علت بیدار شدن از خواب با تنگی نفس: علائم و راه‌های درمان

علل شایع بیدار شدن با تنگی نفس

تنگی نفس در خواب می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برخی از آن‌ها موقتی هستند، در حالی که برخی دیگر به مراقبت‌های پزشکی جدی نیاز دارند. در ادامه به معرفی و توضیح دلایل اصلی بیدار شدن با تنگی نفس می‌پردازیم.

۱. آپنه خواب انسدادی

آپنه خواب انسدادی (OSA) یکی از شایع‌ترین اختلالات تنفسی در خواب است. اما آپنه خواب چیست؟ OSA یا آپنه انسدادی خواب یک بیماری جدی است که در آن عضلات گلو به قدری شل می‌شوند که راه هوایی را مسدود می‌کنند و باعث توقف یا کاهش شدید تنفس برای چند ثانیه می‌شوند. بدن برای جبران کمبود اکسیژن، به طور ناگهانی فرد را بیدار می‌کند. این بیداری‌ها اغلب با نفس‌نفس زدن، احساس خفگی، و یا یک صدای خروپف بلند همراه هستند. آپنه خواب در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مشکلات قلبی و عروقی مانند فشار خون بالا شود.
در این شرایط، علاوه بر تنگی نفس در شب، علائم دیگر آپنه خواب شامل خستگی مفرط در طول روز، سردردهای صبحگاهی، تغییرات خلق‌وخو، و خروپف شدید است.

۲. ترشحات پشت حلق

ترشحات پشت حلق زمانی رخ می‌دهند که مخاط اضافی از بینی به پشت گلو حرکت می‌کند و در آنجا جمع می‌شود. این وضعیت به خصوص در حالت درازکش بدتر می‌شود و می‌تواند باعث انسداد راه هوایی و ایجاد یک رفلکس سرفه و احساس خفگی هنگام خواب شود. افرادی که این تجربه را دارند، معمولاً ابراز می‌کنند که با حس خفگی بیدار می‌شوند و ممکن است علائم دیگری مانند گلودرد، بوی بد دهان یا سردردهای سینوسی نیز داشته باشند. این عارضه یکی از علل شایع تنگی نفس در خواب است و معمولاً با آلرژی یا عفونت‌های سینوسی مرتبط است.

۳. اضطراب و حملات پانیک شبانه

اضطراب و حملات پانیک می‌توانند بدون هیچ محرک آشکاری در طول شب رخ دهند. این حملات با علائمی مانند ضربان قلب سریع، تعریق، لرز، درد قفسه سینه و تنگی نفس همراه هستند. این حس تنگی نفس و وحشت می‌تواند باعث شود فرد ناگهان با نفس‌نفس زدن از خواب بیدار شود. بر اساس تحقیقات، بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، مشکلات خواب را گزارش می‌دهند. مدیریت اضطراب یکی از راهکارهای اصلی برای درمان تنگی نفس در اثر اضطراب است.

۴. رفلاکس اسید معده (GERD)

بیماری ریفلاکس اسید معده یا GERD زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به مری و گاهی اوقات تا حنجره و گلو برمی‌گردد. این اسید می‌تواند راه هوایی را تحریک کند و باعث بیداری ناگهانی همراه با خفگی و سرفه شود. سوزش سر دل، گلودرد مزمن و بوی بد دهان از دیگر علائم رایج رفلاکس اسید معده هستند. خوابیدن با سر و بالاتنه کمی بالاتر از بدن، یکی از راه‌های پیشگیری از این وضعیت است.

۵. ادم ریوی

ادم ریوی یک وضعیت جدی پزشکی است که در آن مایعات اضافی در کیسه‌های هوایی و بافت ریه‌ها جمع می‌شود. این تجمع مایع تنفس را دشوار می‌کند و می‌تواند باعث شود فرد با احساس خفگی یا غرق شدن از خواب بیدار شود. ادم ریوی معمولاً به دلیل نارسایی قلبی رخ می‌دهد، اما می‌تواند با عفونت‌های ریوی نیز مرتبط باشد. تنگی نفس هنگام دراز کشیدن یکی از علائم مهم ادم ریوی است که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد. سایر علائم شامل درد قفسه سینه، ضربان قلب نامنظم و سرفه با خلط کف‌آلود است.

