ماجرای جنجال آذری جهرمی و استقلال؛

آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:

در کشوری که فوتبال به اندازه سیاست حساسیت‌برانگیز است، اظهارنظر یک وزیر سابق درباره پخش بازی استقلال از شبکه نسیم، آتش اختلاف قدیمی هواداران را دوباره شعله‌ور کرد. محمدجواد آذری جهرمی، چهره‌ای که هواداری پرسپولیس را به رخ کشیدنش تبدیل به امضای شخصی شده، این بار با مقایسه‌ای عجیب ("آدم از آفتابه شیرموز بخوره بهتر از...") نه فقط هواداران استقلال، که حتی برخی از طرفداران پرسپولیس را هم شوکه کرد. این ماجرا چه پیامدی برای رابطه همیشه پرتنش سیاست و فوتبال ایران دارد؟ 

آذری جهرمی یک دولتمرد سابق و چهره‌ای است که در محافل فوتبالی او را به دلیل علاقه تند و افشا شده‌اش نسبت به تیم فوتبال پرسپولیس می‌شناسند. او بدون آنکه ابایی از عاقبت این موضوع داشته باشد، با کری خوانی در فضای مجازی این تابو را شکست و از آنجایی که اسپانسرهای دو باشگاه استقلال و پرسپولیس ارتباطی سازمانی با وزارتخانه متبوع او داشتند، هواداران استقلال همواره این گرایش تند را عامل و نکته‌ای مهم در قهرمانی‌های پرسپولیس می‌دانستند که البته این ادعا هرگز از طرف جریان اصلی دنبال‌کننده فوتبال ایران جدی گرفته نمی‌شد.

نکته اینجاست که صداقت در هواداری یک تیم فوتبال در ایران چندان مرسوم نیست و اغلب چهره‌هایی که در مناصب مهم قرار دارند، سعی می‌کنند در جایی این مسئله را علنی نکنند. با این حال آذری جهرمی در این در این موضوع، صادقانه رفتار کرده و علایق خود را نه تنها سانسور نکرده که فریاد زده و اگرچه گاهاً این کری‌ها عواقب بدی پیدا کرده و حتی در یک مورد معروف، فرهاد مجیدی سرمربی وقت استقلال، مستقیماً با به زبان آوردن نام این وزیر سابق، او را متهم به بی‌توجهی به میلیون‌ها هوادار استقلال کرد که پس از شکست تیمشان در طول یک هفته، ناراحت و عصبانی‌اند. البته فرهاد بسیار تند و مستقیم، جهرمی را مورد خطاب قرار داد و این شایعه وجود داشت که این مسئله به شکایت قضایی می‌کشد که البته هرگز چنین اتفاقی رخ نداد.

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر دولت حسن روحانی که هوادار پرسپولیس است، در ادامه‌کری‌خوانی‌های سابقه‌دار خود برای هواداران استقلال در کانال تلگرامی‌اش نوشت: «آدم از آفتابه شیرموز بخوره بهتر از اینه که بازی تیمش رو از شبکه نسیم پخش کنن». این جمله با واکنش‌های تند استقلالی‌ها مواجه شد. از جمله علی تاجرنیا، رئیس هیات مدیره استقلال در شبکه اجتماعی ایکس در پاسخ به آذری جهرمی نوشت: «ادب مرد به زدولت اوست.» تصمیم اولیه صدا و سیما برای پخش بازی استقلال - چادرملو از شبکه نسیم با اعتراض آبی‌پوسان همراه شد: «پخش بازی در شبکه‌ای که سابقه پخش هیچ بازی‌ای را نداشته، اگر توهین به هواداران استقلال نیست و کوچک انگاشتن باشگاهی با هشت دهه قدمت نیست، چه معنایی دارد؟» کل‌کل کردن‌های گاه‌به‌گاه محمدجواد آذری جهرمی در حمایت از پرسپولیس و علیه استقلال با واکنش تند آرش رضاوند بازیکن استقلال روبرو شد. ورود سیاستمداران به کل‌کل‌های ورزشی، رفتاری است که از منظر رسانه‌ای می‌تواند به یک بحران ارتباطی تبدیل شود.

