آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
نان، قوت روزانه مردم، این بار به کانون تنش اقتصادی تبدیل شده است. در حالی که جلسه تعیین قیمت جدید نان در تهران به نتیجه نرسید، بسیاری از نانواییها بهصورت خودجوش قیمتها را افزایش دادهاند. این اقدام باعث سردرگمی مشتریان و اعتراض برخی از شهروندان شده است. بربری، سنگک و تافتون که تا دیروز با قیمتهای ثابت عرضه میشد، امروز با افزایش ناگهانی مواجه شده است. جالب اینجاست که حتی دستگاههای کارتخوان نانینو نیز هنوز قیمتهای جدید را نمایش نمیدهند. این تناقض، شکاف بین تصمیمات رسمی و اجرای واقعی را آشکار کرده است.
رئیس اتاق اصناف تهران اعلام کرده که افزایش قیمت نان فعلا منتفی است، اما برخی نانوایان مدعی هستند که اتحادیه به آنها دستور داده با قیمتهای جدید فروش داشته باشند. این دوگانگی، ابهامات زیادی را درباره مدیریت بازار نان ایجاد کرده است. با توجه به حساسیت موضوع نان و تأثیر مستقیم آن بر معیشت مردم، این افزایش غیررسمی میتواند به بحرانی اجتماعی تبدیل شود. آیا این اقدام خودسرانه است یا پشت پرده ماجرا، تصمیماتی گرفته شده که هنوز به صورت عمومی اعلام نشده است؟
این اتفاق نشاندهنده ضعف در مدیریت یکپارچه بازار کالاهای اساسی است. افزایش قیمت نان بدون ابلاغ رسمی، دو احتمال را مطرح میکند: یا نانوایان به دلیل فشار هزینهها (مانند افزایش دستمزد یا قیمت آرد) خودسرانه اقدام کردهاند، یا مقامات به صورت غیررسمی به آنها چراغ سبز نشان دادهاند. از منظر فنی، این رفتار میتواند نوعی "پیشدستی در بازار" باشد تا فشار افکار عمومی را برای پذیرش گرانی نان کاهش دهد. همچنین، عدم بهروزرسانی قیمت در سامانه نانینو نشان میدهد که ممکن است این افزایش، موقت و آزمایشی باشد. اگر این روند ادامه یابد، نهتنها اعتماد مردم به تنظیم بازار از بین میرود، بلکه ممکن است موجی از گرانیهای غیررسمی در سایر کالاها نیز آغاز شود. دولت و اتحادیه اصناف باید بهسرعت موضع شفافی اتخاذ کنند تا بیثباتی قیمتی کنترل شود.
نان پدیدهای طبقاتی است!؟
نان تبدیل به پدیدهای طبقاتی شده؛ دولت با اعلان رسمی، نان را در برخی شهرها تا مرز ۵۲ درصد گران کرده و در واقعیت، نانِ باکیفیت و در دسترس خیلی بیش از اینها گران شده است.فرمانِ گرانی نان صادر شد، یک شوک جدید به سفرههای خالی کارگران؛ سفرههایی که حالا با رسیدن برنج به کیلویی ۳۰۰ هزار تومان و پیشتازی قیمت گوشت از مرز یک میلیون تومان، برای بسیاری به خصوص حداقلبگیران و کارگران روزمزد به نان خالی محدود شده است.
در روزهای اخیر، رئیس کارگروه آرد و نان گفت: قیمت نانهای سنتی در استانهای قم، خراسانرضوی، همدان، گیلان و… افزایش یافته و تغییر نرخ در سایر استانها از جمله تهران تا دوشنبه ۲۴ تیر اعلام میشود. به گفته محمد جواد کرمی، «بر اساس قانون، وزارت کشور اختیار افزایش نرخ نان سنتی را به استانداریها واگذار کرده و استانداران با آنالیز قیمتها در کارگروه تخصصی خودشان موضوع را بررسی و نرخها را استانی اعلام میکنند».