۶. نارسایی قلبی

نارسایی احتقانی قلب باعث می‌شود قلب نتواند خون را به طور مؤثر پمپ کند و همین امر منجر به تجمع مایعات در ریه‌ها می‌شود. این وضعیت به نام تجمع مایع در ریه شناخته می‌شود و تنگی نفس را به‌ویژه در هنگام دراز کشیدن تشدید می‌کند. اگرچه تنگی نفس در ابتدا ممکن است فقط در حین فعالیت بدنی شدید مشاهده شود، اما با پیشرفت بیماری، هنگام استراحت و خواب نیز رخ می‌دهد. تورم پاها، خستگی مفرط و اتساع شکم از دیگر علائم نارسایی قلبی هستند.

۷. تکان‌های هیپناگوژیک

تکان‌های هیپناگوژیک حرکات غیرارادی و ناگهانی بدن هستند که درست در لحظه به خواب رفتن رخ می‌دهند. این تکان‌ها می‌توانند باعث بیداری ناگهانی و نفس‌نفس زدن شوند. این پدیده معمولاً بی‌ضرر است، اما با عواملی مانند مصرف کافئین، استرس، و کمبود خواب بدتر می‌شود.

علل کمتر شایع بیدار شدن با تنگی نفس

از دیگر علل بیدار شدن از خواب با تنگی نفس که در تعداد کمتری از افراد دیده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- آسم شبانه

آسم یک بیماری مزمن است که باعث التهاب و باریک شدن راه‌های هوایی می‌شود. این بیماری می‌تواند در طول شب بدتر شود، به خصوص اگر فرد در معرض محرک‌هایی مانند گردوغبار، موی حیوانات خانگی یا گرده قرار بگیرد. آسم شبانه با علائمی مانند تنگی نفس، سرفه و خس‌خس سینه همراه است و می‌تواند باعث بیداری ناگهانی از خواب شود. اگر تنگی نفس در شب به طور منظم و بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهد، مراجعه به پزشک برای بررسی احتمال آسم ضروری است.

۲- اختلالات صوتی (VCD)

اختلالات طناب صوتی (VCD) یا اختلال عملکرد پارادوکسیکال طناب صوتی، وضعیتی است که در آن طناب‌های صوتی به جای باز شدن، در هنگام دم یا بازدم بسته می‌شوند. این اتفاق می‌تواند منجر به تنگی نفس و صدای خس‌خس در گلو شود. در برخی موارد، VCD می‌تواند به صورت ناگهانی در طول خواب رخ دهد و فرد را با احساس خفگی از خواب بیدار کند. این وضعیت اغلب با آسم اشتباه گرفته می‌شود، اما درمان آن متفاوت است و معمولاً شامل تمرینات تنفسی و گفتاردرمانی است.

۳- کم‌خونی و تنگی نفس

کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که بدن گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌ها را تولید نمی‌کند. یکی از علائم اصلی کم‌خونی، تنگی نفس است، به خصوص در هنگام فعالیت یا حتی در حالت استراحت. اگرچه کم‌خونی به طور مستقیم باعث تنگی نفس در خواب نمی‌شود، اما می‌تواند این وضعیت را تشدید کند و به حساسیت بیشتر بدن به کمبود اکسیژن منجر شود.

راه‌های درمانی و مدیریت تنگی نفس در خواب

درمان تنگی نفس به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. برخی از این بیماری‌ها نیاز به درمان پزشکی دارند، در حالی که برخی دیگر با تغییرات ساده در سبک زندگی قابل مدیریت هستند.

