ارائه خدمات بانکی منوط به ثبت کدپستی شد

آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:

تصور کنید برای دریافت یک کارت بانکی ساده یا باز کردن یک حساب جاری به بانک مراجعه کرده‌اید، اما در کمال ناباوری به شما گفته می‌شود بدون یک کد ۱۰ رقمی، این خدمات به شما ارائه نخواهد شد. این سناریو به زودی برای میلیون‌ها ایرانی به واقعیتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل خواهد شد. بانک مرکزی با انتشار دستورالعملی جدید، شبکه بانکی کشور را موظف کرده است که ارائه هرگونه خدمت پایه‌ای را به ثبت کدپستی معتبر مشتریان در «سامانه املاک و اسکان» گره بزند. این اقدام که با هدف شفاف‌سازی مالی و مبارزه با جرایمی مانند پولشویی کلید خورده، تحولی بزرگ در نظام بانکی کشور ایجاد خواهد کرد.

اما این تغییر چه تأثیری بر زندگی روزمره مردم خواهد گذاشت؟

از دانشجویی که قصد افتتاح اولین حساب بانکی خود را دارد تا بازنشده‌ای که می‌خواهد وام مسکن بگیرد، همگی ملزم خواهند بود پیش از هر اقدامی، از معتبر بودن کدپستی خود در سامانه مذکور اطمینان حاصل کنند. این یعنی پایان ارائه خدمات بانکی به شیوه سنتی و قدیمی. اکنون سؤال اینجاست که آیا زیرساخت‌های لازم برای پاسخگویی به این حجم از استعلام در شبکه بانکی فراهم است؟ و آیا مردم به اندازه کافی از این تغییر اساسی مطلع شده‌اند؟ پاسخی که به این پرسش‌ها داده شود، تعیین کننده موفقیت یا شکست این طرح عظیم ملی خواهد بود. این تصمیم بانک مرکزی را می‌توان از چند منظر کلیدی مورد تحلیل و واکاوی قرار داد:

۱. تحلیل امنیتی و مبارزه با جرائم مالی

در هسته این تصمیم، یک هدف اصلی نهفته است: شفاف‌سازی تراکنش‌های مالی. اجباری شدن کدپستی معتبر، یک لایه شناسایی بسیار قوی به سیستم بانکی اضافه می‌کند. این کار به طور مستقیم با پولشویی، فرار مالیاتی و تأمین مالی تروریسم مبارزه می‌کند. زمانی که هر تراکنش و خدمت بانکی به یک آدرس فیزیکی ثابت و قابل رهگیری متصل باشد، شناسایی و ردیابی حساب‌های صوری، اقامتگاه‌های غیرواقعی و دارایی‌های مکتوم برای مقامات نظارتی بسیار آسان‌تر خواهد شد.

۲. تحلیل فناوری اطلاعات و یکپارچه‌سازی داده‌ها

این طرح نمونه بارزی از یکپارچه‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی دولتیست. بانک مرکزی در حال ایجاد پلی بین سیستم بانکی و «سامانه املاک و اسکان» است. این اتصال، یک پایگاه داده عظیم و یکپارچه ایجاد می‌کند که می‌تواند در آینده برای برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی، جمعیت‌شناسی و توزیع منابع بسیار حیاتی باشد. موفقیت این طرح کاملاً وابسته به دقت و به‌روز بودن داده‌های درون سامانه املاک است.

۳. تحلیل تأثیر بر مشتریان و جامعه

این تغییر برای شهروندان عادی دو پیامد عمده خواهد داشت:

• افزایش مشقت اداری

  در کوتاه‌مدت، بسیاری از افراد، به ویژه کسانی که در املاک استیجاری زندگی می‌کنند، سالمندان و ساکنان مناطق محروم، ممکن است با مشکلاتی برای ثبت یا تطبیق کدپستی خود مواجه شوند که دریافت خدمات بانکی را برای آنان به تأخیر بیندازد.

• افزایش امنیت و کاهش کلاهبرداری

  در بلندمدت، این سیستم می‌تواند تا حد زیادی از سرقت هویت و کلاهبرداری‌های بانکی جلوگیری کند، زیرا احراز هویت با دقت بسیار بیشتری انجام می‌شود.

۴. چالش‌های پیش‌رو

اجرای این طرح با چالش‌های بزرگی روبرو است:

• نقصان داده‌ها در سامانه املاک

  ممکن است کدپستی بسیاری از املاک قدیمی یا در موارد خاص به درستی در سامانه ثبت نشده باشد.

• حقوق مستأجران

  باید مکانیزمی شفاف تعریف شود که مستأجران بتوانند به راحتی کدپستی ملک مورد سکونت خود را برای ارائه به بانک ثبت و تأیید کنند.

• ترافیک استعلام و فشار به زیرساخت

  اتصال همزمان همه بانک‌ها به سامانه ممکن است باعث افزایش بار روی آن و ایجاد وقفه در ارائه خدمات شود.

جمع‌بندی

این تصمیم، یک گام بلند و جسورانه به سمت دیجیتالی‌سازی اقتصاد و سیستم مالی ایران است. در حالی که می‌تواند در کوتاه‌مدت با دردسرهایی همراه باشد، اما در بلندمدت، شفافیت، امنیت و کارایی سیستم بانکی را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. موفقیت آن منوط به آموزش عمومی، رفع نواقص سامانه‌ای و همراهی همه نهادهای مربوطه است.