آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، در اظهاراتی بحثبرانگیز، ترکیهایها را وارثان ابوعلی سینا، پزشک بزرگ جهان، معرفی کرد و مدعی شد پایههای علم پزشکی برای ترکیه است. این اظهارات در حالی مطرح میشود که ابوعلی سینا، فیلسوف، دانشمند و پزشک نامدار ایرانی، در افشنه بخارا (در ازبکستان امروزی، بخشی از قلمرو تاریخی ایران) متولد شد و در همدان، یکی از شهرهای تاریخی ایران، دار فانی را وداع گفت. ابوعلی سینا، صاحب کتاب شفا و قانون در پزشکی، یکی از تاثیرگذارترین دانشمندان تاریخ جهان است. آثار او به زبان عربی نوشته شده و حتی یک کلمه به زبان ترکی در آنها یافت نمیشود. این موضوع، ادعای اردوغان را زیر سوال میبرد و پرسشهایی درباره انگیزههای سیاسی پشت چنین اظهاراتی ایجاد میکند. میراث علمی و فرهنگی ابوعلی سینا، همواره به عنوان یکی از افتخارات تاریخ ایران شناخته شده است. کتابهای او قرنها در دانشگاههای اروپا تدریس میشد و تاثیر عمیقی بر علم پزشکی جهان گذاشت. اما چرا اردوغان سعی دارد این میراث را به ترکیه نسبت دهد؟
برخی کارشناسان معتقدند که این اظهارات در چارچوب سیاستهای فرهنگی و تاریخی ترکیه برای ایجاد هویت ملی و ترویج ملیگرایی ترکی مطرح میشود. ترکیه در سالهای اخیر تلاش کرده است تا با بازخوانی تاریخ و فرهنگ منطقه، نقش خود را در میراث علمی و تمدنی جهان برجسته کند. اما تاریخ چه میگوید؟ ابوعلی سینا در دوران سامانیان، یکی از سلسلههای ایرانیتبار، زندگی میکرد و آثار او به زبان عربی، زبان علمی آن دوران، نوشته شده است. هیچ منبع تاریخی معتبری وجود ندارد که نشان دهد ابوعلی سینا با فرهنگ یا زبان ترکی ارتباطی داشته است. این اظهارات اردوغان، واکنشهای زیادی را در ایران و میان ایرانیان برانگیخته است. بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی و فعالان فرهنگی، این ادعا را رد کرده و آن را تلاش برای تحریف تاریخ دانستهاند. در این میان، سوال مهم این است که چرا برخی کشورها سعی دارند میراث فرهنگی و علمی دیگران را به خود نسبت دهند؟ آیا این اقدامات تنها برای تقویت هویت ملی است یا اهداف سیاسی دیگری نیز دارد؟ در ادامه، به بررسی دقیقتر اظهارات اردوغان، واکنشها به آن و تحلیل تاریخی و فرهنگی این موضوع میپردازیم.
ابوعلی سینا: ایرانی یا ترک؟
ابوعلی سینا در سال ۳۷۰ هجری قمری در افشنه بخارا، که امروزه بخشی از ازبکستان است، متولد شد. اما بخارا در آن زمان بخشی از قلمرو تاریخی ایران بود و تحت حکومت سامانیان، یکی از سلسلههای ایرانیتبار، قرار داشت. بنابراین، نسبت دادن ابوعلی سینا به ترکیه از نظر تاریخی و جغرافیایی صحیح نیست. آثار ابوعلی سینا، از جمله کتاب شفا و قانون در پزشکی، به زبان عربی نوشته شده است. زبان عربی در آن دوران زبان علمی و فرهنگی جهان اسلام بود و هیچ اثری از زبان ترکی در آثار او یافت نمیشود. این موضوع نشان میدهد که ابوعلی سینا با فرهنگ و زبان ایرانی و اسلامی ارتباط نزدیکتری داشته است. بسیاری از منابع تاریخی و فرهنگی، ابوعلی سینا را به عنوان یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی معرفی میکنند. حتی در منابع جهانی نیز او به عنوان یک فیلسوف و پزشک ایرانی شناخته میشود. بنابراین، ادعای اردوغان مبنی بر ترک بودن ابوعلی سینا، فاقد مبنای تاریخی است.
