نوشته رویترز، روابط ایران و سه قدرت اروپایی با وجود دیدارها و مذاکرات پراکنده‌ای که داشته‌اند طی سال گذشته بدتر شد و اروپا تحریم‌های جدیدی علیه تهران به دلایلی از قبیل برنامه موشک‌های بالستیک، بازداشت شهروندان خارجی و حمایت از روسیه در جنگ علیه اوکراین وضع کرده است.

تحلیل سیاسی آسیانیوز ایران

۱. چرا استانبول؟

• انتخاب استانبول به عنوان محل مذاکرات نشان‌دهنده تمایل هر دو طرف برای محیطی بی‌طرف است.

• ترکیه در ماه‌های اخیر نقش میانجیگر فعالی در دیپلماسی منطقه‌ای ایفا کرده است.

۲. مواضع طرفین در آستانه مذاکرات

• موضع اروپا

  • نگرانی از تهدیدات امنیتی برنامه موشکی ایران

  • فشار برای محدودیت‌های بیشتر بر فعالیت‌های هسته‌ای

  • تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه پیش از مهلت ۲۶ مهر

• موضع ایران

  • حفظ گزینه‌های دیپلماتیک

  • درک نیات اروپا درباره مکانیسم ماشه

  • هشدار درباره عواقب "راهبرد تقابل"

۳. زمان‌بندی حساس

• انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ در ۲۶ مهر ۱۴۰۲ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۳)

• چهار دور مذاکرات قبلی ایران-آمریکا بدون حضور اروپا

• احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه پیش از مهلت مقرر

۴. چالش‌های پیش رو

• اختلاف نظر درباره حوزه پوشش توافق جدید (هسته‌ای، موشکی، منطقه‌ای)

• مسائل خارج از برجام مانند همکاری ایران با روسیه

• بحران زندانیان دوطرف

۵. سناریوهای محتمل

1. توافق مینی‌مال: بازگشت به برجام ۲۰۱۵ با تعدیل‌های جزئی

2. تثبیت وضع موجود: ادامه مذاکرات بدون نتیجه قطعی

3. گزینه تقابلی: فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا

پایان نشست ایران و تروئیکای اروپایی در استانبول درباره «مذاکرات هسته‌ای»