نان بربری 7 هزار تومانی!
جزئیات تغییر قیمت نان در تهران؛ نان بربری ۳۵۰۰ تومانی ۷۰۰۰ تومان شد درحالی در روزهای اخیر شاهد افزایش قیمت دوباره نان در برخی از محلههای تهران هستیم که با وجود افزایش رسمی قیمت نان در برخی از استانها مانند قم، خراسان رضوی، همدان و گیلان، در تهران افزایش قیمت هنوز مصوب نشده و هر گونه افزایش قیمت مصداق گران فروشی و تخلف است. در حالی که قیمت مصوب نان بربری در تهران ۳ هزار و ۵۰۰ تومان است اما این محصول تا ۷ هزار تومان به فروشی میرسد و حتی این گرانی فروشی توسط اتحادیه نانوایان سنتی تایید شده است و آن را دلیلی برای پوشش هزینههای تولیدی میدانند، البته به تازگی حتی شاهد افزایش قیمت دوباره نان هستیم.
ابلاغ قیمت نان در برخی استان ها
محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان کشور اظهار داشت: نرخ جدید نانهای سنتی شامل سنگک، بربری، لواش و تافتون، هفته گذشته در برخی استانها ابلاغ شده است. وی افزود: به این ترتیب، قیمت نانهای سنتی در استانهایی مانند قم، خراسان رضوی، همدان، گیلان و… افزایش یافته و تغییر نرخ در سایر استانها نیز در دست اقدام است. نرخ جدید نان در سایر استانها از جمله تهران، طی این هفته ابلاغ خواهد شد.
هرگونه افزایش قیمت نان قبل از اعلام رسمی ممنوع است!
وی گفت: طبق قانون، اختیار تعیین نرخ نانهای سنتی به استانداریها واگذار شده و استانداران با بررسی قیمتها در کارگروه تخصصی استان، نرخ نهایی را اعلام میکنند. رئیس کارگروه آرد و نان در پایان تأکید کرد: ملاک تغییر قیمت نانهای سنتی با آرد یارانهای، اعلام رسمی از طریق سامانه «نانینو» است و تا زمانی که نرخ جدید در این سامانه ثبت نشده، فروش نان باید بر اساس نرخ قبلی انجام شود. بنابراین گزارش با توجه به اینکه قیمت نان به طوری غیر رسمی در بازار افزایش یافته است؛ در صورتی که نرخهای جدیدی برای نان در تهران اعلام شود، به نظر نمیرسد که بیشتر از نرخهایی باشد که در حال حاضر به دست مردم میرسد و تغییرات اندکی را شاهد خواهیم بود.
ورود جدی دستگاههای نظارتی؟!
درحالی این افزایش قیمتها در بازار روی میدهد که هنوز شاهد هیچگونه افزایش قیمت رسمی نان و اعلام نرخ مصوب در تهران نیستیم و نیازمند ورود جدی دستگاههای نظارتی در این زمینه هستیم. در برخی استانهای کشور، نان بیش از ۵۰ درصد گران شده است؛ آن هم در حالیکه در روزهای بحرانی اخیر، بسیاری از کارگران بیکار شدهاند یا در بهترین حالت، برخی از مزایای مزدی و اضافه حقوق خود را از دست دادهاند؛ برای مثال، یک کارگر شاغل در فرودگاه مهرآباد با بیان اینکه با کاهش ساعت پروازها، دیگر اضافهکاری و تعطیلکاری نداریم، میگوید: دستمزدمان، چند میلیون تومان کمتر از قبل شده است.
