آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
وضعیت بازار کار ایران، با توجه به داده‌های جدید مرکز آمار، وضعیت نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد. با وجود جمعیت قابل توجهی از افراد بالای ۱۵ سال، تنها ۱۷ درصد از این جمعیت به طور مرتب و روزانه هشت ساعت کار می‌کنند. این آمار به وضوح نشان‌دهنده وجود چالش‌های جدی در زمینه اشتغال و بهره‌وری نیروی کار است. در این متن، به بررسی وضعیت بیکاری، جمعیت غیرفعال و فارغ‌التحصیلان بیکار پرداخته می‌شود و در ادامه، تحلیلی اقتصادی از پتانسیل افزایش نرخ اشتغال و تأثیر آن بر رشد اقتصادی، رکود و تورم ارائه خواهد شد.
داده‌های جدید مرکز آمار نشان می‌دهد سوای ۴۰ میلیون ایرانی بالای ۱۵ سال که جمعیت غیرفعال بازار کار را تشکیل داده‌اند، حدود دو میلیون بیکار در کشور وجود دارد و ۴۰ درصد آنها، فارغ‌التحصیل آموزش عالی به حساب می‌آیند. تنها ۱۷ درصد از جمعیت کشور به شکل مرتب و روزانه هشت ساعت فعالیت دارد. جمعیت غیرفعال یعنی بخشی از منابع انسانی که نه شاغل است و نه جویای کار، به مرز ۶۰ درصد رسیده و می‌تواند سیگنال خطرناکی برای بازار کار تلقی شود. نرخ بیکاری در استان‌های کرمانشاه، کردستان و اردبیل بیشتر از بقیه استان‌های کشور تخمین زده می‌شود و آنطرف در تهران، خراسان جنوبی و یزد اوضاع از سایر بخش‌های کشور بهتر است.
فقط ۱۷ درصد مردم ایران روزی هشت ساعت کار می‌کنند
جمعیت ایران طبق جدیدترین داده‌های مرکز آمار ایران به بیش از ۸۶ میلیون نفر رسیده است. همزمان طبق گزارش آمارگیری نیروی کار مشخص شده از این تعداد، ۱۵ میلیون و ۴۳۴ هزار نفر درطول هفته بیش از ۴۴ ساعت یا به عبارت بهتر حدود هشت ساعت در روز کار می‌کنند؛ معادل حدود ۱۷ درصد جمعیت کل کشور. هشت میلیون و ۸۶۲ هزار نفر هم تحت‌عنوان‌هایی مثل نیرو کار پاره‌وقت به عدد قبلی اضافه می‌شود و اینطوری کل جمعیت شاغل کشور، به چیزی حدود ۲۴ میلیون و ۲۹۵ هزار تومان می‌رسد. مرکز آمار دو میلیون و ۴۶ هزار نفر از جمعیت بالای ۱۵ سال کشور را نیز جمعیت بیکار اعلام می‌کند. طبق تعریف مرکز آمار، بیکار به کسی گفته می‌شود که اولا شغل و مزدی ندارد. دوما جویای کار است و برای شغل جدید آماده می‌شود و سوما حداقل ۱۵ سال سن دارد. جمع نیروی کار و بیکار ایرانی‌های بالای ۱۵ سال، با این اوصاف حدود ۲۶ میلیون و ۳۴۱ هزار نفر می‌شود و لازم است بدانید الباقی جمعیت بالای ۱۵ سال ایران را که حدود ۶۰ درصد جامعه را تشکیل می‌دهند، در تعاریف نیروی کار جمعیت غیرفعال می‌دانند. یعنی چی؟
زنگ‌خطر جدید؛ سهم ۶۰ درصدی جمعیت غیرفعال در بازار کار
جمعیت غیرفعال تعریف ساده‌ای دارد و سومین بازیگر بازار کار است. هر ایرانی بالای ۱۵ سال، یا شاغل است، یا بیکار و غیرفعال. موضوع شاغل و بیکار نیازی به توضیح ندارد، اما منظور از جمعیت غیرفعال، گروهی از افراد جامعه است، که شغل ندارد و دنبال شغل هم نیست. جمعیت غیرفعال معمولا به خاطر درآمد اطرافیان کل می‌گیرد، اما هر دلیلی که داشته باشد حکم زنگ‌خطر برای بازار کار و اقتصاد یک کشور را دارد. حدود ۶۵ میلیون و اندی از جمعیت مردم ایران، دست‌کم ۱۵ سال سن دارند که از این تعداد ۳۹ میلیون و تقریبا ۳۰۰ هزار نفر شغلی ندارند و دنیال شغل هم نمی‌گیرند. این عدد درقیاس با جمعیت تقریبا ۲۶ میلیونی فعال (شاغل و بیکار) مشخص می‌کند حول و حوش ۶۰ درصد ایرانی‌های بالای ۱۵ سال در دسته جمعیت غیرفعال ایستاده‌اند.
