آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در میانه تنشهای مداوم ایران و اسرائیل، ادعای جدیدی از سوی رسانههای اسرائیل مطرح شده که نشان از تلاش برای تکمیل زنجیره دفاعی چندلایه آن دارد. ادعایی که اگر واقعیت داشته باشد، میتواند بازی قدرت را در منطقه تغییر دهد. بر اساس گزارش «جروزالم پست»، اسرائیل قصد دارد یک سامانه دفاع لیزری پیشرفته را تا پایان سال میلادی جاری به طور کامل عملیاتی کند. نام این سامانه «پرتو آهنین» گذاشته شده است. این گزارش ادعا میکند که وزارت جنگ اسرائیل اعلام کرده «پرتو آهنین» یک سامانه لیزری است که برای رهگیری و انهدام پهپادها، موشکها و خمپارهها با سرعت بسیار بالا طراحی شده است. این سامانه قرار است از ۳۰ دسامبر (نهم دیماه) در سراسر اسرائیل مستقر شود.
«دنی گلد»، رئیس بخش پژوهش و تحلیل وزارت جنگ اسرائیل، روز دوشنبه دهم آذر به طور رسمی خبر استقرار این سامانه را اعلام کرد. این زمانبندی، حاکی از شتاباسرائیل برای تقویت سیستمهای دفاعی خود است. سامانه لیزری «پرتو آهنین»، در صورت عملیاتی شدن، به عنوان لایه جدیدی از دفاع در کنار سیستمهای فعلی مانند گنبد آهنین و سپر داوودی قرار خواهد گرفت. این فناوری، وعده سرعت عمل بالاتر و هزینه عملیاتی کمتر در مقایسه با موشکهای رهگیر را میدهد. اما سؤال اساسی اینجاست که آیا این ادعا واقعیت دارد یا بخشی از جنگ روانی و نمایش قدرت اسرائیل است؟ فناوری لیزر در میدان نبرد با چالشهایی مانند تأثیرپذیری از شرایط جوی (ابر، غبار، مه) و نیاز به انرژی بسیار بالا روبروست. این ادعا در حالی مطرح میشود که اسرائیل در ماههای اخیر بارها از ناتوانی سیستم دفاعی خود در برابر حملات مقاومت فلسطین سخن گفته و خسارات قابل توجهی متحمل شده است. استقرار چنین سامانهای میتواند نشانهای از آسیبپذیری احساس شده توسط اسرائیل در این حوزه باشد. در ادامه، ابعاد فناورانه، نظامی و راهبردی این ادعا، همچنین پیامدهای احتمالی آن برای موازنه قوا در منطقه مورد تحلیل عمیق قرار خواهد گرفت.
تحلیل فناوری لیزر در دفاع موشکی؛ وعدهها و محدودیتها
سامانه لیزری «پرتو آهنین» در صورت واقعی بودن، نمایانگر جهشی در فناوری دفاع موشکی است. برخلاف موشکهای رهگیر که هزینه هر شلیک بسیار بالا است و موجودی آنها محدود، یک سامانه لیزر با منبع انرژی پایدار، میتواند در ازای هر شلیک، هزینه عملیاتی بسیار کمتری داشته باشد و نرخ رهگیری بالاتری ارائه دهد. با این حال، فناوری لیزر با محدودیتهای ذاتی روبروست. عملکرد آن به شدت تحت تأثیر شرایط جوی است؛ ابر، غبار، مه و حتی تلاطم شدید هوا میتواند پرتو لیزر را پراکنده یا تضعیف کند. همچنین، برای انهدام اهداف در فاصله دور، به توان بسیار بالا و تمرکز دقیق نیاز دارد که خود چالشی فنی است. ادعای استقرار کامل در یک بازه زمانی مشخص، نیاز به حل این موانع را نشان میدهد.