درمان آپنه خواب انسدادی

درمان آپنه خواب معمولاً شامل استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) و یا راهکارهای ارزان و موثر درمان آپنه خواب مانند محصولات زیر است:
درمان آپنه خواب انسدادی معمولاً شامل استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) است. با این حال، راهکارهای ارزان و مؤثرتری نیز برای درمان آپنه خواب وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. این راهکارها شامل استفاده از محصولات زیر است:

• دیوایس‌های دهانی ضد خروپف (پلاک ضد خروپف): این دستگاه‌ها که توسط دندانپزشک یا پزشک متخصص ساخته می‌شوند، فک پایین را کمی جلوتر نگه می‌دارند تا راه هوایی در طول خواب باز بماند.
• زبان‌گیر: این وسیله با نگه داشتن زبان در جای خود، از افتادن آن به عقب و مسدود کردن راه هوایی جلوگیری می‌کند.
• چانه بند ضد خروپف: چانه‌بند با نگه‌داشتن چانه، دهان را بسته نگه می‌دارد و از تنفس دهانی جلوگیری می‌کند که یکی از دلایل اصلی خروپف و آپنه خواب است.
• کمربند ضدخروپف: خوابیدن به پهلو به جای پشت، می‌تواند از انسداد راه هوایی جلوگیری کند. استفاده از کمربند ضدخروپف یکی از بهترین راهکارها برای پوزیشن‌تراپی است.

شما می‌توانید این محصولات ارزان‌قیمت و کاربردی را از فروشگاه‌های تخصصی درمان خرو پف و آپنه خواب مانند هوپنوس تهیه کنید.

درمان ترشحات پشت حلق

برای کاهش ترشحات پشت حلق، می‌توانید از اسپری‌های نمکی بینی برای شستشوی مخاط و مرطوب نگه داشتن مجاری بینی استفاده کنید. همچنین بالا نگه داشتن سر در هنگام خواب به تخلیه بهتر ترشحات کمک می‌کند. در صورت لزوم، پزشک ممکن است آنتی‌هیستامین یا اسپری استروئیدی بینی تجویز کند.

درمان اضطراب و حملات پانیک

مدیریت استرس و کاهش مصرف کافئین می‌تواند به کاهش علائم اضطراب و حملات پانیک کمک کند. گفتاردرمانی (درمان با صحبت) با یک درمانگر نیز برای شناسایی و مدیریت محرک‌ها بسیار مفید است. داروهای تجویزی نیز برای درمان این اختلالات در دسترس هستند.

درمان رفلاکس اسید

تغییرات سبک زندگی برای درمان رفلاکس اسید شامل ترک سیگار، پرهیز از غذاهای چرب و تند و مصرف نکردن غذا دو تا سه ساعت قبل از خواب است. خوابیدن با سر کمی بالاتر نیز به جلوگیری از بازگشت اسید کمک می‌کند. در صورت نیاز، پزشک می‌تواند آنتی‌اسیدها یا داروهای دیگری را برای کاهش تولید اسید تجویز کند.

درمان ادم ریوی و نارسایی قلبی

ادم ریوی و نارسایی قلبی وضعیت‌های جدی هستند که نیاز به درمان فوری و مداوم دارند. درمان‌ها شامل داروهایی مانند دیورتیک‌ها (ادرارآور) برای کاهش مایعات اضافی، یا داروهایی برای گشاد کردن رگ‌های خونی هستند. در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی مانند بای‌پس عروق کرونر یا تعویض دریچه قلب باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر به ندرت با تنگی نفس از خواب بیدار می‌شوید و این احساس به سرعت برطرف می‌شود، معمولاً جای نگرانی نیست. اما اگر تنگی نفس به طور منظم تکرار می‌شود یا با علائم دیگری مانند درد شدید قفسه سینه، از دست دادن هوشیاری، یا ادامه علائم همراه است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با تشخیص دقیق علت اصلی تنگی نفس، بهترین راه‌حل درمانی را برای شما توصیه کند تا بتوانید خوابی راحت و بی‌وقفه داشته باشید./