آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
جهان هستی شاید دیگر آنقدرها هم تنها نباشد. اینبار نه در قالب یک داستان علمیتخیلی، بلکه در هیبت دادههای دقیق تلسکوپی. تلسکوپ فضایی جیمز وب، چشمان تیزبین بشریت در اعماق فضا، بار دیگر مرزهای دانش را جابهجا کرده است. این بار نوبت سیارهای دورافتاده به نام K2-18 b است؛ جهان اقیانوسی که ۱۲۴ سال نوری از ما فاصله دارد. در لایههای جو این سیاره، مولکولهایی شکار شدهاند که داستان عجیبی برای گفتن دارند: دیمتیل سولفید و دیمتیل دیسولفید. این ترکیبات روی زمین تقریباً انحصاراً توسط موجودات زنده دریایی تولید میشوند. امضایی شیمیایی که میتواند نشانه حیات باشد. حضور همزمان متان و دیاکسید کربن در کنار این مولکولها، صحنه را کاملتر کرده است. دانشمندان این کشف را "لحظهای تحولآفرین" مینامند؛ لحظهای که شاید برای همیشه درک ما از جایگاهمان در کیهان را دگرگون کند. اما این پایان ماجرا نیست، بلکه تنها آغاز راهی طولانی برای اثبات نخستین نشانههای حیات فراتر از زمین است.
ویژگیهای سیاره K2-18 b و اهمیت آن
سیاره K2-18 b در فاصله ۱۲۴ سال نوری از زمین و در صورت فلکی شیر قرار دارد. این سیاره به عنوان یک ابرزمین شناخته میشود که حدود ۸.۶ برابر جرم زمین را داراست. ویژگی منحصر به فرد این سیاره قرار گرفتن در ناحیه زیستپذیر ستاره میزبانش است؛ جایی که دمای سطح میتواند امکان وجود آب مایع را فراهم کند. دانشمندان این سیاره را در رده جهانهای هایسین طبقهبندی میکنند؛ سیاراتی با اقیانوسهای عمیق و جو غنی از هیدروژن. موقعیت مداری این سیاره و فاصله مناسب از ستاره میزبانش، همراه با ترکیب جوی خاص، آن را به یکی از کاندیداهای اصلی جستوجوی حیات در کهکشان تبدیل کرده است.
مولکولهای زیستی کشف شده و اهمیت آن ها
مولکول دیمتیل سولفید که در جو این سیاره شناسایی شده، روی زمین عمدتاً توسط فیتوپلانکتونهای دریایی تولید میشود. این ترکیب به عنوان یکی از قویترین امضاهای زیستی شناخته میشود. دیمتیل دیسولفید نیز که همراه با DMS شناسایی شده، معمولاً در فرآیندهای زیستی تولید میشود. حضور همزمان این دو مولکول در کنار مقادیر قابل توجه متان و دیاکسید کربن، الگوی شیمیایی جالبی را تشکیل داده است. این ترکیب خاص از مولکولها به سختی میتواند از طریق فرآیندهای غیرزیستی تولید شود، اگرچه این احتمال هنوز کاملاً رد نشده است.
روشهای ردیابی و تحلیل دادهها
تلسکوپ فضایی جیمز وب از روش طیفسنجی انتقال برای تحلیل جو سیاره استفاده کرده است. در این روش، نور ستاره میزبان هنگام عبور از جو سیاره تحلیل میشود. دقت بالای ابزارهای فروسرخ جیمز وب امکان شناسایی امضاهای شیمیایی دقیق را فراهم کرده است. این تلسکوپ میتواند ترکیبات جوی را با دقتی بیسابقه شناسایی کند. دادههای جمعآوری شده توسط چندین گروه مستقل مورد تحلیل قرار گرفته و همگی به وجود این مولکولها در جو سیاره اشاره دارند.
احتمالات و سناریوهای مختلف
در خوشبینانهترین سناریو، این مولکولها توسط موجودات زنده دریایی در اقیانوسهای این سیاره تولید میشوند. این موجودات میتوانند مشابه فیتوپلانکتونهای زمینی باشند. احتمال دیگر تولید این مولکولها از طریق فرآیندهای زمینشناختی یا شیمیایی ناشناخته است. ممکن است واکنشهای شیمیایی خاص در اقیانوسهای این سیاره منجر به تولید این ترکیبات شود. سناریوی سوم شامل تولید این مولکولها در اثر برهمکنش پرتوهای ستارهای با ترکیبات جوی است، اگرچه این احتمال با توجه به الگوی مشاهده شده کمتر مورد توجه است.
گامهای بعدی و چشمانداز آینده
گام بعدی جمعآوری دادههای بیشتر با تلسکوپ جیمز وب است. رصدهای تکمیلی میتواند به تأیید یا رد این یافتهها کمک کند. تلسکوپهای نسل آینده مانند رصدخانه وراثت رومی ناسا میتوانند تحلیل دقیقتری از این سیاره ارائه دهند. این تلسکوپها قادر خواهند بود نقشههای دقیقتری از جو سیاره تهیه کنند. در بلندمدت، مأموریتهای اختصاصی برای مطالعه چنین سیارههایی در دستور کار سازمانهای فضایی قرار دارد. این مأموریتها میتوانند به طور قطعی وجود حیات در این جهانهای دوردست را اثبات کنند.