آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
فاجعه بندر رجایی پس از سه روز تلاش بیوقفه آتشنشانان به پایان رسید، اما دود این حادثه همچنان در خاطره ملت ایران خواهد ماند. انفجاری که نه تنها ۶۵ جان بیگناه گرفت، بلکه سوالات جدی درباره استانداردهای ایمنی در مهمترین بندر تجاری کشور را به میان آورد. حالا در حالی که آتش خاموش شده، شعلههای پرسشها درباره علل این حادثه هنوز زبانه میکشد.
وزش باد و تنوع محمولهها عملیات را کند کرد
پس از ۴۸ ساعت آتش سوزی بندر رجایی خاموش شد. حسین ظفری سخنگوی مدیریت بحران کشور از افزایش آمار متوفیان حادثه بندر شهید رجایی خبر داد و گفت «اکثر مجروحان ترخیص شدهاند و تعداد فوتیها به ۴۶ نفر رسیده است.» مراحل پایانی عملیات مهار آتش سوزی در بندر شهید رجایی، دوشنبه (۸ اردیبهشت ۱۴۰۴) در سومین روز حادثه ادامه دارد. به گفته برخی از آتشنشانان به علت موج ناشی از حادثه و خرابی حاصل از آن، راه های دسترسی به داخل محوطه کانتیرنی مسدود شده و همچنین تنوع محموله های درون کانتیرنرها و عدم اطلاع از جنس کالاها که هر کدام در برابر آتش واکنش جداگانه ای داشته اند، باعث کندی عملیات مهار آتش سوزی شده است. ظهر شنبه ۶ اردیبهشت انفجاری مهیب در بندر شهید رجایی رخ داد که آتش سوزی گستردهای در پی داشت. در این حادثه متأسفانه ۶۵ نفر از هموطنانمان جان باختند. به همین دلیل در هرمزگان ۳ روز و به صورت سراسری یک روز عزای عمومی اعلام شد. شرایط بد جوی ناشی از وزش باد عملیات اطفای حریق را سخت و کند کرده است بطوری که محلهای خاموش شده، بواسطه وزش باد مجدد شعله ور میشوند. با این وجود، بیش از ۸۰ درصد آتش خاموش شده و فعالیتهای گمرکی بندر نیز انجام میشود. در پی این حادثه رئیس جمهور، دیروز یکشنبه به بندرعباس رفت و ضمن بازدید از بندر شهید رجایی دستور رسیدگی کارشناسی به حادثه را صادر کرد. وزیر کشور گفت: شعلههای آتش در اکثر نقاط تحت تأثیر حریق خاموش و در تمام نقاط به طور کامل مهار شده است و نیروها در حال لکه گیری هستند. اسکندر مؤمنی در مورد آخرین وضعیت بندر شهید رجایی اظهار کرد: امنیت محدوده با حضور نیروهای پلیس، حراست مجموعه، نیروهای بسیج و … بهطور کامل تأمین شده است. وی افزود: کمیته بررسی علل بروز حادثه تاکنون چند جلسه برگزار کرده و قصورهایی در زمینه عدم رعایت نکات ایمنی وجود داشت که شناسایی شده است، بررسیها در این خصوص همچنان ادامه دارد و برخی مقصرین نیز تاکنون احضار شدهاند. وزیر کشور گفت: خسارات درحال ارزیابی است و روند جبران خسارات آغاز میشود.
تحلیل سیاسی-اجتماعی آسیانیوز ایران
۱. فاجعهای که قابل پیشگیری بود
حادثه بندر رجایی از آن دست اتفاقاتی است که ردپای سهلانگاری و بیتوجهی به اصول ایمنی در آن به وضوح دیده میشود. وقتی وزیر کشور صراحتاً از "قصور در رعایت نکات ایمنی" سخن میگوید، این سوال مطرح میشود که چرا باید یک فاجعه انسانی رخ دهد تا به فکر بازرسیهای ایمنی بیفتیم؟
۲. چالشهای مدیریت بحران در عمل
شرایط سخت اطفای حریق - از وزش باد تا تنوع محمولهها - نشان داد که ایران در مدیریت بحرانهای پیچیده هنوز با کمبودهای جدی مواجه است. این در حالی است که بندر رجایی به عنوان شاهرگ حیاتی اقتصاد کشور، باید مجهز به پیشرفتهترین سیستمهای ایمنی میبود.
۳. واکنش سریع سیاسی، اما...
سفر فوری رئیسجمهور و تشکیل کمیته بررسی نشاندهنده حساسیت بالای مسئولان به این موضوع است. اما پرسش اینجاست که چرا این حساسیت قبل از وقوع حادثه وجود نداشت؟ آیا نباید برای مهمترین بندر کشور سیستمهای نظارتی قویتری وجود میداشت؟
۴. هزینههای انسانی توسعه ناپایدار
۶۵ کشته بهای سنگینی است که جامعه برای توسعهای پرداخته که ایمنی در آن جایگاه دوم را دارد. این حادثه زنگ خطری است برای تمام صنایع و مراکز حیاتی کشور که بدون رعایت استانداردهای ایمنی، توسعه واقعی معنا ندارد.
۵. درسهایی برای آینده
-
لزوم بازنگری جدی در استانداردهای ایمنی بنادر
-
ضرورت تجهیز نیروهای امدادی به فناوریهای روز
-
اهمیت شفافیت در بررسی و اعلام علل حوادث
-
توجه به جنبههای روانی حوادث برای خانوادههای قربانیان
-
پیشگیری از حوادث مشابه با نظارت مستمر
۶. پیامدهای اجتماعی-اقتصادی
این حادثه علاوه بر تبعات انسانی، میتواند بر اعتماد بینالمللی به بنادر ایران نیز تأثیر بگذارد. از دست دادن حتی یک روز فعالیت در چنین بنادری، خسارت اقتصادی هنگفتی به همراه دارد که باید در محاسبات ایمنی لحاظ شود.
نتیجهگیری
حادثه بندر رجایی یک "هشدار جدی" است، نه یک "اتفاق تلخ گذرا". این فاجعه نشان داد که توسعه اقتصادی بدون توجه به ایمنی و حفظ جان انسانها، توسعهای ناپایدار و پرخطر است. حالا وقت آن است که به جای شعار دادن، برای تمام مراکز حیاتی کشور سیستمهای نظارتی و ایمنی هوشمند طراحی کنیم، قبل از آنکه فاجعهای دیگر رخ دهد.