تعطیلی سفارت اسپانیا، سوئد و چین

آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:

در فضای به شدت ملتهب پساجنگ، هر خبری می‌تواند مانند بمبی صدا کند. این بار نوبت ادعایی عجیب بود: تعطیلی ناگهانی و همزمان سفارت‌های پنج کشور مهم در تهران. خبری که اگر واقعیت داشت، می‌توانست زنگ خطر جدی برای روابط دیپلماتیک ایران باشد. این ادعا که نخستین بار در برخی کانال‌های تلگرامی نزدیک به جریان‌های خاص منتشر شد، به سرعت در حال دامن زدن به نگرانی‌ها و گمانه‌زنی‌های مختلف است. اما در دنیای امروز، انتشار یک خبر به معنای صحت آن نیست. پایه‌ای‌ترین سؤال در مواجهه با چنین اخباری این است: منبع اولیه آن کجاست؟ آیا هیچ نهاد رسمی، رسانه معتبر بین‌المللی یا حتی توئیتی از دیپلمات‌های این کشورها این رویداد بزرگ را تأیید کرده است؟ پاسخ منفی است. این گزارش با روش فکت‌چکینگ (دقیق‌سنجی) به بررسی این ادعا می‌پردازد و نشان می‌دهد که چرا این خبر یک شایعه بی‌اساس بیشتر نیست. ادعای مطرح شده را می‌توان از چند منظر کاملاً فنی و منطقی مورد تحلیل و رد قرار داد:

تحلیل منبع‌شناختی

نخستین و قاطع‌ترین دلیل برای رد این ادعا، عدم وجود یک منبع معتبر اولیه است.

• سفارت‌ها

  تعطیلی یا تخلیه سفارت یک کشور، یک تصمیم مهم امنیتی-دیپلماتیک است که حتماً از طریق بیانیه‌ای رسمی روی وب‌سایت خود سفارت یا شبکه‌های اجتماعی رسمی آن اعلام می‌شود. بررسی این کانال‌ها برای کشورهای نامبرده، هیچ اشاره‌ای به چنین موضوعی ندارد.

• وزارت امور خارجه کشورها

  چنین اقدامی قطعاً توسط وزارت خارجه کشور مربوطه در وبسایت رسمی یا در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام می‌شود. جست‌وجو در پایگاه‌های خبری این وزارتخانه‌ها نیز خلاف این ادعا را ثابت می‌کند.

• رسانه‌های بین‌المللی

  یک رویداد به این مهمی—تعطیلی همزمان چندین سفارت در پایتخت یک کشور—قطعاً توسط خبرگزاری‌های بزرگی مانند Reuters, AFP, AP, BBC پوشش فوری و گسترده داده می‌شد. سکوت مطلق این خبرگزاری‌ها، خود گواه محکمی بر کذب بودن خبر است.

• دیپلمات‌ها

  سفرا یا دیپلمات‌های این کشورها حتماً در شبکه‌های اجتماعی خود یا در گفت‌وگو با رسانه‌ها به این موضوع واکنش نشان می‌دادند.

تحلیل محتوایی؛ عدم انسجام منطقی

ادعای تعطیلی همزمان سفارت کشورهایی با منافع و سیاست‌های کاملاً متفاوت (مانند سوئد و چین یا فرانسه و سوئیس) در یک زمان، از پایه غیرمنطقی است.

• چین

  دارای روابط اقتصادی و استراتژیک قوی با ایران است و دلیلی برای همراهی با چند کشور اروپایی در چنین اقدامی ندارد.

• سوئیس

  به عنوان کشور حافظ منافع آمریکا در ایران، نقش دیپلماتیک منحصر به فردی دارد و تعطیلی آن به معنای قطع یک کانال ارتباطی حیاتی است.

تعطیلی همزمان این کشورها تنها در صورتی معنا دارد که یک تهدید امنیتی فوری و مشترک علیه تمامی آن‌ها وجود داشته باشد، که هیچ گزارش یا شاهدی مبنی بر آن موجود نیست.

تحلیل اهداف و انگیزه‌ها؛ جنگ روانی در بحران

انتشار چنین شایعاتی در فضای پساجنگ، کاملاً حساب‌شده است و اهداف مشخصی را دنبال می‌کند:

• القای انزوای بین‌المللی

  هدف اصلی القای این احساس به افکار عمومی است که ایران پس از جنگ در انزوای کامل قرار گرفته و حتی متحدانش نیز آن را ترک می‌کنند.

• تضعیف روحیه

  ایجاد ناامنی و ترس در جامعه و نشان دادن اینکه وضعیت به حدی بحرانی است که کشورهای خارجی در حال فرار هستند.

• تحریک احساسات و ایجاد شکاف

  دامن زدن به تنش بین جامعه و حکومت با این پیام که «دیپلماسی در ایران شکست خورده است».

نتیجه‌گیری

این شایعه یک عملیات روانی کلاسیک است که فاقد کوچک‌ترین سندیت و اعتبار است. هوشیاری مخاطبان و رجوع به منابع رسمی و رسانه‌های معتبر بین‌المللی، بهترین سلاح برای خنثی کردن چنین توطئه‌هایی است. این اتفاق اهمیت توسعه سواد رسانه‌ای و فکت‌چکینگ را بیش از پیش نشان می‌دهد.