آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در یک تحول دیپلماتیک مهم، ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی پس از هفتهها مذاکره فشرده، موفق به نهایی کردن یک تفاهم نامه جدید برای تعامل در شرایط پسا حمله به تاسیسات هستهای شدند. این توافق که عصر امروز در قاهره و با میزبانی مصر به امضا رسید، نشاندهنده عزم دو طرف برای یافتن یک راهحل عملی در بحبوحه تنشهای فزاینده منطقهای است. سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، تأکید کرد که این تفاهم در چارچوب کامل قانون مصوب مجلس شورای اسلامی است که همکاری با آژانس را به دنبال حملات متوقف کرده بود. وی این توافق را نشاندهنده «حسن نیت» ایران و تعهد آن به دیپلماسی خواند.
این توافق در شرایطی حاصل شده که ایران همچنان بر غیرقانونی و جنایتکارانه بودن حملات ژوئن ۲۰۲۵ به تأسیسات هستهای خود تأکید دارد. عراقچی تصریح کرد که این حملات «شرایط همکاری با آژانس را به طور بنیادین تغییر داده» و ادامه همکاری عادی را غیرممکن ساخته بود. با این حال، دیپلماسی ایران نشان داده که علیرغم این چالشهای امنیتی، همچنان به دنبال یافتن راهحلهای عملی برای تداوم همکاریهای هستهای در چارچوب قوانین بینالمللی است. این تفاهم جدید سازوکاری را پایدار میکند که هم نگرانیهای امنیتی ایران و هم الزامات نظارتی آژانس را در نظر میگیرد. این توافق را میتوان از چند منظر کاملاً فنی و استراتژیک تحلیل کرد:
۱. یک پارادایم جدید برای همکاری تحت فشار
این تفاهم نشاندهنده یک الگوی کاملا جدید در روابط ایران و آژانس است. برای اولین بار، آژانس به طور رسمی با یک کشور عضو در شرایطی که تأسیسات تحت پادمان آن مورد حمله قرار گرفته، به توافق میرسد. این یک «سازوکار استثنایی برای شرایط استثنایی» است که هم الزامات فنی آژانس و هم ملاحظات امنیتی ایران را لحاظ میکند.
۲. انطباق هوشمندانه با قانون داخلی
نکته کلیدی در این توافق، انطباق کامل آن با قانون مصوب مجلس شورای اسلامی است. این نشاندهنده یک دیپلماسی هوشمندانه از سوی ایران است که توانسته بین تعهدات بینالمللی و الزامات داخلی توازن برقرار کند. این رویکرد مشروعیت داخلی توافق را تضمین میکند و از انتقادات تندروهای داخلی میکاهد.
۳. دیپلماسی تهاجمی-دفاعی ترکیبی
ایران در این مذاکرات یک استراتژی ترکیبی به کار گرفته است: از یک سو با دیپلماسی فعال به دنبال حل مسئله بوده، و از سوی دیگر با زبان قاطع و هشدارهای شفاف، خطقرمزهای خود را مشخص کرده است. هشدار صریح عراقچی درباره توقف همکاری در صورت اقدامات خصمانه، نشاندهنده این رویکرد تهاجمی-دفاعی است.
۴. نقش مصر به عنوان میزبان بیطرف
میزبانی مصر از این مذاکرات از اهمیت استراتژیک برخوردار است. مصر به عنوان یک قدرت عربی میانهرو که روابط نسبتاً خوبی با همه طرفها دارد، توانسته نقش واسطهگری مؤثری ایفا کند. این نشاندهنده تحول در نقش آفرینی کشورهای عربی در دیپلماسی منطقهای است.
۵- چالشهای اجرایی پیشرو
اگرچه این توافق یک دستاورد دیپلماتیک مهم است، اما اجرای آن در عمل با چالشهای متعددی روبرو خواهد بود. نظارت بر تأسیسات آسیبدیده، ایجاد اعتماد متقابل در فضای بیاعتمادی موجود، و فشارهای سیاسی خارجی از جمله موانع پیشروی این تفاهم هستند.
۶. پیام به جامعه بینالمللی
این توافق پیام مهمی به جامعه بینالمللی دارد که علیرغم حملات و تنشها، ایران همچنان به دنبال راهحلهای دیپلماتیک است. این موضوع میتواند فضای مناسبی برای کاهش تنشهای آتی فراهم کند.
نتیجه تحلیل
این تفاهم یک «توافق تحت فشار» است که واقعیت جدید را منعکس میکند؛ پس از حملات به تأسیسات هستهای ایران. موفقیت این توافق به دو عامل کلیدی بستگی خواهد داشت: اول، پایبندی طرفین به مفاد تفاهم نامه در عمل، و دوم، عدم تشدید تنشهای منطقهای و بینالمللی. این توافق میتواند هم الگویی برای مدیریت بحرانهای مشابه در آینده باشد و هم نقطه شروعی برای کاهش تدریجی تنشهای هستهای.