انگیزههای سیاسی پشت اظهارات اردوغان
برخی کارشناسان معتقدند که اظهارات اردوغان در چارچوب سیاستهای فرهنگی و تاریخی ترکیه برای ایجاد هویت ملی و ترویج ملیگرایی ترکی مطرح میشود. ترکیه در سالهای اخیر تلاش کرده است تا با بازخوانی تاریخ و فرهنگ منطقه، نقش خود را در میراث علمی و تمدنی جهان برجسته کند. اردوغان و حزب عدالت و توسعه، در سالهای گذشته تلاش کردهاند تا با تاکید بر میراث ترکهای آسیای مرکزی و عثمانی، هویت ملی ترکیه را تقویت کنند. این اقدامات شامل ادعاهای مختلفی درباره میراث فرهنگی و علمی منطقه است، حتی اگر این ادعاها فاقد مبنای تاریخی باشند. این سیاستها میتواند به عنوان ابزاری برای تقویت وحدت ملی و ایجاد حس افتخار در میان مردم ترکیه استفاده شود. اما چنین اقداماتی اغلب با واکنشهای منفی از سوی کشورهای دیگر، به ویژه ایران، روبرو میشود.
واکنشهای ایرانیان به ادعای اردوغان
اظهارات اردوغان درباره ابوعلی سینا، واکنشهای زیادی را در ایران و میان ایرانیان برانگیخته است. بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی و فعالان فرهنگی، این ادعا را رد کرده و آن را تلاش برای تحریف تاریخ دانستهاند. برخی از کاربران با انتشار تصاویر و متون تاریخی، سعی کردهاند نشان دهند که ابوعلی سینا یک دانشمند ایرانی است و هیچ ارتباطی با ترکیه ندارد. این واکنشها نشان میدهد که ایرانیان به میراث فرهنگی و علمی خود بسیار حساس هستند و هرگونه ادعای بیاساس را رد میکنند. همچنین، برخی از کارشناسان و تاریخنگاران ایرانی، اظهارات اردوغان را بخشی از سیاستهای فرهنگی ترکیه برای ترویج ملیگرایی و ایجاد هویت ملی دانستهاند. آنها معتقدند که چنین ادعاهایی میتواند به تنشهای فرهنگی و سیاسی میان ایران و ترکیه منجر شود.
نقش ابوعلی سینا در تاریخ علم و پزشکی جهان
ابوعلی سینا یکی از تاثیرگذارترین دانشمندان تاریخ جهان است. آثار او، به ویژه کتاب قانون در پزشکی، قرنها در دانشگاههای اروپا تدریس میشد و تاثیر عمیقی بر علم پزشکی جهان گذاشت. کتاب شفا و قانون در پزشکی، از جمله آثار مهم ابوعلی سینا، به زبانهای مختلف ترجمه شده و در بسیاری از کشورها مورد مطالعه قرار گرفته است. این آثار نشان میدهد که ابوعلی سینا یکی از پیشگامان علم پزشکی و فلسفه در جهان بوده است. میراث علمی ابوعلی سینا نه تنها برای ایران، بلکه برای کل جهان ارزشمند است. او به عنوان یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ شناخته میشود و آثار او همچنان مورد مطالعه و تحقیق قرار میگیرد.
تحریف تاریخ: چرا برخی کشورها میراث فرهنگی دیگران را به خود نسبت میدهند؟
برخی کشورها سعی دارند میراث فرهنگی و علمی دیگران را به خود نسبت دهند. این اقدامات اغلب با انگیزههای سیاسی و فرهنگی انجام میشود و میتواند به تنشهای میان کشورها منجر شود. یکی از دلایل اصلی این اقدامات، تقویت هویت ملی و ایجاد حس افتخار در میان مردم است. برخی کشورها با ادعاهای تاریخی و فرهنگی، سعی میکنند نقش خود را در تاریخ و تمدن جهان برجسته کنند. اما چنین اقداماتی اغلب با واکنشهای منفی از سوی کشورهای دیگر روبرو میشود. تحریف تاریخ میتواند به تنشهای فرهنگی و سیاسی منجر شود و روابط میان کشورها را تحت تاثیر قرار دهد.