آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
کاظم عاشوری گیلده - نویسنده و محقق
چرا اکنون زمان حرکت است؟
ایران، کشوری با وسعت جغرافیایی بالا و قرارگیری در کمربند طلایی خورشیدی، سالانه بیش از ۲۸۰ روز آفتابی دارد. این نعمت طبیعی در شرایطی که بحران انرژی و تغییرات اقلیمی به معضل جهانی بدل شده، یک مزیت رقابتی است. از سوی دیگر، فرسودگی زیرساختهای برق، خاموشیهای مکرر و کاهش ظرفیت نیروگاههای آبی به دلیل خشکسالیهای متوالی، ضرورت تغییر نگاه به منابع انرژی را بیشتر کرده است.
برج خورشیدی، تکنولوژی نوین برای آیندهای سبز
برج خورشیدی یا نیروگاه خورشیدی متمرکز (Solar Power Tower) نوعی از فناوری متمرکزکننده انرژی خورشیدی (CSP) است که از هزاران آینه (هلیواستات) استفاده میکند تا پرتوهای خورشید را به یک گیرنده در بالای یک برج مرکزی هدایت کند. گرمای متمرکز حاصل، آب را به بخار تبدیل کرده و از طریق توربین برق تولید میشود.
مزایای اصلی این فناوری برای ایران
1. بهرهگیری از پتانسیل بینظیر تابش خورشیدی
مناطق مرکزی، جنوب شرقی و شرق کشور (کرمان، یزد، سیستان، خراسان جنوبی) از بالاترین نرخ تابش خورشیدی در جهان برخوردارند.
2. کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی
نیروگاههای خورشیدی به سوخت نیازی ندارند؛ در نتیجه از هزینههای بالای واردات و یارانه سوخت میکاهند.
3. پایداری در تولید برق
امکان ذخیرهسازی حرارتی تا ساعتها پس از غروب آفتاب.
4. اشتغالزایی بومی
ساخت، نصب و نگهداری این پروژهها میتواند هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند.
5. سازگاری با اقلیم خشک و نیمهخشک ایران
مصرف بسیار پایین آب نسبت به نیروگاههای حرارتی و آبی.
بررسی نمونههای موفق جهانی
- نیروگاه Ivanpah (آیوانپاه) در آمریکا با ظرفیت ۳۹۲ مگاوات، از پیشرفتهترین برجهای خورشیدی جهان است.
- پروژه Noor در مراکش با فناوری ذخیرهسازی حرارتی، الگویی موفق برای کشورهای در حال توسعه محسوب میشود.
راهکارهای اجرایی برای پیادهسازی در ایران
1. شناسایی مناطق مستعد
تدوین نقشه ملی تابش خورشیدی و تخصیص اراضی مناسب در استانهای مرکزی، یزد، کرمان، خراسان جنوبی و سیستان.
2. جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی
ارائه مشوقهای مالیاتی و تضمین خرید برق تولیدی به قیمت مناسب از سوی وزارت نیرو.
3. بومیسازی فناوری
توسعه همکاری بین دانشگاهها، شرکتهای دانشبنیان و بخش خصوصی برای انتقال و توسعه فناوری CSP در داخل کشور.
4. ایجاد زیرساختهای قانونی
تصویب قوانین تسهیلگر برای سرمایهگذاران انرژیهای تجدیدپذیر.
5. فرهنگسازی و آموزش عمومی
آموزش نیروی متخصص در دانشگاهها و برگزاری دورههای فنی در مناطق هدف.
چالشها و راهحلها
هزینه اولیه بالا
راهحل: استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، سرمایهگذاری بخش خصوصی و تسهیلات بانکی بلندمدت.
نبود زیرساخت در مناطق کویری
راهحل: توسعه راه و برقرسانی به عنوان بخشی از پروژه ملی محرومیتزدایی.
کمبود دانش فنی
راهحل: انتقال فناوری از کشورهای پیشرو مانند آلمان، چین و اسپانیا و تربیت نیروی کار بومی.
جمعبندی: ایران، طلوعی تازه در افق انرژی پاک
با نگاهی راهبردی به انرژی خورشیدی و بهویژه فناوری برج خورشیدی، ایران میتواند نه تنها بحران انرژی خود را مدیریت کند، بلکه به قطب صادرات برق پاک در منطقه تبدیل شود. اکنون زمان آن فرارسیده که با درایت، دانش و جسارت، از طلوع خورشید برای روشنایی آیندهای پایدار بهره ببریم.