آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در افشاگری تازه ای، محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه ایران، پرده از یکی از حساسترین مسائل در روابط ایران و روسیه برداشت. او با تکذیب ادعاهای سرگئی لاوروف درباره مکانیسم ماشه، به تشریح موانع ایجاد شده توسط روسیه برای عادیسازی روابط ایران با دنیا پرداخت. ظریف در اظهاراتی تأملبرانگیز تصریح کرد که روابط عادی ایران با دنیا خط قرمز روسها محسوب میشود. به گفته او، مسکو همواره مانع از آن شده که ایران بتواند روابط آرام و پایدار با جامعه بینالمللی داشته باشد. وزیر پیشین خارجه ایران با اشاره به جزئیاتی از مذاکرات هستهای افشا کرد که روسیه به صراحت اعلام کرده بود اجازه نمیدهد ایران سوخت تولیدی خود را در نیروگاه بوشهر قرار دهد. این در حالی بود که مسکو تهدید کرده بود در صورت انجام این کار، امنیت هستهای بوشهر را تأیید نخواهد کرد. اظهارات ظریف در پاسخ به ادعاهای تازه سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه مطرح شده است. لاوروف اخیراً مکانیسم ماشه در برجام را یک «تله حقوقی» توصیف کرده و گفته بود از پذیرفتن این بند در زمان مذاکرات متعجب شده است.
لاوروف مدعی شده بود که بند مکانیسم ماشه در مرحله نهایی مذاکرات، مستقیماً میان محمدجواد ظریف و جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا مورد توافق قرار گرفته است. ادعایی که ظریف آن را به طور ضمنی رد کرده است. این افشاگریها در شرایطی مطرح میشود که روابط ایران و روسیه در ماههای اخیر با فراز و نشیبهای متعددی روبرو بوده است. همکاریهای راهبردی دو کشور در عرصههای مختلف در کنار رقابتهای پنهان، از ویژگیهای این رابطه پیچیده بوده است. اظهارات ظریف نشان میدهد که روسیه همواره نگران عادیسازی روابط ایران با غرب بوده است. به نظر میرسد مسکو ترجیح میدهد ایران در انزوای بینالمللی باقی بماند تا وابستگی آن به روسیه حفظ شود. این افشاگریها میتواند تأثیر قابل توجهی بر روابط آتی ایران و روسیه داشته باشد. روشن شدن این حقایق ممکن است فضای همکاری بین دو کشور را با چالشهای جدیدی مواجه کند.
تحلیل ابعاد روابط ایران و روسیه در پرتو این افشاگری
افشاگریهای ظریف پرده از حقیقت ناخوشایندی در روابط ایران و روسیه برداشته است. به نظر میرسد مسکو همواره منافع خود را در انزوای بینالمللی ایران دیده است. روسیه به عنوان یک قدرت منطقهای، ترجیح میدهد ایران در وضعیت تحریم و انزوا باقی بماند تا وابستگی تهران به مسکو حفظ شود. این استراتژی در بلندمدت میتواند هزینههای زیادی برای ایران داشته باشد. این افشاگریها نشان میدهد که روابط ایران و روسیه بر اساس اعتماد کامل استوار نبوده است. هر یک از دو کشور منافع ملی خود را در اولویت قرار دادهاند.
بررسی ادعاهای لاوروف درباره مکانیسم ماشه
ادعای لاوروف مبنی بر «تله حقوقی» بودن مکانیسم ماشه نیاز به بررسی دقیق دارد. این ادعا ممکن است بخشی از تبلیغات سیاسی روسیه برای توجیه مواضع خود باشد. سخنان لاوروف در شرایطی مطرح شده که روابط روسیه با غرب به شدت تیره شده است. ممکن است مسکو تلاش کند با این ادعاها، مسئولیت شکست برجام را به دیگران نسبت دهد. تکذیب ضمنی ظریف این ادعاها نشان میدهد که واقعیت ماجرا پیچیدهتر از آن است که لاوروف مطرح میکند. مذاکرات برجام با حضور همه طرفها انجام شده است.
پیامدهای امنیتی مانع تراشی روسیه در پرونده بوشهر
مانع تراشی روسیه در مورد استفاده از سوخت تولید داخلی در بوشهر، پیامدهای امنیتی مهمی دارد. این کار میتواند استقلال انرژی ایران را تحت تأثیر قرار دهد. وابستگی ایران به روسیه در تأمین سوخت نیروگاه بوشهر، امنیت انرژی کشور را آسیبپذیر کرده است. این وابستگی در شرایط تحریم میتواند به ابزاری برای فشار سیاسی تبدیل شود. تلاش برای خودکفایی در تولید سوخت هستهای باید در اولویت برنامههای انرژی کشور قرار گیرد. کاهش وابستگی به خارج در این زمینه یک ضرورت استراتژیک است.
تأثیر این افشاگریها بر دیپلماسی آینده ایران
افشاگریهای ظریف میتواند درسهای مهمی برای دیپلماسی آینده ایران داشته باشد. باید در روابط با قدرتهای بزرگ هوشیاری بیشتری به خرج داد. ایران نیازمند تنوع بخشیدن به شرکای بینالمللی خود است. تمرکز بیش از حد بر یک کشور میتواند آسیبپذیری ایجاد کند. دیپلماسی ایران باید بر اساس منافع ملی و با در نظر گرفتن واقعیتهای بینالمللی طراحی شود. اعتماد کور به هیچ کشوری نمیتواند راهگشا باشد.
چشمانداز روابط ایران و روسیه پس از این افشاگریها
این افشاگریها میتواند فضای روابط ایران و روسیه را برای مدتی تحت تأثیر قرار دهد. اما به دلیل وابستگیهای متقابل، بعید است تغییرات بنیادین ایجاد شود. روسیه احتمالاً تلاش خواهد کرد با ابزارهای مختلف، آسیبهای ناشی از این افشاگریها را مدیریت کند. مسکو ممکن است وعدههای جدیدی به تهران بدهد. ایران باید از این فرصت برای بازتعینی متعادلتر روابط با روسیه استفاده کند. تنوع بخشیدن به شرکای بینالمللی میتواند قدرت چانهزنی ایران را افزایش دهد.