آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
فرهنگ و ادب ایران یکی از ستونهای استوار خود را از دست داد. سیروس پرهام، مترجم، ویراستار و فرششناس برجسته ایرانی که نقش بیبدیلی در معرفی نقد ادبی مدرن به ایران داشت، پس از نزدیک به یک قرن زندگی پربار، دوشنبه شب چشم از جهان فروبست. او که از بنیانگذاران سازمان اسناد ملی ایران بود، میراثی غنی از دانش و فرهنگ را برای ایرانیان به یادگار گذاشت. پرهام را باید یکی از پیشگامان نقد ادبی مدرن در ایران دانست. او که تحصیلکرده دانشگاه برکلی در رشته علوم سیاسی بود، برای نخستین بار شیوههای نقد ادبی غربی را به صورت سیستماتیک به ایران آورد و با ترجمهها و تألیفات ارزشمند خود، مبانی نقد ادبی را در کشور پایهریزی کرد. حضورش در مؤسسه انتشارات فرانکلین به عنوان اولین ویراستار، تحولی در صنعت نشر ایران ایجاد کرد.
اما عشق پرهام تنها به ادبیات محدود نمیشد. او به عنوان یکی از برجستهترین فرششناسان ایران، تحقیقات گستردهای در زمینه دستبافهای عشایری و روستایی فارس انجام داد و کتابهای مرجعی در این زمینه تألیف کرد. تخصص او در شناخت فرشهای ایرانی، نامش را در زمره بزرگترین فرششناسان جهان قرار داد. پرهام که متولد شیراز بود، علاوه بر فعالیتهای آکادمیک، نقش مهمی در تأسیس سازمان اسناد ملی ایران ایفا کرد. همکاری او با بزرگانی مانند ایرج افشار و عباس زریاب خویی، فصل درخشانی از تاریخ فرهنگی معاصر ایران را شکل داد. حالا با درگذشت او، ایران یکی از آخرین بازماندگان نسل طلایی روشنفکری خود را از دست داده است.
۱. سیر تحول فکری و حرفهای
دوره اول: تحصیل و شکلگیری اندیشه (۱۳۰۷-۱۳۳۳)
- تولد در شیراز (سوم بهمن ۱۳۰۷)
- تحصیل در دانشگاه تهران (لیسانس ۱۳۳۰)
- ادامه تحصیل در دانشگاه برکلی آمریکا (دکتری علوم سیاسی ۱۳۳۳)
- آشنایی با مکاتب نقد ادبی مدرن در غرب
دوره دوم: بازگشت به ایران و فعالیتهای فرهنگی (۱۳۳۳-۱۳۵۷)
- همکاری با مؤسسه انتشارات فرانکلین به عنوان اولین ویراستار
- پایهگذاری شیوههای مدرن ویراستاری در ایران
- تأسیس سازمان اسناد ملی ایران
- شروع فعالیت در زمینه نقد ادبی و ترجمه
دوره سوم: تخصص در فرششناسی و فعالیتهای پژوهشی (۱۳۵۷-۱۴۰۳)
- تحقیقات میدانی در زمینه فرشهای عشایری فارس
- تألیف کتابهای مرجع در فرششناسی
- ادامه فعالیت در زمینه ترجمه و نقد ادبی
- هدایت نسل جوان پژوهشگران
۲. خدمت به فرهنگ و ادب ایران
در حوزه نقد ادبی
- معرفی مکاتب مدرن نقد ادبی به ایران
- ترجمه آثار کلیدی در زمینه تئوری ادبی
- پایهگذاری سنت نقد علمی در ایران
- تربیت نسل اول منتقدان ادبی ایران
در حوزه فرششناسی
- تحقیقات میدانی گسترده در مناطق عشایری
- ثبت و مستندسازی الگوها و تکنیک های بومی
- تألیف کتابهای مرجع برای پژوهشگران
- معرفی فرش ایرانی به جامعه آکادمیک جهانی
در حوزه ویراستاری
- ایجاد استانداردهای مدرن ویراستاری
- تربیت نسل اول ویراستاران حرفهای
- ارتقای کیفیت نشر فارسی
- انتقال دانش فنی ویراستاری از غرب
۳. مهمترین آثار و تألیفات
آثار تألیفی
- «رئالیسم و ضدرئالیسم در ادبیات» (پایهگذاری نقد ادبی مدرن)
- «دستبافهای عشایری و روستایی فارس» (به همراه سیاوش آزادی)
- «شاهکارهای فرشبافی فارس» (مرجع استاندارد فرششناسی)
آثار ترجمه
- «گزیده اشعار والت ویتمن» (اشعار نمادین آمریکایی)
- «ای آنکه اکنون مرا در دست داری» (انتخاب اشعار جهانی)
- «کتابهایی که دنیا را تغییر دادند» (ویراستاری و مشارکت)
۴. نقش در توسعه موسسات فرهنگی
سازمان اسناد ملی ایران
- مشارکت در بنیانگذاری و ساختاردهی
- توسعه آرشیو ملی اسناد ایران
- ایجاد استانداردهای حفاظت وآرشیو
مؤسسه انتشارات فرانکلین
- ایجاد دپارتمان ویراستاری حرفهای
- تربیت نیروهای متخصص نشر
- ارتقای کیفیت تولید کتاب در ایران
۵. ویژگیهای متمایز شخصیتی
دانش میانرشتهای
- تسلط بر ادبیات، علوم سیاسی و هنر
- ترکیب دانش تئوریک با تحقیقات میدانی
- توانایی پل زدن بین رشتههای مختلف
دقت علمی
- توجه به جزئیات درتحقیقات
- رعایت استانداردهای آکادمیک
- تعهد به صحت علمی
۶. میراث و تأثیر بر نسلهای بعدی
میراث فکری
- پایهگذاری سنت نقد ادبی مدرن در ایران
- ایجاد مدرسه فکری در فرششناسی
- تربیت نسلهای بعدی پژوهشگران
میراث فرهنگی
- غنیسازی گفتمان فرهنگی ایران
- معرفی فرهنگ ایرانی به جهان
- حفظ میراث فرهنگی ملموس و ناملموس
۷. جمعبندی و ارزشیابی
سیروس پرهام را میتوان نمونه کامل یک روشنفکر همه جانبه دانست که در همه حوزهها دستی بر آتش داشت. ارزش های او را میتوان در سه سطح تحلیل کرد:
در سطح ملی
- توسعه موسسات فرهنگی
- ارتقای استانداردهای آکادمیک
- حفظ میراث فرهنگی
در سطح منطقهای
- مستندسازی فرهنگ عشایری فارس
- حفظ تکنیکهای سنتی
- معرفی تنوع فرهنگی ایران
در سطح جهانی
- مشارکت در گفتمان فرششناسی
- معرفی ادبیات ایران به جهان
- پلی بین فرهنگ ایرانی و جهانی