در عصر رسانه‌های اجتماعی، هر اظهار نظر نسنجیده، به سرعت در فضای مجازی منتشر شده و موجی از انتقادات، حملات مجازی و کاهش اعتبار سیاسی را به دنبال دارد. سیاستمداری که وارد این بازی شود، نه‌تنها بخشی از جامعه را علیه خود تحریک می‌کند، بلکه ممکن است با دوقطبی‌سازی رسانه‌ای، تغییر اولویت‌های خبری و انحراف افکار عمومی از مسائل کلان مواجه شود. رسانه‌های رسمی نیز این رفتار را برجسته کرده و آن را به عنوان نمونه‌ای از سیاست‌زدگی ورزش و عدم بلوغ سیاسی تحلیل می‌کنند. ایمان عالمی، سرپرست استقلال، در واکنش به کری‌خوانی توهین‌آمیز آذری جهرمی، وزیر دولت حسن روحانی، گفت: «در شان باشگاه استقلال و بنده نیست درباره او صحبت کنم. حتی تیم رقیب ما هم ایشان را به‌دلیل ادبیات و وجناتی که دارد، گردن نمی‌گیرد.»

در نهایت، ورود سیاستمداران به این فضا، آن‌ها را از جایگاه تصمیم‌گیرندگان کلان به سطح یک هوادار جنجالی تقلیل داده و اعتبارشان را در میان نخبگان و افکار عمومی خدشه‌دار می‌کند. طبیعتا هواداران عاقل‌تر در فوتبال نسبت به توئیت‌ها و کری‌های آذری جهرمی واکنش خاصی نداشته و به آن به عنوان نوعی از ابراز هواداری نگاه می‌کردند. با این حال، در لابلای توئیت‌های گاه و بیگاه آذری جهرمی، مواردی وجود دارد که حتی توجه اشخاص بی‌خیال یا حتی غیرعلاقه‌مند به فوتبال را به خود جلب کرده و پرسش برانگیز می‌شود.

حتما در جریان ماجرای مجادله استقلال و سازمان صدا و سیما در مورد پخش مسابقه آبی‌ها در دیدار امروز مقابل چادرملو هستید. از اونجایی که سازمان لیگ برتر فوتبال ایران با اصراری بیهوده قصد دارد دو هفته آخر لیگ برتر را به صورت همزمان برگزار کند، با توجه به حساسیت بیشتر دو یا سه مسابقه دیگر (بازی‌های تراکتور، پرسپولیس و سپاهان) در کنداکتور پخش صدا و سیما، بازی استقلال به شبکه نسیم منتقل شده است.

این مسئله‌ای است که به صورت طبیعی مورد اعتراض هواداران استقلال قرار گرفته چرا که آنها عقیده دارند پخش شدن این مسابقه از یک شبکه غیر تخصصی، به منزله کم اهمیت انگاشته شدن این دیدار است و خیلی از آنها از روز گذشته، این موضوع را به سایر شائبه‌های رنگی بودن تصمیم‌گیران سازمان صدا و سیما سنجاق می‌کنند و می‌گویند افرادی هستند که عامدانه این سناریو را برای استقلال نوشته‌اند تا بعداً بتوانند آن را مستمسک قرار داده و آبی‌ها را به تمسخر بگیرند (چیزی که در یک رسانه بی‌طرف اتفاق نمی‌افتاد اما شاید آنقدر فضای هواداری بر اذهان غالب باشد که این سناریو را بشود چندان هم غیر منطقی ندید).

با این حال در شرایطی که راه حل‌های بهتری برای حل و فصل این موضوع مناقشه برانگیز بود و در شرایطی که استقلالی‌ها دیروز با یک بیانیه تند، صدا و سیما را متهم به جانبداری و پایین آوردن شخصیت این باشگاه کردند، بخشی از هواداران پرسپولیس شروع به تمسخر رقیب همیشگی کردند. این یک بازی قدیمی و همیشگی میان هواداران دو آتشه استقلال و پرسپولیس است و فرهنگ هواداری آن را می‌طلبد اما خیلی‌ها هنوز آنقدر طرفدار نیستند تا با هر کری سخیف یا ظاهراً با نمکی، منجر به انبساط خاطرشان بشود.