جایگاه در معماری دفاعی اسرائیل؛ تکمیل زنجیره دفاع چندلایه
اسرائیل سالهاست بر روی معماری دفاعی چندلایه سرمایهگذاری کرده است: گنبد آهنین برای موشکهای کوتاهبرد، سپر داوودی برای موشکهای بالستیک، و پیکان برای موشکهای دوربرد. سامانه لیزری «پرتو آهنین» به عنوان یک لایه کمهزینه و با سرعت عمل بالا، قرار است در مقابله با تهدیدات متراکم و کمهزینه مانند پهپادهای کوچک، خمپارهها و راکتهای متعدد که سیستمهای پرهزینه فعلی را خسته میکنند، استفاده شود. این امر نشان از تلاش برای ایجاد یک حلقه دفاعی کامل و بدون شکاف دارد تا امنیت روانی جامعه اش را افزایش دهد. اما این امر همچنین نشان میدهد که تهدیدات فعلی (مانند پهپادها) چقدر می توانند سیستمهای گرانقیمت موجود را تحت فشار قرار دادهاند.
جنبه روانی و تبلیغاتی؛ نمایش قدرت یا پوشش ضعف؟
انتشار این خبر در رسانههای اسرائیلی، قطعا دارای بعد روانی و تبلیغاتی قوی است. این رژیم تلاش میکند تصویری از برتری فناورانه غیرقابل دسترس و آمادگی دائمی ارائه دهد تا هم امنیت جامعه خود را تقویت کند و هم بازدارندگی در مقابل دشمنان منطقه ای ایجاد نماید. با این حال، این ادعا در شرایطی مطرح میشود که سیستمهای دفاعی فعلی این رژیم در درگیریهای اخیر نقاط ضعف خود را نشان دادهاند. بنابراین، این خبر میتواند تلاشی برای جبران وجهه آسیب دیده امنیتی و القای این حس باشد که راهکارهای جدیدی برای تهدیدات موجود دارد. موفقیت یا شکست این سامانه در میدان واقعی، صحت این ادعاها را مشخص خواهد کرد.
تأثیر بر معادلات راهبردی منطقه و پاسخ احتمالی مقاومت
استقرار ادعایی چنین سامانهای، بدون شک مورد مطالعه و تحلیل دقیق نیروهای مقاومت در منطقه، به ویژه حماس و حزبالله، قرار خواهد گرفت. این نیروها احتمالاً به دنبال راهکارهای مقابلهای خواهند بود، از جمله: افزایش حجم و تراکم آتش (پرتاب همزمان هزاران راکت)، استفاده از پهپادهای ارزانقیمت و انبوه برای اشباع سیستم، به کارگیری تکنیکهای اختلال الکترونیک علیه سیستمهای هدایت لیزر، و هدف قرار دادن خود سامانههای لیزر که احتمالاً نقاطی آسیبپذیر و ثابت هستند. این میتواند به تشدید مسابقه تسلیحاتی نامتقارن در منطقه بینجامد، جایی که یک طرف با فناوری پیچیده و طرف دیگر با حجم و تاکتیکهای نوآورانه پاسخ میدهد.
ارزیابی واقعبینانه؛ از ادعا تا میدان نبرد
برای ارزیابی این ادعا باید منتظر شواهد عملیاتی ماند. چند پرسش کلیدی وجود دارد: آیا این سامانه واقعاً تا تاریخ وعده داده شده به طور کامل مستقر و عملیاتی میشود؟ کارایی واقعی آن در شرایط جوی مختلف و در برابر اهداف متحرک و کوچک چقدر خواهد بود؟ مقیاس استقرار آن (چند واحد؟ پوشش جغرافیایی) چگونه است؟ و مهمتر از همه، نخستین آزمون میدانی آن در برابر یک حمله واقعی چه نتایجی به دنبال خواهد داشت؟ تاریخ نشان داده که اسرائیل گاه در غلو کردن درباره قابلیتهای دفاعی خود تبلیغ میکند. بنابراین، باید با احتیاط این خبر را دنبال کرد و اثربخشی آن را در میدان نبرد سنجید، نه در ادعاهای رسانهای. در هر صورت، این حرکت، نشاندهنده جهتگیری آینده جنگها به سمت سلاحهای انرژی هدایتشده است.