آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
شبکههای اجتماعی و برخی پایگاههای خبری چند روزی است که با شایعهای جدید دربارهٔ فروش جنگنده سوخو-۳۵ روسیه به ایران دست به گریبان هستند. این ادعا که بر اساس ویدیویی از سخنرانی ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه مطرح شده، با بررسیهای دقیق کارشناسان کاملاً رد شده است. منشأ این شایعه، ترجمه نادرست و تحریف شده بخشی از سخنرانی پوتین در دیدار با رئیسجمهور تاجیکستان بوده است. در ویدیوی اصلی که توسط رسانههای معتبر روسی منتشر شده، هیچ اشارهای به ایران یا قرارداد فروش جنگنده سوخو-۳۵ وجود ندارد.
این اتفاق نمونهای بارز از شیوههای جدید شایعهپراکنی در فضای مجازی است که در آن با دستکاری در ترجمه و ارائه محتوای خارج از محتوا، اخبار کذب تولید و منتشر میشود. سرعت انتشار اینگونه اخبار در کانالها و گروههای شبکههای اجتماعی، لزوم دقت و اعتبارسنجی را دوچندان کرده است. پایگاه خبری دانشجو با بررسی دقیق این ادعا، بر نادرست بودن آن مهر تأیید زده و هشدار داده است که چنین اخباری تنها باعث گمراهی افکار عمومی و ایجاد انتظارات بیاساس میشود.
شایعهسازی با ویدیوی پوتین؛ الگویی جدید در جنگ رسانهای
این رویداد را میتوان از چند منظر تحلیل کرد:
۱. مکانیزم شایعهپراکنی
- تحریف ترجمه: تغییر معنای محتوای اصلی با ترجمه نادرست
- تکهچینی: استفاده از بخشهای جدا شده از متن اصلی
- تأکید بر نامهای آشنا: استفاده از نام پوتین و سوخو-۳۵ برای جذب توجه
- تکثیر زنجیرهای: انتشار سریع در کانالهای مختلف برای ایجاد اعتبار کاذب
۲. اهداف احتمالی شایعه
- تأثیرگذاری روانی: ایجاد انتظار بیاساس در افکار عمومی
- تحریف روابط بینالملل: القای تصویر نادرست از سطح همکاری ایران و روسیه
- تضعیف اعتماد رسانهای: کاهش اعتماد مردم به رسانههای داخلی
- انحراف توجه: منحرف کردن افکار عمومی از مسائل مهمتر
۳. آسیبشناسی فضای اطلاعاتی
- کمبود سواد رسانهای: ضعف مخاطبان در تشخیص اخبار جعلی
- سرعت انتشار: شتاب غیرمنطقی در بازنشر بدون اعتبارسنجی
- فقدان مسئولیتپذیری: عدم پاسخگویی منابع منتشرکننده شایعه
- اقتصاد توجه: ترجیح جذابیت خبر بر صحت آن
۴. راهکارهای مقابله
- اعتبارسنجی منابع: بررسی سابقه و اعتبار منابع منتشرکننده
- مقایسه ترجمه: تطبیق ترجمهها با محتوای اصلی
- توسعه Fact-Checking: تقویت نهادهای راستیآزمایی
- آموزش عمومی: ارتقای سواد رسانهای شهروندان
۵. پیامدهای کلان
- تضعیف دیپلماسی: ایجاد اخلال در روابط بین دولت ها
- اتلاف منابع: صرف وقت مسئولان برای تکذیب شایعات
- کاهش اعتماد اجتماعی: تضعیف سرمایه اجتماعی
- اخلال در تصمیمگیری: تأثیر بر افکار عمومی و نخبگان
این تحلیل نشان میدهد که مقابله با شایعات نیازمند عزمی همگانی و توسعه زیرساختهای اعتبارسنجی است.