آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
فضای صنف بازیگران سینمای ایران با خبری غیرمنتظره و مهم مواجه شد. استعفای ناگهانی دو تن از مدیران ارشد انجمن صنفی بازیگران، گمانهزنیها درباره دلایل این تصمیم را به شدت دامن زده است. ابتدا پژمان بازغی، بازیگر سرشناس و رئیس هیأت مدیره انجمن بازیگران سینمای ایران، با انتشار اطلاعیهای رسمی در صفحه اینستاگرام خود، استعفایش را اعلام کرد. او در این متن، «دلایل شخصی و کاری» را انگیزه این تصمیم عنوان کرده است. بازغی در بخشی از این اطلاعیه نوشت: «در طول این دوران، تمام تلاشم را به کار گرفتم تا در مسیر ارتقای کیفیت انجمن و حفظ شان و شخصیت اعضا قدم بردارم.» او تأکید کرد که همچنان به عنوان عضوی از خانواده سینما در کنار انجمن خواهد ایستاد. اما این استعفا تنها به او محدود نماند. در اقدامی زنجیرهای و تنها چند ساعت پس از انتشار خبر استعفای بازغی، سام درخشانی، نایبرئیس انجمن بازیگران نیز از سمت خود کنارهگیری کرد.
درخشانی در متن کوتاه خود علت این تصمیم را صراحتاً «در پی استعفای آقای پژمان بازغی، رئیس انجمن بازیگران» عنوان کرد. این هماهنگی در زمان استعفا، نشان میدهد که این تصمیم میتواند از یک هماهنگی قبلی یا واکنش زنجیرهای به یک مسئله مشترک نشأت گرفته باشد. این دو استعفای پشتسرهم در حالی رخ داده که تنها چند روز قبل، انجمن بازیگران در یک بیانیه رسمی و صریح، بازداشت گروهی از هنرمندان در یک «مهمانی خصوصی» و «انتشار عجولانه جزئیات پرونده در رسانهها» را محکوم کرده بود. در آن بیانیه، انجمن بازیگران این اقدامات را «مغایر با منشور حقوق شهروندی» خوانده و هشدار داده بود که چنین رویههایی «وجهه فرهنگی ایران را خدشهدار میکند». اگرچه بازغی در اطلاعیه استعفای خود مستقیماً به این موضوع اشارهای نکرده، اما نزدیکی زمانی این دو رویداد، فضایی از ابهام و گمانهزنی ایجاد کرده است. این استعفاهای همزمان، انجمن بازیگران را در آستانه یک دوران جدید مدیریتی و احتمالاً یک چالش داخلی قرار داده است. در ادامه، ابعاد مختلف این استعفاهای مهم و پیامدهای آن برای جامعه بازیگران ایران تحلیل خواهد شد.
تحلیل متن استعفا و خوانش بین سطور
متن استعفای پژمان بازغی از فرمولبندی دیپلماتیک و محتاطانه پیروی میکند. او با تشکر از «دوران چندساله» و بیان تلاش برای «ارتقای کیفیت و حفظ شأن اعضا»، سعی کرده تصویری مثبت از عملکرد خود ارائه دهد. ذکر «دلایل شخصی و کاری»، دلیل کلی و غیرقابل بحثی است که معمولاً برای پرهیز از ورود به جزئیات حساس استفاده میشود. نکته کلیدی، عدم اشاره به هرگونه اختلافنظر، فشار خارجی یا ناامیدی از کار در انجمن است. او آیندهای «روشن و امیدوارانه» برای انجمن ترسیم میکند که نشان میدهد قصد تخریب یا ایجاد بحران ندارد. اما استعفای فوری سام درخشانی «در پی» استعفای رئیس، نشان میدهد که احتمالاً این «دلایل شخصی»، دلایل مشترک و ناگهانیتری بوده که بیش از یک نفر از هیأت مدیره را درگیر کرده است.
