آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
صحنه روابط بینالملل یکبار دیگر شاهد تحولی قابل توجه است. این بار نوبت به آفریقا و به طور مشخص نیجریه رسیده است. وزیر جنگ آمریکا با انتشار بیانیهای تند، موضع واشنگتن را در قبال خشونتهای نیجریه مشخص کرد. بیانیهای که میتواند سرآغاز فصل جدیدی در روابط دو کشور باشد. بِیت هگز در پیام خود آشکارا از آمادگی نیروهای نظامی آمریکا برای مداخله در نیجریه خبر داد. به گفته وی، این آمادگی در پی دستور مستقیم دونالد ترامپ ایجاد شده است. دلیل این تهدید نظامی، به گفته وزیر جنگ آمریکا، "خشونتها علیه مسیحیان" در نیجریه عنوان شده است. وی کشتن مسیحیان بیگناه را محکوم کرده و خواستار توقف فوری آن شده است.
هگز در ادامه خطاب به دولت نیجریه اولتیماتوم واضحی داده است: یا خودتان از شهروندان مسیحی محافظت کنید یا نیروهای نظامی آمریکا علیه تروریستهای اسلامگرا وارد عمل خواهند شد. این اعلام موضع، در شرایطی صورت میگیرد که نیجریه مدتهاست با درگیریهای داخلی و خشونتهای فرقهای دست به گریبان است. اما مداخله خارجی میتواند این بحرانها را پیچیدهتر کند. موضع گیری آمریکا میتواند تأثیرات گستردهای در معادلات منطقهای داشته باشد. این اقدام ممکن است الگویی برای مداخلات مشابه در دیگر کشورهای آفریقایی شود. اکنون نگاهها به پاسخ دولت نیجریه و واکنش جامعه بینالملل به این تهدید نظامی دوخته شده است.
زمینههای تاریخی بحران در نیجریه
نیجریه به عنوان پرجمعیتترین کشور آفریقا، همواره با تنشهای مذهبی و قومی دست به گریبان بوده است. تقسیمبندی جغرافیایی بین شمال مسلمان و جنوب مسیحی، از دیرباز منشأ درگیری بوده است. گروههای شبه نظامی مانند بوکو حرام در شمال نیجریه، سالهاست که موجب ناامنی و خشونت در این منطقه شدهاند. این گروهها با شعارهای مذهبی، به حملات گسترده علیه غیرنظامیان دست زدهاند. ضعف دولت مرکزی در کنترل این گروهها و ناتوانی در تأمین امنیت شهروندان، زمینه را برای مداخلات خارجی فراهم کرده است. بحران کنونی ریشه در سالها بی توجهی به زیرساختهای امنیتی دارد.
اهداف آمریکا از مداخله در نیجریه
مداخله آمریکا در نیجریه را میتوان در چارچوب راهبرد کلان این کشور در آفریقا تحلیل کرد. واشنگتن همواره به دنبال گسترش نفوذ خود در این قاره پرمنابع بوده است. بهانه حمایت از مسیحیان، میتواند دست آمریکا را برای حضور نظامی در منطقه باز کند. این حضور میتواند اهداف اقتصادی و ژئوپلیتیک گستردهتری را دنبال کند. نیجریه به عنوان یکی از تولیدکنندگان نفت اوپک، از اهمیت راهبردی برای آمریکا برخوردار است. ثبات یا بیثباتی در این کشور میتواند بر بازار جهانی نفت تأثیر مستقیم داشته باشد.
پیامدهای احتمالی مداخله نظامی
مداخله نظامی آمریکا در نیجریه میتواند به تشدید درگیریهای داخلی بینجامد. تاریخ نشان داده است مداخلات خارجی اغلب به جای کاهش تنش، بحرانها را پیچیدهتر کرده است. این اقدام میتواند به تقویت گروههای افراطی بینجامد. آنان میتوانند از حضور خارجیها به عنوان ابزاری برای جذب نیروهای جدید استفاده کنند. واکنش کشورهای همسایه نیجریه و دیگر قدرتهای بینالمللی نیز از دیگر عوامل تعیینکننده در تبعات این مداخله خواهد بود.
جایگاه حقوق بینالملل در این مداخله
مداخله نظامی آمریکا در نیجریه از منظر حقوق بینالملل نیازمند توجیه قانونی است. اصل حاکمیت ملی کشورها و منع مداخله در امور داخلی، از اصول مسلم حقوق بینالملل است. آمریکا ممکن است با استناد به "مسئولیت حمایت" به توجیه اقدام خود بپردازد. اما این اصل معمولاً در چارچوب سازمان ملل متحد قابل اجراست. واکنش شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل به این اقدام آمریکا، میتواند تعیینکننده مشروعیت یا عدم مشروعیت آن باشد.
تأثیر بر روابط بینالملل
این اقدام آمریکا میتواند به ایجاد الگویی جدید در روابط بینالملل بینجامد. اگر آمریکا بدون مجوز شورای امنیت در نیجریه مداخله کند، ممکن است دیگر کشورها نیز به تبعیت از این الگو اقدام کنند. تقابل قدرتهای بزرگ در پرونده نیجریه محتمل است. روسیه و چین ممکن است مواضعی متفاوت با آمریکا اتخاذ کنند. این بحران میتواند به آزمایشی برای نظم نوین جهانی تبدیل شود و موازنه قوا در صحنه بینالمللی را دستخوش تغییر کند.