آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
جهان یک بار دیگر در آستانه شاهد یک فاجعه انسانی دیگر است. این بار در سودان، جایی که خشونت و درگیری به ابعادی هولناک رسیده است. سازمان ملل متحد با انتشار گزارشی هشدارآمیز، از وقوع "جنایتهای گسترده" در منطقه کردفان سودان خبر داده است. این هشدار در شرایطی صادر میشود که درگیریها در این کشور آفریقایی روز به روز شدیدتر میشود. در شهر الفاشر در دارفور، وضعیت به حدی بحرانی است که ساکنان با "رعب و وحشت جمعی" روبرو هستند. این شهر که آخرین شهر بزرگ دارفور محسوب میشود، اکنون به دست شورشیان افتاده است.
تام فلچر، رئیس امور بشردوستانه سازمان ملل، وضعیت این شهر را "جهنمی تاریکتر" توصیف کرده است. او از گزارشهای معتبری از اعدامهای گسترده پس از ورود نیروهای شبهنظامی خبر داده است. وحشت در سودان تنها به دارفور محدود نمیشود. در استان کردفان نیز خشونت به سرعت در حال گسترش است و موجهای تازهای از آوارگی ایجاد کرده است. مارتا پوبی، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور آفریقا، از کشته شدن دستکم ۵۰ غیرنظامی در روزهای اخیر خبر داده است. میان کشتهشدگان، پنج داوطلب هلالاحمر نیز دیده میشوند. این درگیری خونین که از آوریل ۲۰۲۳ آغاز شده، تاکنون دهها هزار کشته و میلیونها آواره بر جای گذاشته است. سازمان ملل این بحران را "بدترین بحران بشری جاری جهان" توصیف میکند. پشت این درگیری ویرانگر، رقابت دو ژنرال سابقاً متحد بر سر قدرت قرار دارد که روزی با هم کودتا کردند و امروز کشور را به ورطه نابودی کشاندهاند.
ابعاد فاجعه انسانی و نقض حقوق بشر
وضعیت در سودان از مرز بحران گذشته و به یک فاجعه تمامعیار انسانی تبدیل شده است. گزارشهای سازمان ملل از "رعب و وحشت جمعی" در میان غیرنظامیان حکایت دارد. این عبارت به تنهایی گویای عمق ترس و ناامنی حاکم بر زندگی روزمره مردم است. اعدامهای گسترده، تجاوز سیستماتیک به زنان و دختران، و مثله کردن افراد، نشان میدهد که خشونت به شکل سیستماتیک و سازمانیافته در جریان است. این اقدامات ممکن است مصداق جنایت علیه بشریت باشد و نیاز به بررسی دقیق جامعه بینالمللی دارد. کشته شدن داوطلبان هلالاحمر نشاندهنده بیاعتنایی کامل به قوانین بینالمللی انسانی است. وقتی حتی نیروهای امدادی مورد حمله قرار میگیرند، این پرسش مطرح میشود که آیا هیچ حد و مرزی برای خشونت باقی مانده است؟
تحلیل نظامی و امنیتی
پیشروی نیروهای شبهنظامی "آراساف" در مناطق استراتژیک مانند دارفور و کردفان، نشان از تغییر توازن قوا به نفع این گروه دارد. تصرف الفاشر، آخرین شهر بزرگ دارفور، ضربه سنگیدی به موقعیت ارتش سودان محسوب میشود. استفاده از پهپادها توسط دو طرف درگیری، نشان میدهد که جنگ وارد فاز جدیدی شده است. این تحول تکنولوژیک میتواند باعث گسترش دامنه جغرافیایی درگیری و افزایش تلفات غیرنظامیان شود. تمرکز نیروها در کردفان شمالی نشان میدهد که این منطقه احتمالاً صحنه درگیریهای شدید آینده خواهد بود. این تحرکات نظامی میتواند باعث محاصره مناطق مسکونی و قطع دسترسی انساندوستانه شود.
ریشههای سیاسی و تاریخی درگیری
درگیری کنونی ریشه در رقابت دو ژنرال سابقاً متحد دارد که در سال ۲۰۲۱ با همکاری یکدیگر دولت غیرنظامی انتقالی را سرنگون کردند. این همکاری موقت برای کسب قدرت، به رقابت خونین برای کنترل کامل کشور تبدیل شده است. نیروهای "RSF" ریشه در جنگ دارفور سال ۲۰۰۳ دارند و سابقه ارتکاب جنایتهای قومی را در کارنامه خود دارند. این پیشینه نشان میدهد که الگوهای خشونت در سودان تکرار میشوند. تشکیل دولتهای موازی در پورتسودان و نیالا نشان میدهد که کشور در عمل به دو بخش تقسیم شده است. این دوگانگی قدرت، هرگونه امکان توافق سیاسی را پیچیدهتر میکند.
نقش بازیگران منطقهای و بینالمللی
حمایت مصر از ارتش سودان و میزبانی مکرر از ژنرال البرهان، نشان از عمق روابط استراتژیک بین دو کشور دارد. این حمایت میتواند نقش تعیینکنندهای در توازن قوا داشته باشد. اتهامات نیروهای "RSF" مبنی بر حمایت نظامی مستقیم مصر از ارتش سودان، حتی در صورت رد شدن توسط قاهره، نشان میدهد که ابعاد بینالمللی این درگیری گسترده است. حمایت احتمالی عربستان سعودی از مصر در این پرونده، میتواند نشاندهنده تشکیل یک جبهه منطقهای در قبال بحران سودان باشد. این مساله میتواند بحران را پیچیدهتر کند.
چشم انداز آینده و راهکارهای ممکن
با توجه به تشدید درگیریها و پیشروی نیروهای شبهنظامی، به نظر میرسد در کوتاهمدت شاهد کاهش خشونت نخواهیم بود. ادامه درگیری میتواند به تقسیم دائم کشور بین دو جناح بینجامد. فقدان اراده سیاسی برای صلح در بین رهبران دو جناح، اصلیترین مانع حل بحران است. تا زمانی که هر دو طرف به دنبال پیروزی نظامی باشند، امکان توافق سیاسی وجود ندارد. جامعه بینالمللی برای متوقف کردن این فاجعه انسانی نیاز به اقدام فوری دارد. تحریمهای هدفمند، فشار دیپلماتیک و احتمالاً مداخله های جدی انسانی، میتواند راهکارهای ممکن باشد.