آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
شامگاه دوشنبه، فضای مجازی و گروههای خانوادگی با یک سوال مشغول کننده مواجه شد: آیا فردا، سهشنبه ۱۳ آبان، مدارس تعطیل است؟ این پرسش، دغدغه اصلی میلیونها دانشآموز، والدین و کارمندانی شده که فردا صبح باید برنامهریزی کنند. اخبار ضد و نقیضی از منابع مختلف در شبکههای اجتماعی در حال انتشار است که بر سردرگمی مردم افزوده است. برخی از خبرنگاران از جلسه فوری دولت برای بررسی این موضوع خبر میدهند. این ابهام در حالی است که چندین استان کشور با بحرانهای زیستمحیطی جدی دست و پنجه نرم میکنند. از آلودگی هوای خفهکننده در کلانشهرهایی مانند تهران و مشهد گرفته تا طوفانهای گرد و خاک در مناطق جنوبی و شرقی.
در مشهد، شاخص کیفیت هوا به محدوده بسیار ناسالم و بحرانی رسیده و شمارشگرهای آلایندهها عدد هشداردهنده ۲۱۹ را نشان میدهند. این وضعیت برای تمام گروههای سنی خطرناک اعلام شده است. همزمان در اهواز، غلظت آلودگی هوا در حال افزایش است و پیشبینی میشود این شرایط نامساعد تا فردا ادامه داشته باشد. همین امر احتمال تعطیلی یا تأخیر در شروع فعالیتهای آموزشی را تقویت کرده است. استان هرمزگان نیز با هشدار نارنجی هواشناسی مواجه است. مدیران بحران استان از تشدید سرعت باد و بروز پدیده گرد و خاک در مناطق مرکزی و شرقی خبر دادهاند. در اقدامی پیشدستانه، تمامی مدارس منطقه سیستان به دلیل شدت گرفتن طوفان گرد و خاک، به صورت غیرحضوری اعلام شد. این تصمیم، نشاندهنده حساسیت مسئولان به وضعیت جوی است. اکنون نگاهها به ستاد ملی کرونا و دولت دوخته شده است تا تصمیم نهایی درباره تعطیلی یا فعالیت مدارس و ادارات در شهرهای مختلف، به ویژه پایتخت، اعلام شود. این گزارش به صورت زنده به روزرسانی خواهد شد.
بحران زیستمحیطی؛ میهمان ناخوانده پاییز ۱۴۰۴
وضعیت کنونی آلودگی هوا در شهرهای بزرگی مانند مشهد و تهران تنها یک هشدار ساده نیست، بلکه نشانه یک بحران ساختاری است. شمارشگرهای کیفیت هوا در مشهد عدد ۲۱۹ را نشان میدهند که به معنای شرایط "بسیار ناسالم" برای تمامی گروههای سنی است. این سطح از آلودگی میتواند باعث تشدید بیماریهای قلبی و ریوی و کاهش مقاومت بدن در برابر بیماریها شود. این بحران، محصول ترکیب چند عامل است: وارونگی دما در فصل سرد، افزایش تردد خودروها، فعالیت صنایع آلاینده و کاهش بارشها. تداوم این شرایط در بلندمدت، هزینههای بهداشتی و اقتصادی سنگینی را به جامعه تحمیل خواهد کرد. تعطیلی مدارس در چنین شرایطی، اگرچه یک راهکار مقطعی و واکنشی است، اما برای حفظ سلامت کودکان و نوجوانان که آسیبپذیرترین قشر در برابر آلودگی هوا هستند، اقدامی ضروری و اجتنابناپذیر محسوب میشود.
