آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در آستانه یک دور جدید از گفتوگوهای دیپلماتیک حول جنگ اوکراین، ولادیمیر پوتین پیامی صریح و تهدیدآمیز به سوی غرب ارسال کرد. پیامی که بار دیگر مرزهای بلوف و عزم واقعی را در روابط روسیه با غرب محک میزند. ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، روز سهشنبه با لحنی تهاجمی اعلام کرد که در صورت تمایل اروپا به آغاز جنگ، کشورش «آماده» است. او در عین حال تأکید کرد که مسکو «قصد ندارد با اروپا وارد جنگ شود». این اظهارات در شرایطی مطرح شد که پوتین قرار است به زودی با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، و جرد کوشنر، داماد و مشاور دونالد ترامپ، دیدار کند. این گفتوگوها نشان میدهد کانالهای غیررسمی بین مسکو و واشنگتن برای خروج از بنبست فعلی فعال است.
پوتین در سخنان خود، اروپا را متهم کرد که در تلاش برای «برهم زدن توافق مربوط به پایان دادن به جنگ اوکراین» است. او گفت این تلاشها در آستانه دیدارش با نمایندگان آمریکا در جریان است. رئیسجمهور روسیه بار دیگر با ارائه تعبیری عجیب، ماهیت درگیری در اوکراین را تحریف کرد. او ادعا کرد آنچه در این کشور میگذرد «در معنای واقعی و مدرن کلمه، جنگ نیست»، بلکه «جراحی دقیق» است که روسیه در حال انجام آن است. این در حالی است که از زمان تهاجم تمامعیار روسیه در فوریه ۲۰۲۲، هزاران غیرنظامی کشته و میلیونها نفر آواره شدهاند. سازمان ملل تنها شمار تلفات ثبتشده غیرنظامیان را بیش از ۵۳ هزار نفر اعلام کرده که شامل بیش از ۱۴ هزار کشته میشود. اروپا و آمریکا در ماههای اخیر تلاش کردهاند تا نقش بیشتری در فرآیند صلح ایفا کنند و بر تضمینهای امنیتی برای اوکراین تأکید ورزیدهاند. با این حال، اختلاف بر سر محتوای طرحهای صلح (مانند طرح اولیه ۲۸ مادهای آمریکا که مورد انتقاد کیف و اروپا قرار گرفت) ادامه دارد. سخنان پوتین نشان میدهد که مسکو ضمن آمادهسازی ذهنیت برای یک درگیری گستردهتر، میکوشد از موضع قدرت وارد مذاکرات شود و غرب را از هرگونه مداخله بیشتر بترساند. در ادامه، ابعاد استراتژیک این هشدار تحلیل خواهد شد.
تحلیل گفتمان «تهدید-انکار» و اهداف روانی پوتین
سخنان پوتین الگوی کلاسیک «تهدید مشروط همراه با انکار قصد» را دنبال میکند. جمله «ما قصد نداریم... اما اگر شما بخواهید، آمادهایم»، چند هدف را دنبال میکند: اول، القای حس تهدید و بازدارندگی در اروپا تا از افزایش حمایتهای نظامی به اوکراین خودداری کنند. دوم، جابجایی مسئولیت آغاز جنگ احتمالی به دوش غرب («اگر شما آغاز کنید»). سوم، نمایش قدرت و آمادگی برای افکار عمومی داخلی روسیه و متحدانش. این گفتمان سعی دارد روسیه را به عنوان قدرتی منطقی اما قاطع نشان دهد که به دنبال درگیری نیست، اما از منافع خود به شدت دفاع خواهد کرد. هدف نهایی، منفعل کردن غرب از طریق ترس از یک جنگ تمامعیار قارهای است.
