گواهی سلامت روان؛ شرط جدید دریافت گواهینامه رانندگی!

آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:

تصویب الزام گواهی سلامت روان برای دریافت گواهینامه رانندگی، بحث‌های داغی را در جامعه به راه انداخته است. طبق آخرین اصلاحات آیین‌نامه صدور گواهینامه رانندگی، متقاضیان باید علاوه بر معاینات جسمی، گواهی سلامت روان از مراکز مورد تأیید وزارت بهداشت ارائه دهند. اما آیا این قانون واقعاً می‌تواند از تصادفات ناشی از اختلالات روانی جلوگیری کند؟ از یک سو، کارشناسان معتقدند این طرح می‌تواند ایمنی ترافیک را بهبود بخشد و رانندگانی که از نظر روانی مستعد رفتارهای پرخطر هستند، شناسایی کند. اما از سوی دیگر، نگرانی‌هایی درباره اعتبارسنجی معیارهای سلامت روان، هزینه‌های اضافی و احتمال نقض حریم خصوصی افراد مطرح شده است. حقوقدانان نیز هشدار می‌دهند که تعریف دقیق سلامت روان در این قانون مبهم است. آیا فردی که در زندگی عادی مشکلی ندارد اما در شرایط استرس‌زا کنترل خود را از دست می‌دهد، واقعاً "سالم" محسوب می‌شود؟ این ابهامات ممکن است به صدور گواهی‌های غیرواقعی منجر شود. با توجه به این چالش‌ها، سؤال اصلی این است: آیا اجرای این قانون به کاهش حوادث رانندگی کمک می‌کند یا فقط بروکراسی اداری را افزایش داده و بار مالی بیشتری به دوش متقاضیان می‌گذارد؟ پاسخ به این سؤال، نیازمند بررسی عمیق‌تر ابعاد فنی، حقوقی و اجتماعی این طرح است.

چرا این قانون تصویب شد؟

آمار تصادفات ناشی از اختلالات روانی (مانند پرخاشگری رانندگان یا تصمیم‌گیری‌های خطرناک) یکی از دلایل اصلی این طرح است. هدف، غربالگری رانندگانی است که ممکن است در شرایط بحرانی، رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی داشته باشند.

چالش‌های اجرایی

• تعریف سلامت روان

  آیا معیارهای روان‌شناسی و حقوقی همسو هستند؟

• صلاحیت مراکز صدور

  آیا همه مراکز توانایی ارزیابی دقیق را دارند؟

• هزینه‌ها

  بار مالی اضافی بر دوش متقاضیان، به‌ویژه اقشار کم‌درآمد.

• حریم خصوصی

  آیا اطلاعات روان‌شناختی افراد محرمانه می‌ماند؟

امکان سوءاستفاده

در صورت عدم نظارت دقیق، ممکن است گواهی‌های فرمایشی یا جعل مدارک افزایش یابد. همچنین، تفاوت نظر بین روان‌پزشکان و روان‌شناسان می‌تواند به نتایج متناقض منجر شود.

آیا گواهی سلامت روان قابل جعل است؟

در پاسخ به برخی نگرانی‌ها مبنی بر احتمال جعل، تقلب یا صدور فرمایشی گواهی‌های سلامت روان، باید گفت ما زمانی می‌توانیم از جعل صحبت کنیم که یک اصل مشخص و استاندارد دقیق برای سنجش وجود داشته باشد. در حالی که هنوز درباره‌ی تعریف، شاخص‌ها، ابزارهای ارزیابی و صلاحیت صادرکننده‌ها اجماع کامل نداریم. ممکن است یک روان‌پزشک بر اساس ملاک‌های پزشکی‌اش فردی را سالم تشخیص دهد، اما یک روان‌شناس بالینی با مشاهده‌ی نشانه‌هایی دیگر، به نتایجی متفاوت برسد. وقتی چهارچوب مشخصی وجود ندارد، نمی‌توان گفت یک گواهی جعل شده یا تحت فشار صادر شده؛ بلکه باید گفت سیستم ارزیابی ما هنوز دقیق و شفاف نیست. اگر مسئله سلامت روان با دقت و بر پایه معیارهای علمی و حقوقی تبیین شود، آن‌گاه نقد و راستی‌آزمایی گواهی‌ها نیز ممکن و ضروری خواهد بود.

راهکارهای پیشنهادی

• تدوین دستورالعمل شفاف برای ارزیابی سلامت روان.
• نظارت مستمر بر مراکز صدور گواهی.
• آموزش عمومی درباره اهمیت سلامت روان در رانندگی.