بنابراین یادداشت کوتاه آذری جهرمی در کانال تلگرامی‌اش.... که توهین‌آمیز و فاقد ظرافت‌های معمول و شوخ طبعانه است، تنها باعث خشم، ناراحتی و دلخوری شدید هوادارانی شده که خیلی از آنها هم به جریان‌های تند و طرفدارانه تعلق ندارند و انتظارشان از یک دولت‌مرد و یک فرد وزیر سابق، این است که حداقل نزاکت را رعایت کند. این یک انتظار غیر منطقی از جناب آذری جهرمی نیست، کسی که در ایران در پست‌های بسیار حساس به فعالیت مشغول بوده و باید بداند که حساسیت روی اسم، عناوین شغلی و پیشینه‌اش در حدی هست که کمی مراقب‌تر و جالب‌تر دست به شوخی بزند. hلبته شاید هم کلاس شوخی رفته‌اید آقای جهرمی! اما بهتر بود از این فرصت و از هیاهوی ایجاد شده در نبود ظرفیت پخش از تلویزیون دولتی ایران، فرصتی می‌ساختید برای آنکه درباره حقوق باشگاه‌ها و پخش مسابقاتشان صحبت کنید که اتفاقاً به پیشینه شغلی شما در وزارت ارتباطات بسیار مربوط است. اینکه چرا باشگاه‌ها این حق را ندارند که از مسابقاتی که میزبان آن هستند، فیلمبرداری کرده و آنطور که می‌خواهند این تصاویر را در معرض دید قرار داده و حتی به جایی که دوست دارند آن را بفروشند. واقعا حیف از این فرصتی برای آگاهی بیشتر که با آفتابه و شیر موز و این کلمات زشت از بین برود.

تحلیل سیاسی-ورزشی آسیانیوز ایران

۱. ریشه‌های تاریخی تنش

• پیشینه جانبداری ادعایی برخی مسئولان از پرسپولیس

• ارتباط اسپانسرهای دو تیم با نهادهای دولتی

• حساسیت تاریخی هواداران استقلال به "رنگ‌بازی" رسانه ملی

۲. چرا این اظهارنظر جنجالی شد؟

• استفاده از ادبیات تحقیرآمیز ("آفتابه شیرموز")

• زمان‌بندی نامناسب (همزمان با اعتراضات استقلال به صداوسیما)

• سابقه طولانی جهرمی در اظهارنظرهای تند

۳. واکنش‌های قابل توجه

• پاسخ تند علی تاجرنیا: "ادب مرد به ز دولت اوست"

• موضعگیری سرپرست استقلال: "در شان ما نیست درباره او صحبت کنیم"

• اعتراض آرش رضاوند بازیکن استقلال

۴. تبعات احتمالی

• تشدید دو قطبی هواداران

• کاهش اعتبار سیاسی جهرمی در میان نخبگان

• انحراف افکار عمومی از مسائل اصلی فوتبال

۵. درس‌هایی برای آینده

• ضرورت حفظ حرمت رقبای ورزشی توسط مسئولان

• لزوم شفاف‌سازی درباره ارتباط نهادهای دولتی با باشگاه‌ها

• اهمیت مدیریت ارتباطات بحران در فضای مجازی

سوال اساسی

نتیجه‌گیری

این ماجرا بار دیگر ثابت کرد که در ایران، فوتبال هرگز فقط فوتبال نبوده است. وقتی یک مقام سابق دولتی اجازه می‌دهد هواداری شخصی‌اش بر رفتار حرفه‌ای غلبه کند، نه تنها به اعتبار خود آسیب می‌زند، بلکه آب را به آسیاب تئوری‌های توطئه می‌ریزد که سال‌هاست ذهن هواداران را مشغول کرده است. شاید بهتر باشد همه به یاد بیاورند که در نهایت، این بازیکنان هستند که در زمین بازی می‌کنند، نه سیاستمداران در فضای مجازی!