زمانبندی سخنان؛ فشار بر مذاکرات آمریکا و شکاف در غرب
اظهارات پوتین دقیقاً پیش از دیدار با فرستادگان آمریکا (ویتکاف و کوشنر) مطرح شد. این زمانبندی تصادفی نیست. هدف، افزایش قدرت چانهزنی روسیه در این گفتوگوهاست. پوتین با نشان دادن آمادگی برای بدترین سناریو (جنگ با اروپا)، میخواهد به واشنگتن بفهماند که گزینههای روسیه محدود به اوکراین نیست و میتواند بحران را به کل اروپا گسترش دهد. این کار همچنین میتواند شکافهای احتمالی بین اروپا و آمریکا را عمیقتر کند؛ به این امید که برخی پایتختهای اروپایی با ترس از جنگ، آمریکا را تحت فشار قرار دهند تا در مذاکرات با روسیه امتیازات بیشتری بدهد و طرح صلح را به نفع مسکو تغییر دهد.
تعبیر «جراحی دقیق» در برابر واقعیت «جنگ»؛ جنگ روانی و تحریف مفهوم
استفاده پوتین از استعاره «جراحی دقیق» برای توصیف یک جنگ ویرانگر که تاکنون دهها هزار کشته بر جای گذاشته، نمونهای بارز از جنگ روانی و تحریف زبانی است. این تعبیر چند پیام دارد: کوچکشماری خشونت (جراحی کاری تمیز و کنترلشده است)، توجیه اخلاقی (جراحی برای نجات بیمار است؛ این عملیات برای «نجات» اوکراین است)، و انکار مسئولیت اخلاقی (جراح مقصر درد بیمار نیست). این بازتعریف، بخشی از تلاش بلندمدت کرملین برای شستشوی مغزی افکار عمومی داخلی و بینالمللی و عادیسازی تجاوز است. مقابله با این روایت، نیازمند تاکید مداوم بر آمار واقعی تلفات، تصاویر ویرانی و کشتار قربانیان است.
ارزیابی واقعی آمادگی نظامی روسیه برای درگیری با ناتو
آیا روسیه واقعاً «آماده» جنگ با اروپا (که عملاً به معنای جنگ با ناتو است) هست؟ پاسخ پیچیده است. از یک سو، روسیه سلاحهای هستهای تاکتیکی و استراتژیک دارد که تهدید نهایی آن است. همچنین، اصلاحات نظامی اخیر و افزایش تولید تسلیحات، توان آن را افزایش داده است. از سوی دیگر، اتلاف گسترده نیرو و تجهیزات در اوکراین، ضعفهای لجستیکی و فناوری، و اقتصاد تحت تحریم، توانایی آن را برای یک جنگ متعارف طولانیمدت با اتحادیه اقتصادی و تکنولوژیک برتر (اتحادیه اروپا و آمریکا) به شدت زیر سؤال میبرد. بنابراین، «آمادگی» پوتین بیشتر به معنای آمادگی برای پذیرش ریسک بالا و استفاده از سلاح هستهای در صورت اضطرار است، نه برتری در یک جنگ متعارف. این بازی خطرناک »مرغ من یک پا دارد» است!
تأثیر بر اوکراین و آینده طرحهای صلح
این هشدار پوتین مستقیماً بر موضع اوکراین در مذاکرات سایه میاندازد. کیف و حامیان اروپاییاش نگرانند که ترس از جنگ گسترده، آمریکا را به سمت پذیرش توافقی ناعادلانه تحت فشار روسیه سوق دهد که تضمینهای امنیتی کافی برای اوکراین نداشته باشد. طرح اولیه ۲۸ مادهای آمریکا که مورد انتقاد قرار گرفت، نمونهای از این نگرانی بود. اروپا بر «صلح عادلانه» تأکید دارد، اما تعریف عدالت برای طرفین متفاوت است. سخنان پوتین نشان میدهد که او هرگونه صلحی که حاوی عقبنشینی کامل روسیه یا پرداخت غرامت باشد را رد میکند. آینده صلح بستگی به این دارد که آیا غرب میتواند در عین حفظ وحدت، چنان فشار نظامی-اقتصادی بر روسیه وارد کند که مجبور به تعدیل خواستهها شود، یا اینکه ترس از جنگ، آنان را به پذیرش خواستههای مسکو وادارد. در حال حاضر، پوتین سعی دارد با چماق تهدید، راه دوم را پیش ببرد.