نظر کارگران در باره گرانی نان
از این کارگر رسمی میپرسم نظرت در مورد گرانی نان چیست؛ در پاسخ میگوید: منِ کارگرِ رسمی با ماهی ۲۲ میلیون تومان حقوق، دیگر نمیتوانم در هفته بیشتر از یکی دو وعده برنج بخورم؛ بیشتر غذاهایمان نانیست و گرانی نان، سفرهمان را کوچکتر میکند؛ این اوضاعِ من است، حالا ببینید کارگر روزمزد و ساختمانی چه میکشد.از برخی استانها از جمله اصفهان و اراک نیز خبر میرسد که برخی شرکتها دست به تعدیل نیرو و اخراجِ کارگران قراردادی خود زدهاند؛ سوال اینجاست که در این شرایط، چرا دولت فرمان گرانی نان را صادر کرده است؟! آیا تعدیل و انقباض به جایی رسیده که یارانه را از اصلیترین مولفهی سبد خوراکی مردم حذف کردهاند؟!
افزایش قیمت نان به دلیل رشد هزینه حملونقل و انرژی
عباس میرزاد، معاون اقتصادی استانداری ایلام، اعلام کرده است که افزایش قیمت نان به دلیل رشد هزینه حملونقل، انرژی، بیمه و مواد اولیه بوده و «ربطی به حذف یارانه ندارد». او همچنین گفته است: «هنوز افزایش قیمتها بهطور رسمی ابلاغ نشده، اما نرخ نان در مرکز استان تا ۵۲ درصد و در شهرستانها تا ۴۲ درصد افزایش یافته است». او تاکید کرد که این افزایش قیمت قرار بوده پیش از جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی با اسرائیل اجرا شود، اما به تعویق افتاده است. معاون استاندار ایلام گفت: «افزایش هزینههایی جانبی مانند کرایه حمل، قیمت افزودنیها، هزینههای انرژی مانند برق، آب و گاز و همچنین حق بیمه کارگران نانواییها دلایل اصلی این تغییر قیمت بودهاند».
قیمت نان
براساس آخرین اطلاعات، در قم، قیمت هر نان سنگک سنتی به پنج هزار و ۲۰۰ تومان، سنگک ماشینی به چهار هزار و ۶۵۰ تومان، بربری به سه هزار و ۵۰۰ تومان، تافتون به هزار و ۹۰۰ تومان و لواش به ۹۲۰ تومان رسیده است. در مشهد نیز مرتضی حیدری، معاون فرمانداری، افزایش ۵۲ درصدی قیمت انواع نان را تایید کرده و دلیل این گرانی را «افزایش اجرت کارگری، هزینههای بیمه و مسائل جانبی دیگر» دانسته است. اولین بار حدود یک هفته پیش از این، «مهدی امیدوار» سخنگوی اتاق اصناف ایران با اعلام اینکه کمک دولت به بیمه نانوایان قطع شده و آرد هم گران شده، به طور رسمی خبر از گرانی نان در روزهای آینده داد و البته در تحلیلی عجیبتر در یک ویدئو که مورد انتقاد بسیار قرار گرفت، از گزینهای به نام «نان طبقاتی» سخن گفت: « من فکر میکنم به امید خدا فضایی را ببریم جلو، که آن که دوست دارد نان باکیفیت و بهتر بگیرد، به راحتی بگیرد و یارانه هم برای افراد ضعیف جامعه واریز بشود....».
نان طبقاتی!
البته نان طبقاتی، پدیدهی جدیدی نیست؛ مدتهاست که نان یارانهای کیفیت قبل خود را از دست داده و در برخی از نقاط به سختی یافت میشود؛ مردم برای خرید نان خوب باید هزینهی آزاد بپردازند. در این شرایط، افزایش ۵۲ درصدی قیمت نان، یک شوک جدیدِ تاثیرگذار بر سفرههای تهی کارگران ایرانیست؛ «علیرضا خرمی» فعال کارگری در این رابطه میگوید: شما فقط گرانی نان را نبینید؛ بعد از جنگ ۱۲ روزه، بسیاری از اقلام خوراکی، گرانی بیش از ۵۰ درصدی را تجربه کردند؛ برنج ایرانی که بهترین نمونهی آن، قبل از جنگ حداکثر کیلویی ۱۸۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بود، در همین دو سه هفته، به کیلویی ۳۰۰ هزار تومان رسیده است؛ قیمت حبوبات صعود کرده، میوهها گران شدهاند و ... دولت با خود چه فکری کرده است؛ چرا مردم باید هزینه نارضایتی نانوایان و افزایش هزینههای تولید را بپردازند؛ چرا حاضر نیستند برای سادهترین نیاز زنده ماندن مردم یعنی نان، یارانه بپردازند؟ کارگران ساده و حداقل بگیری که نمیتوانند برنج بخورند، نباید نان خالی در سفره داشته باشند؟!