حدود ۸۰۰ هزار فارغ‌التحصیل دانشگاهی در ایران بیکار هستند
جمعیت بیکارِ بالای ۱۵ سال که تفاوت بزرگی با جمعیت غیرفعال دارند، حدود دو میلیون و ۴۶ هزار نفر هستند و همین تعداد در خلق نرخ ۷.۸ درصدی بیکاری تاثیرگذار است. اما اگر روی همان جمعیت دو میلیونی زوم کنیم، با داده‌های تامل‌برانگیز دیگری رو‌به‌رو خواهیم شد. مرکز آمار می‌گوید ۳۸.۹ درصد از این جمعیت بیکار و تقریبا دو میلیون نفری را فارغ‌التحصیل‌های آموزش عالی تشکیل می‌دهند؛ یعنی جمعیتی قریب ۸۰۰ هزار نفر! سهم فارغ‌التحصیل‌های آموزش عالی از جمعیت شاغل و تقریبا ۲۴ میلیونی هم، فقط ۲۷.۳ درصد محاسبه شده است که معادل شش میلیون و ۵۰۰ هزار نفر می‌شود.
مورد عجیب بیکاری در کرمانشاه، کردستان و اردبیل
کرمانشاه بیشترین نرخ بیکاری در ۳۱ استان کشور را دارد و از این حیث استان‌های کردستان و اردبیل در جایگاه‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند. ۱۵.۲ درصد از جمعیت فعال نیروی کار در کرمانشاه، بیکار هستند که بیشترین نرخ در کشور است. نرخ بیکاری در کردستان ۱۳.۷ درصد است و این شاخص در استان در اردبیل ۱۳.۱ درصد به ثبت رسیده. نرخ بیکاری در استان‌های دیگری از جمله اصفهان، خوزستان، گلستان، لرستان و همدان دو رقمی است و آنطرف کمترین نرخ بیکاری در تهران وجود دارد؛ ۳.۴ درصد. نرخ بیکاری در استان‌هایی مثل خراسان جنوبی و یزد نیز فعلا زیر پنج درصد است.
تحلیل اقتصادی آسیانیوز ایران
اگر شرایطی فراهم شود که نرخ جمعیت فعال کاری ایران به بالای ۹۰ درصد برسد، این تغییر می‌تواند تأثیرات عمیق و مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد. به طور کلی، افزایش نرخ اشتغال به معنای افزایش تولید و بهبود کیفیت زندگی برای بسیاری از افراد جامعه است. در زیر به چندین تأثیر اقتصادی مهم این تغییر اشاره می‌شود:
-
رشد اقتصادی: افزایش جمعیت فعال به معنای افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) است. با ورود بیشتر افراد به بازار کار و فعالیت‌های تولیدی، ظرفیت تولید کشور بالا می‌رود و به تبع آن، رشد اقتصادی افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند به بهبود سطح معیشت و کاهش فقر کمک کند.
-
کاهش نرخ بیکاری: با افزایش اشتغال، نرخ بیکاری به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. این امر نه تنها به نفع افراد بیکار است، بلکه می‌تواند به بهبود روحیه اجتماعی و کاهش نارضایتی‌های اجتماعی منجر شود.
-
کاهش جمعیت غیرفعال: با فعال شدن افراد غیرفعال، فشار بر سیستم‌های حمایتی و اجتماعی کاهش می‌یابد. این امر به دولت اجازه می‌دهد که منابع خود را بر روی برنامه‌های توسعه‌ای و زیرساختی متمرکز کند.
-
تأثیر بر تورم: اگرچه افزایش اشتغال می‌تواند به افزایش تقاضا منجر شود و به تبع آن فشارهای تورمی را ایجاد کند، اما اگر افزایش تولید هم‌راستا با افزایش اشتغال باشد، می‌تواند به تثبیت قیمت‌ها کمک کند. در واقع، اگر عرضه کالاها و خدمات به اندازه کافی افزایش یابد، فشارهای تورمی کاهش خواهد یافت.
-
توسعه مهارت‌ها و نوآوری: با ورود بیشتر افراد به بازار کار، نیاز به آموزش و توسعه مهارت‌ها نیز افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند به نوآوری و بهبود کیفیت محصولات و خدمات منجر شود و در نهایت به افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد کمک کند.
-
تأثیرات اجتماعی: افزایش اشتغال نه تنها بر اقتصاد تأثیر مثبت دارد، بلکه می‌تواند به بهبود وضعیت اجتماعی و فرهنگی جامعه نیز منجر شود. با افزایش درآمد افراد، سطح زندگی بهبود یافته و نابرابری‌های اجتماعی کاهش می‌یابد.
در نهایت، به نظر می‌رسد که افزایش جمعیت فعال کاری به بالای ۹۰ درصد می‌تواند به یک تغییر بنیادین در ساختار اقتصادی و اجتماعی ایران منجر شود. این تغییر نه تنها به نفع افراد شاغل و بیکار است، بلکه می‌تواند به رشد پایدار و توسعه اقتصادی کشور نیز کمک کند.