مبین خجسته برومند، متخصص فناوری اطلاعات و ارتباطات:
علت علمی پدیده: ناسازگاری حسی یا «Motion Sickness»
حالت تهوع و سرگیجه هنگام استفاده از گوشی در خودرو ناشی از «ناسازگاری حسی» یا بهعبارتی «بیماری حرکت» (Motion Sickness) است. بدن انسان برای حفظ تعادل و جهتیابی در فضا به اطلاعات هماهنگ از سه سیستم اصلی نیاز دارد:
- حس بینایی: چشمها حرکت یا ثابت بودن محیط را تشخیص میدهند.
- سامانه تعادل گوش داخلی: ساختارهایی در گوش میانی حرکت و جهت را ثبت میکنند.
- گیرندههای حس عمقی: اطلاعاتی از عضلات و مفاصل درباره وضعیت بدن دریافت میکنند.
زمانی که در خودرو نشستهاید و به صفحه گوشی نگاه میکنید، چشمها تصویری ثابت (صفحه گوشی) میبینند، اما سامانه تعادل حرکت خودرو را حس میکند. این تناقض باعث میشود مغز دچار سردرگمی شود و واکنشی شبیه به زمانی که بدن در معرض سم یا مسمومیت است نشان دهد. نتیجه، بروز علائم تهوع، سرگیجه، تعریق سرد و گاهی استفراغ است.
گروههای حساستر
این حالت در برخی افراد بیشتر بروز میکند، از جمله:
- کودکان و نوجوانان
- افراد مبتلا به میگرن
- کسانی که سابقه حساسیت حرکتی دارند
- زنان باردار (بهدلیل تغییرات هورمونی)
- افرادی که بهتازگی دچار بیماری یا استرس شدهاند
راهکارهای علمی و کاربردی برای پیشگیری و کاهش علائم
اجتناب از نگاه طولانی به صفحه گوشی
تا حد امکان از استفادهی مداوم گوشی در خودرو خودداری کنید. اگر میخواهید از گوشی استفاده کنید، هر چند دقیقه یک بار به بیرون پنجره نگاه کنید تا مغز هماهنگی بین حرکت واقعی و تصویر دریافتی را حفظ کند.
تنظیم زاویه و فاصله صفحه نمایش
صفحه گوشی را در زاویهای قرار دهید که کمترین انحراف بین دید و جهت حرکت خودرو ایجاد شود. نگه داشتن گوشی نزدیک به چشم و همراستا با پنجره میتواند کمککننده باشد.
کاهش نور صفحه و استفاده از فونتهای بزرگ
نور زیاد صفحه و خواندن متون ریز باعث خستگی چشم و افزایش علائم میشود. استفاده از نور مناسب و فونتهای واضح، فشار روی چشم را کم میکند.
استفاده از قابلیتهای ضد لرزش گوشی
اگر گوشی شما دارای قابلیت تثبیت تصویر یا «استابلایزر» است، آن را فعال کنید تا حرکت صفحه نمایش با حرکت خودرو هماهنگتر شود.
استفاده از برنامهها و فیلترهای نمایشگر
برخی برنامهها با تنظیم نرخ تازهسازی تصویر، کنتراست و تطبیق نور صفحه با محیط، به کاهش فشار بر چشم و تعادل بصری کمک میکنند. همچنین استفاده از فیلترهای کاهش نور آبی یا ضد بازتاب نور، تحریک بینایی را کاهش داده و از بروز تهوع و سردرد جلوگیری میکند.
قرار گرفتن در بهترین جای خودرو
نشستن در صندلی جلو یا جایی که بیشترین دید مستقیم به جاده وجود دارد، کمک میکند تا مغز حرکت واقعی را بهتر دریافت کند.
کنترل سرعت رانندگی
رانندگی نرم و بدون ترمز و شتاب ناگهانی، باعث کاهش شدت علائم میشود.
تغذیه و نوشیدن آب کافی
خوردن غذاهای سبک و نوشیدن مایعات کافی قبل از سفر میتواند به جلوگیری از تهوع کمک کند.
استفاده از داروهای ضد تهوع (در صورت نیاز)
در موارد شدید، مشورت با پزشک برای استفاده از داروهای ضد تهوع مثل «سیکلزین» (Scopolamine) یا «متوکلوپرامید» (Metoclopramide) میتواند مؤثر باشد.
تمرین تنفس عمیق و آرامش
تنفس منظم و عمیق به کاهش اضطراب و علائم کمک میکند.
نکات مهم هنگام بروز علائم
- در صورت بروز تهوع، سریعاً به بیرون نگاه کنید و نفس عمیق بکشید.
- از خوردن غذاهای سنگین قبل و هنگام سفر خودداری کنید.
- اگر احساس ضعف شدید کردید، به راننده اطلاع دهید تا توقف کند.
- از مصرف الکل و مواد مخدر قبل سفر پرهیز کنید.
نتیجهگیری
حالت تهوع و سرگیجه هنگام استفاده از گوشی در خودرو، نتیجه ناسازگاری بین سیستمهای حسی بدن است که مغز را دچار سردرگمی میکند. شناخت این مکانیسم و رعایت نکات کاربردی میتواند به کاهش این مشکل کمک کند و سفر را برای همه راحتتر و لذتبخشتر کند./