آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
سایه ابهام و نگرانی برای چند روز بر سر سرنوشت یک دیپلمات سابق ایرانی سنگینی میکرد. امیر موسوی، چهرهای که سابقه مشاورت در وزارت دفاع و نمایندگی فرهنگی ایران در خارج از کشور را در کارنامه دارد، در میانه یک سفر منطقهای در مصر ناپدید شده بود. وزارت امور خارجه ایران، به طور غیرمعمول، ناپدید شدن او را تایید کرده بود، اما جزئیاتی از محل، شرایط یا دلایل این اتفاق ارائه نداده بود. این سکوت، گمانهزنیها درباره احتمال ربوده شدن، بازداشت توسط نهادهای امنیتی مصر یا حتی اقدام بازیگران ثالث را به شدت دامن زده بود. اما دوشنبه شب، ۱۷ شهریور، این سکوت با یک توئیت شکسته شد. خود موسوی با انتشار پیامی کوتاه اما پراحساس به زبان عربی، به همه نگرانیها پایان داد. او نوشت: «بازگشتم».
او در ادامه با استفاده از هشتگ «الاعتقال_فی_مطار_القاهره» (بازداشت_در_فرودگاه_قاهره) پرده از راز آن روزهای مفقودی برداشت و خبر از بازگشتش به عراق پس از «دو روز» داد. این پیام اگرچه پایان بخش نگرانی بود، اما خود آغازگر یکسری سوالات تازه و پیچیده درباره روابط پشت پرده منطقهای شد. این حادثه به ظاهر کوچک، چندین لایه تحلیل سیاسی، امنیتی و دیپلماتیک دارد که فراتر از یک سفر شخصی است:
۱. جایگاه حساس امیر موسوی
عنوان «مشاور سابق وزیر دفاع» و «رایزن فرهنگی سابق»، نشاندهنده پیوند عمیق موسوی با نهادهای امنیتی-نظامی و فرهنگی جمهوری اسلامی است. چنین چهرههایی معمولاً سفرهای معمولی توریستی ندارند. هر حرکت آنها در سطح بینالمللی، به ویژه در کشوری مانند مصر که روابط پیچیدهای با ایران دارد، میتواند جنبههای اطلاعاتی یا دیپلماتیک غیررسمی (Track II Diplomacy) داشته باشد. احتمالاً سفر او به قاهره، هدفی فراتر از دیدارهای عادی داشته است.
۲. جغرافیای سیاسی مصر؛ میدان رقابت منطقه ای
مصر تحت حکومت عبدالفتاح السیسی، متحد اصلی عربستان سعودی و امارات و از بازیگران محور ضدتروریسمِ مورد حمایت غرب است. اگرچه مصر اخیرا تلاش کرده تا با ایران روابطش را تا سطح مجدد برقراری روابط دیپلماتیک بهبود بخشد، اما این روابط بسیار شکننده و تحت تاثیر فشارهای خارجی (به ویژه از سوی آمریکا و اسرائیل) است. بازداشت یک چهره با پیشینه امنیتی-نظامی ایرانی در فرودگاه قاهره میتواند نشاندهنده چند موضوع باشد:
ممکن است نهادهای امنیتی مصر تحت فشار متحدان خود (مثل آمریکا یا اسرائیل) اقدام به بازداشت و تفتیش او کرده باشند تا از اهداف و مخاطبان سفر او مطلع شوند.
قاهره امکان پذیر است با این اقدام، به تهران نشان دهد که اگرچه برای گفت و گو باز است، اما هیچ گونه فعالیتی را که تهدیدی برای امنیت ملی خود بداند در خاک خود تحمل نخواهد کرد.
-
رقابت درون دستگاه حاکم مصر
ممکن است بین نهادهای مختلف امنیتی و دیپلماتیک مصر در رابطه با نحوه برخورد با ایران اختلاف نظر وجود داشته باشد و این عمل، کار نهادی بوده که مخالفت با ایران است.
۳. نقش عراق به عنوان میانجی گری امن
بازگشت موسوی به عراق و نه مستقیماً به ایران، بسیار قابل تامل است. عراق در سالهای اخیر به یک پلتفرم امن برای گفتوگوهای غیرمستقیم بین ایران و رقبای عربش تبدیل شده است. احتمال قوی وجود دارد که دیپلماتهای عراقی یا نهادهای نزدیک به آنها برای میانجیگری و حل این مشکل وارد عمل شده باشند. این موضوع، بر نقش فزاینده بغداد در مدیریت بحرانهای منطقهای تاکید میکند.
۴. جنگ روایت ها
واکنش سریع و شفاف موسوی در شبکههای اجتماعی، یک حرکت حساب شده برای کنترل روایت بود. با استفاده از هشتگ «بازداشت در فرودگاه قاهره»، او مستقیماً مقصر اصلی را مشخص کرد و اجازه نداد داستانهای آلترناتیو)مانند گم شدن یا سانحه) شکل بگیرد. این اقدام، یک پیروزی رسانهای کوچک برای دیپلماسی ایرانی محسوب میشود.
نتیجهگیری تحلیل
این حادثه یک درگیری کوچک اما نمادین است که نشان میدهد:
- بهبود روابط ایران و مصر بسیار شکننده و پرچالش است.
- بازیگران خارجی (غرب و اسرائیل) همچنان مانع اصلی عادیسازی کامل روابط هستند.
- عراق به یک بازیگر دیپلماتیک مهم در معادلات منطقهای تبدیل شده است.
- جمهوری اسلامی از ابزار رسانههای اجتماعی برای پیشبرد روایت خود به خوبی استفاده میکند.