خرمی با تاکید بر اینکه در روزهای پس از جنگ کارگران بسیاری بیکار شده یا دستمزدشان به حداقل کاهش یافته؛ گفت: وقتی کارگران بیکار میشوند یا مزایای مزدیشان قطع میشود، گرانی ۵۰ درصدی نان که در واقعیت بیش از این ارقام است -چون نان یارانهای به راحتی گیر نمیآید- یک ضربه بزرگ به معیشت است؛ ضربهای که دولت، خود با قیچی کردن یارانهها به سفرههای مردم وارد آورده است.
نان پدیدهای طبقاتی است؟!
بدون تردید، نان تبدیل به پدیدهای طبقاتی شده؛ دولت با اعلان رسمی، نان را در برخی شهرها تا مرز ۵۲ درصد گران کرده و در واقعیت، نانِ باکیفیت و در دسترس خیلی بیش از اینها گران شده است؛ در این روزها، جسته و گریخته اخباری از نان سنگکِ ۱۵ تا ۲۰ هزار تومانی در مناطق مختلف شهرها به گوش میرسد و این یعنی دستمزد روزانه کارگران که چیزی حدود ۳۴۰ هزار تومان است، پول ۱۵ یا ۱۶ عدد نان خالی میشود. نان خالی، مزد ساعتها عرق ریختن کارگر را میبلعد و تمام میکند.
در ادامه موج گرانیها در ایران، اینبار نوبت به نان رسیده است. قوت غالب سفرههای مردم در استانهای مختلف با افزایش چشمگیر قیمت مواجه شده و اعتراض نانوایان و نگرانی مردم را همزمان برانگیخته است. عباس میرزاد، معاون اقتصادی استانداری ایلام، اعلام کرده است که افزایش قیمت نان به دلیل رشد هزینه حملونقل، انرژی، بیمه و مواد اولیه بوده و «ربطی به حذف یارانه ندارد». او همچنین گفته است: «هنوز افزایش قیمتها بهطور رسمی ابلاغ نشده، اما نرخ نان در مرکز استان تا ۵۲ درصد و در شهرستانها تا ۴۲ درصد افزایش یافته است.»
او تاکید کرد که این افزایش قیمت قرار بوده پیش از جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی با اسرائیل اجرا شود، اما به تعویق افتاده است. معاون استاندار ایلام گفت: «افزایش هزینههایی جانبی مانند کرایه حمل، قیمت افزودنیها، هزینههای انرژی مانند برق، آب و گاز و همچنین حق بیمه کارگران نانواییها دلایل اصلی این تغییر قیمت بودهاند.» این در حالیست که محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان اتاق اصناف ایران، نیز از آغاز روند ابلاغ نرخهای جدید نان در برخی استانها خبر داده و گفته است قیمت نانهای سنتی مانند سنگک، بربری، لواش و تافتون «در استانهای قم، خراسان رضوی، همدان و گیلان» افزایش یافته و تغییر قیمت در سایر استانها هم در دست اقدام است.
