آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
برای سالها، یکی از دغدغههای اصلی فعالان حقوق کودک، سرنوشت کودکان تحت پوشش بهزیستی پس از رسیدن به سن قانونی بود. بسیاری از این نوجوانان که در مراکز شبانهروزی پرورش یافته بودند، در ۱۸ سالگی و در آستانه ورود به جامعه، خود را تنها و بیپناه میدیدند. اکنون اما این رویه در حال تغییر است. رئیس سازمان بهزیستی کشور از تحولی بنیادین در سیستم حمایت از این نوجوانان خبر داده است. بر این اساس، هیچ کودک بهزیستی در ۱۸ سالگی رها نخواهد شد. سازمان بهزیستی ساختار جدیدی با عنوان "پسارهسپاری" ایجاد کرده که هدف آن، حمایت از نوجوانان پس از ترک مراکز نگهداری است. این حمایتها تا زمانی که فرد به استقلال کامل در زندگی دست یابد، ادامه خواهد داشت.
این اقدام میتواند سرنوشت هزاران نوجوان تحت پوشش بهزیستی را دگرگون کند. بسیاری از این جوانان به دلیل نداشتن حمایت خانوادگی، پس از ترک مراکز با مشکلات متعددی روبرو میشدند. رئیس بهزیستی تأکید کرده که مراکز شبهخانواده در حقیقت خانواده این کودکان هستند و باید ارتباط خود را با آنان حفظ کنند. این نگاه، تحولی اساسی در نوع خدماترسانی به کودکان بیسرپرست محسوب میشود. یکی دیگر از اقدامات نوآورانه، راهاندازی پارلمان مشورتی دانشآموزان سازمان بهزیستی است که تا یک ماه آینده محقق خواهد شد. این پارلمان فضایی برای شنیدن صدای کودکان و نوجوانان تحت پوشش خواهد بود. این تحولات نشان میدهد که نگاه به کودکان بهزیستی از حمایت صرفاً مادی به حمایت همهجانبه و پایدار در حال تغییر است. در ادامه، جزئیات بیشتر این طرحها را بررسی خواهیم کرد.
ساختار پسا-رهسپاری و جزئیات اجرایی
ساختار پسارهسپاری یک سیستم حمایتی جامع برای نوجوانان پس از ترک مراکز بهزیستی است. این سیستم شامل حمایتهای مختلفی از جمله مسکن، آموزش، اشتغال و روانشناسی میشود. برنامهریزی شده که برای هر نوجوان بر اساس شرایط و نیازهایش، یک برنامه حمایتی فردی طراحی شود. این برنامه میتواند شامل کمک برای ادامه تحصیل، یادگیری مهارتهای حرفهای یا یافتن شغل مناسب باشد. حمایتهای این ساختار به صورت تدریجی و با در نظر گرفتن رشد تدریجی استقلال فرد کاهش مییابد. این رویکرد به نوجوانان کمک میکند تا به تدریج و با آمادگی کامل وارد زندگی مستقل شوند.
نقش مراکز شبهخانواده در زندگی آینده کودکان
مراکز شبهخانواده نه تنها محل نگهداری، بلکه خانواده واقعی این کودکان محسوب میشوند. حفظ ارتباط این مراکز با کودکان پس از ترک، میتواند نقش مهمی در سلامت روانی و اجتماعی آنان ایفا کند. این ارتباط میتواند شامل ملاقاتهای منظم، مشاوره و راهنمایی در مواقع ضروری و حمایت عاطفی باشد. چنین پیوندی میتواند جایگزین مناسبی برای حمایت خانوادگی باشد. آموزش مهارتهای زندگی در این مراکز باید به گونهای باشد که کودکان را برای زندگی مستقل آماده کند. این آموزشها شامل مدیریت مالی، مهارتهای ارتباطی و تصمیمگیری میشود.
پارلمان مشورتی دانشآموزان و نقش آن
پارلمان مشورتی دانشآموزان فضایی برای مشارکت کودکان و نوجوانان در تصمیمگیریهای مربوط به خودشان است. این پارلمان میتواند به عنوان صدای کودکان تحت پوشش عمل کند. از طریق این پارلمان، کودکان میتوانند نظرات، نیازها و پیشنهادات خود را مستقیما به مسئولان منتقل کنند. این مشارکت میتواند به بهبود کیفیت خدمات منجر شود. تشکیل چنین نهادهایی نشاندهنده تحول در نگاه به کودکان از حالت اشیاء گونه به حمایت از سوژههای دارای حق و صاحب صداست. این رویکرد با کنوانسیون حقوق کودک نیز همسو است.
تأثیرات روانی و اجتماعی این تحولات
قطع ناگهانی حمایت در ۱۸ سالگی میتواند تبعات روانی جدی برای نوجوانان داشته باشد. ادامه حمایت میتواند به کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس آنان کمک کند. این تغییر سیاست میتواند نگرش جامعه به کودکان بهزیستی را نیز تغییر دهد. با موفقیت این جوانان در زندگی مستقل، تصویر اجتماعی آنان نیز بهبود خواهد یافت. کاهش احتمال بازگشت این افراد به چرخه آسیبهای اجتماعی از دیگر تأثیرات مهم این سیاست است. حمایت پایدار میتواند شکستن چرخه فقر و محرومیت را ممکن سازد.
چالشهای پیشرو و راهکارهای اجرایی
یکی از چالشهای اصلی، تأمین منابع مالی پایدار برای اجرای این طرح است. باید سازوکارهای مناسبی برای تضمین تداوم حمایتها طراحی شود. آموزش و توانمندسازی کارکنان مراکز برای ارائه خدمات پسارهسپاری نیز از ضرورت های اجرای موفق طرح است. کارکنان نیاز دارند با مهارتهای جدید مشاوره و راهنمایی آشنا شوند. هماهنگی بین سازمانی با نهادهایی مانند وزارت کار، وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش برای ارائه خدمات یکپارچه ضروری است. این هماهنگی میتواند اثربخشی خدمات را افزایش دهد.