طوفانهای گرد و خاک؛ بلای طبیعی که مدیریت میطلبد
در جنوب و شرق کشور، مشکل اصلی آلودگی صنعتی نیست، بلکه هجوم طوفانهای گرد و خاک است. استانهای سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خوزستان با پدیدهای روبرو هستند که زندگی عادی را مختل کرده است. این طوفانها باعث کاهش شدید دید، مشکلات تنفسی و خسارات اقتصادی میشوند. منشأ این گرد و خاکها اغلب خارج از مرزها است، اما کمآبی و خشکسالی داخلی باعث تشدید اثرات آن شده است. بیابانزایی و از بین رفتن پوشش گیاهی، خاک را مستعد فرسایش و تبدیل به ذرات معلق در هوا کرده است. تصمیم برای تعطیلی مدارس در سیستان و احتمال آن در هرمزگان، نشاندهنده عزم مسئولان برای کاهش ترددها و جلوگیری از قرار گرفتن مردم در معرض این پدیده مخرب است. این اقدام اگرچه ضروری است، اما نیازمند راهکارهای بلندمدت مانند مالچپاشی و کشت گیاهان مقاوم برای تثبیت خاک است.
فرآیند تصمیمگیری؛ میان سلامت و چرخه اقتصاد
تصمیمگیری برای تعطیلی سراسری، همواره یک معادله پیچیده است. از یک سو، حفظ سلامت عمومی به عنوان اولویتی انکارناپذیر مطرح است و از سوی دیگر، توقف چرخه فعالیتهای اقتصادی و آموزشی تبعات خود را دارد. دولت در مرکز این معادله قرار گرفته است. این تصمیمگیری تنها به تهران محدود نمیشود. با توجه به پراکندگی بحران در استانهای مختلف، احتمال دارد شاهد یک تصمیم یکپارچه نباشیم و هر استان بنا بر شرایط بومی خود، حکم متفاوتی دریافت کند. این رویکرد "تصمیمگیری منطقهای" میتواند منطقیتر باشد. سرعت در اعلام تصمیم نیز عاملی کلیدی است. تعلل در اعلام رسمی تعطیلی، باعث سردرگمی خانوادهها و اختلال در برنامهریزی آنان میشود. بنابراین، ستادهای استانی و ملی باید با سرعت و شفافیت عمل کنند.
آموزش غیرحضوری؛ آزمونی دیگر پس از کرونا
تجربه آموزش مجازی در دوران همهگیری کرونا، زیرساختها و ظرفیتهایی را در سیستم آموزشی کشور ایجاد کرد. اعلام غیرحضوری شدن مدارس سیستان، نشان میدهد که این ظرفیتها میتوانند در مواقع بحرانی دیگر نیز به کار آیند. با این حال، آموزش غیرحضوری با چالشهایی مانند نابرابری در دسترسی به ابزارهای هوشمند، کاهش تعاملات اجتماعی دانشآموزان و افت کیفیت یادگیری در برخی دروس روبرو است. بنابراین، نمیتوان آن را به عنوان یک راهکار دائمی تلقی کرد. تعطیلیهای مکرر به دلیل آلودگی هوا، سیستم آموزشی را با عقبافتادگی درسی مواجه میکند. این امر لزوم بازنگری در تقویم آموزشی و برنامهریزی برای جبران این وقفهها را پررنگ میکند.
آیندهنگری؛ تعطیلی، درمان نیست بلکه مسکن است
تعطیلی مدارس و ادارات در روزهای آلوده، یک "مسکن" موقت برای کاهش عوارض بحران است، نه "درمان" ریشه ای مشکل. اگر به این راهکار به عنوان تنها چاره بسنده کنیم، بحران در سالهای آینده با شدت بیشتری بازخواهد گشت. راه حل اساسی، سرمایهگذاری بر روی حمل و نقل عمومی پاک، نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده، انتقال صنایع آلاینده به خارج از شهرها و اجرای دقیق قوانین زیستمحیطی است. این موارد نیازمند عزم ملی و بودجهریزی کلان است. افزایش سرانه فضای سبز در کلانشهرها و مدیریت مصرف آب برای مقابله با پدیده گرد و غبار نیز از دیگر راهکارهای بلندمدت است. تا زمانی که این اقدامات بنیادی انجام نگیرد، تکرار سناریوی تعطیلی در پاییز و زمستان هر سال، اجتنابناپذیر خواهد بود.