گرانی نان در قم
در استان قم، حمید نجفی، نایبرئیس اتحادیه نانوایان، روز گذشته از اعلام رسمی نرخهای جدید خبر داد و تاکید کرد این تصمیم در پاسخ به «درخواستهای متعدد نانوایان به دلیل افزایش هزینههایی مانند دستمزد و بیمه کارگران» اتخاذ شده است. به گفته او، قیمت هر نان سنگک سنتی به پنج هزار و ۲۰۰ تومان، سنگک ماشینی به چهار هزار و ۶۵۰ تومان، بربری به سه هزار و ۵۰۰ تومان، تافتون به هزار و ۹۰۰ تومان و لواش به ۹۲۰ تومان رسیده است. در مشهد نیز مرتضی حیدری، معاون فرمانداری، افزایش ۵۲ درصدی قیمت انواع نان را تایید کرد و دلیل این گرانی را «افزایش اجرت کارگری، هزینههای بیمه و مسائل جانبی دیگر» دانست. همزمان، گزارش افزایش قیمت نان در استانهای خراسان شمالی، مازندران، گیلان، اصفهان و همدان نیز منتشر شده است.
گرانی نان پس از جنگ ایران اسرائیل
برخی از مسئولان صنفی، در خلال جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، از احتمال افزایش قیمت نان سخن گفته بودند. رئیس کارگروه آرد و نان اتاق اصناف ایران ۲۶ خرداد اعلام کرده بود که پس از حملات اسرائیل، ساعتهای کاری نانوایان افزایش یافته و «درخواست افزایش قیمت نان مجددا مطرح شده است». او همچنین در تاریخ ۱۸ تیر، با اشاره به شکاف میان نرخ دولتی و قیمت واقعی نان، گفت: «قیمت مصوب دولتی به دست مردم نمیرسد و هر نانوایی با هر قیمتی که خود تعیین کرده، نان را میفروشد.»
پیشتر نیز مهدی امیدوار، سخنگوی اتاق اصناف ایران، درمورد افزایش قریبالوقوع قیمت نان هشدار داده و گفته بود: «کمک دولت به بیمه نانوایان قطع و آرد هم گران شده، قیمت مواد اولیه دیگر مثل خمیرمایه بالا رفته و دستمزد کارگران بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته است.» در این میان، قاسم نوده فراهانی، رئیس اتاق اصناف ایران، با اشاره به نهایی شدن نرخهای جدید، اعلام کرد که قیمتهای جدید نان بهزودی در سراسر کشور اعلام خواهد شد. او بدون ارائه شواهد مشخص، برخی نانوایان را به «گرانفروشی» متهم کرد. به نظر میرسد دولت پزشکیان، در سایه جنگ ایران و اسرائیل و در بحبوحه کاهش درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی به دلیل تشدید تحریمهای غرب، در حال افزایش و تثبیت قیمت نان است، اما این شرایط برای میلیونها خانواده ایرانی، چیزی جز فشار بیشتر بر سفرههای تهی نیست.
افزایش ناگهانی و چشمگیر قیمت نان، نهتنها تکانهای اقتصادی، بلکه تهدیدی مستقیم علیه امنیت غذایی اقشار کمدرآمد در ایران است؛ برای میلیونها کارگر، کارمند، بازنشسته و خانوادههایی که ماههاست با کاهش قدرت خرید، از گوشت، لبنیات و برنج فاصله گرفتهاند، نان آخرین امکان زنده ماندن بود؛ امکانی که حالا با جهش ۵۲ درصدی قیمت در حال فروپاشی است. در شرایطی که سبد خوراکی خانوار ایرانی طی سالهای اخیر به شکل بیسابقهای کوچک شده، حذف یا کاهش دسترسی به نان میتواند آغازگر بحرانی باشد که به گرسنگی گسترده و سوءتغذیه عمیق در کشور منجر شود. از سوی دیگر، تجربیات گذشته نشان داده است که هرگونه افزایش رسمی قیمت بلافاصله باعث رهاسازی بازار و افزایش افسارگسیخته قیمتها میشود، بهویژه در شرایطی که هیچ نظام نظارتی موثری بر توزیع آرد و نان وجود ندارد