ارتباط زمانی با بیانیه اخیر انجمن درباره بازداشت هنرمندان
این استعفاها تنها چند روز پس از انتشار بیانیه تند انجمن بازیگران در محکومیت بازداشت هنرمندان و نقض حریم خصوصی آنان رخ داده است. اگرچه بازغی در متن خود به این موضوع اشاره نکرده، اما این فاصله زمانی کوتاه به هیچ وجه تصادفی به نظر نمیرسد. دو احتمال قوی وجود دارد: اول، اینکه فشارهای پس از آن بیانیه بر مدیران انجمن افزایش یافته و آنان را به این نتیجه رسانده که توان یا اختیار لازم برای ادامه مسئولیت در چنین فضای پرتنشی را ندارند. دوم، اینکه اختلاف سلیقه داخلی در هیأت مدیره درباره شیوه برخورد با آن پرونده (مثلاً بین موضعگیری قاطع یا سکوت محتاطانه) منجر به شکاف و استعفا شده است. در هر صورت، این گمانه تقویت میشود که استعفاها واکنشی به یک بحران خارجی یا داخلی اخیر است.
تأثیر بر جایگاه و نقش انجمن بازیگران به عنوان نهاد صنفی
انجمن بازیگران در سالهای اخیر، به ویژه تحت ریاست بازغی، کوشیده است موضع فعالتر و صریحتری در دفاع از حقوق صنفی و شهروندی اعضایش اتخاذ کند. بیانیه اخیر نمونه بارز این رویکرد بود. استعفای ناگهانی رئیس و نایبرئیس، میتواند این روند تحولخواهی را با توقف یا عقبگرد مواجه کند. ممکن است اعضای محتاطتر یا نزدیکتر به نهادهای حاکمیتی در هیأت مدیره جانشین شوند و خطمشی انجمن به سکوت یا همراهی بیشتر تغییر جهت دهد. از سوی دیگر، این استعفا ممکن است همبستگی داخلی بازیگران را برای انتخاب مدیران قاطعتر تقویت کند. آینده انجمن به ترکیب هیأت مدیره جدید و میزان استقلال و شجاعت آن بستگی دارد.
واکنش جامعه هنری و پیامدهای احتمالی
جامعه هنری ایران به دو شکل ممکن است به این رویداد واکنش نشان دهد: اول، سکوت و پذیرش به عنوان یک رویداد عادی اداری. دوم، ابراز نگرانی و پرسشگری درباره دلایل واقعی پشت پرده. اگر گمانه ارتباط با بیانیه اخیر قوت بگیرد، ممکن است جریانهای هنری مستقل و منتقد، از استعفا به عنوان «کنارهگیری اعتراضی» تفسیر کنند و برای بازغی و درخشانی مشروعیت و حمایت ایجاد شود. همچنین، ممکن است فشار بر سایر اعضای هیأت مدیره برای شفافسازی افزایش یابد. این اتفاق میتواند خطکشی نامرئی بین هنرمندان معترض به شیوه برخورد با جامعه هنری و هنرمندان همراه یا بیتفاوت را پررنگتر کند.
چشمانداز آینده و مدیریت بحران در انجمن
انجمن بازیگران اکنون با یک خلأ رهبری فوری مواجه است. اولین چالش، انتخاب سرپرست جدید و تشکیل جلسه اضطراری هیأت مدیره برای مدیریت امور جاری است. دومین چالش، انتخابات زودهنگام یا تعیین رئیس جدید از میان اعضای فعلی هیأت مدیره است. مهمتر از آن، تعیین خطمشی آینده انجمن است: آیا باید بر موضعگیریهای صنفی-اجتماعی قاطع ادامه داد (که ممکن است به هزینه شخصی مدیران بینجامد) یا به فعالیتهای صنفی محض و بیحاشیه بازگشت؟ پاسخ به این پرسش، در گرو اراده جمعی اعضای هیأت مدیره باقیمانده و فشار از پایین جامعه بازیگران است. این استعفاها میتواند هم نقطه ضعف (بیثباتی مدیریت) و هم نقطه قوت (آزمونی برای بلوغ نهاد صنفی) برای انجمن باشد. نحوه مدیریت این بحران داخلی، آینده این نهاد مهم را تعیین خواهد کرد.