سرویس سیاسی آسیانیوز ایران:
حملات اخیر به تأسیسات هستهای ایران: خطرات زیستمحیطی و اقدامات ایمنی
از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵)، اسرائیل حملات هوایی گستردهای با نام رمز «شیر برخاسته» علیه تأسیسات هستهای و نظامی ایران آغاز کرد. این حملات که با هدف تضعیف برنامه هستهای و موشکی ایران انجام شد، تأسیسات کلیدی مانند نطنز، فردو، و اصفهان را هدف قرار داد. در روزهای اخیر، گزارشهایی از حملات آمریکا به سه سایت هستهای ایران نیز منتشر شده است. این اقدامات نگرانیهای جدی درباره آلودگیهای رادیواکتیو و شیمیایی و تأثیرات آن بر مردم و محیط زیست ایجاد کرده است.
مناطق تحت تأثیر
تأسیسات هستهای هدف قرار گرفته شامل موارد زیر هستند:
- نطنز (استان اصفهان): این سایت، مرکز اصلی غنیسازی اورانیوم ایران، در حملات اخیر آسیب جدی دیده است. آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش داده که سالنهای زیرزمینی سانتریفیوژها تحت تأثیر قرار گرفتهاند و آلودگی شیمیایی در محل مشاهده شده است.
- فردو (نزدیک قم): تأسیسات زیرزمینی فردو به دلیل موقعیت کوهستانی خود مقاومت بیشتری در برابر حملات دارد. با این حال، گزارشهایی از انفجار در نزدیکی این سایت در ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ منتشر شده که نگرانیهایی درباره نشت مواد رادیواکتیو ایجاد کرده است.
- اصفهان: مرکز فناوری هستهای اصفهان، شامل کارخانه تبدیل کیک زرد به هگزافلوراید اورانیوم، در حملات آسیب دیده است. چهار ساختمان کلیدی، از جمله آزمایشگاه شیمی و تأسیسات تولید سوخت، تخریب شدهاند.
- خنداب (استان مرکزی): راکتور آب سنگین خنداب تاکنون از آسیب مستقیم در امان مانده، اما قطعی برق در منطقه میتواند عملکرد آن را مختل کند.
- پارچین (تهران): این مجتمع نظامی نیز هدف حملات قرار گرفته، اما اطلاعات دقیقی درباره میزان خسارت یا آلودگی در دسترس نیست.
علاوه بر این، حملات به تأسیسات موشکی در کرمانشاه و مناطق نظامی در تهران، ایلام، و خوزستان گزارش شده است.
خطرات آلودگی رادیواکتیو و شیمیایی
آلودگی رادیواکتیو:
کارشناسان هستهای تأکید دارند که تأسیسات غنیسازی مانند نطنز و فردو به دلیل عدم وجود واکنش هستهای (مانند رآکتورهای نیروگاهی)، محصولات شکافت هستهای خطرناک مانند سزیم یا ید رادیواکتیو تولید نمیکنند. با این حال، در صورت آسیب به مخازن ذخیره اورانیوم غنیشده، امکان پراکندگی این مواد وجود دارد. آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرده که تاکنون سطح تشعشعات در خارج از تأسیسات نطنز و فردو در حد نرمال است، اما آلودگی رادیواکتیو محدود در محل انفجارها گزارش شده است.
آلودگی شیمیایی:
هگزافلوراید اورانیوم (UF6)، مادهای کلیدی در فرآیند غنیسازی، در صورت تماس با رطوبت هوا میتواند اسیدهای قوی و سمی تولید کند. پروفسور سیمون میدلبرگ، متخصص مواد هستهای، هشدار داده که نشت این ماده میتواند برای کارکنان تأسیسات و مناطق نزدیک خطرناک باشد. آژانس گزارش داده که آلودگیهای شیمیایی در نطنز و اصفهان مشاهده شده، اما این آلودگیها به خارج از سایتها سرایت نکرده است.
خطرات نیروگاه بوشهر:
کارشناسان هشدار دادهاند که هرگونه حمله به نیروگاه هستهای بوشهر میتواند خطرناکترین سناریو باشد، زیرا این نیروگاه یک رآکتور فعال دارد و آسیب به آن میتواند به فاجعهای مشابه چرنوبیل منجر شود. خوشبختانه، تاکنون گزارشی از حمله به بوشهر منتشر نشده است.
مناطق در معرض خطر
- نطنز و مناطق اطراف (استان اصفهان): به دلیل آلودگی شیمیایی گزارششده، افرادی که در نزدیکی تأسیسات نطنز زندگی میکنند در معرض خطر هستند. یک کاربر در شبکه اجتماعی X هشدار داده که آلودگی شیمیایی و پرتویی در این منطقه در حال افزایش است، اگرچه این ادعا توسط منابع رسمی تأیید نشده است.
- فردو و مناطق اطراف (استان قم): انفجارهای گزارششده در نزدیکی فردو میتواند خطراتی برای ساکنان قم و روستاهای اطراف ایجاد کند، بهویژه اگر نشت مواد رخ دهد.
- اصفهان: مناطق نزدیک به مرکز فناوری هستهای، بهویژه در صورت وزش باد، ممکن است تحت تأثیر آلودگیهای شیمیایی قرار گیرند.
- تهران، ایلام، و خوزستان: حملات به تأسیسات نظامی و موشکی در این مناطق میتواند خطرات شیمیایی ناشی از سوخت موشکها یا مواد منفجره را به همراه داشته باشد.
اقدامات ایمنی برای مردم
با توجه به خطرات احتمالی، توصیههای زیر برای ساکنان مناطق نزدیک به تأسیسات هدف قرار گرفته ارائه میشود:
- خروج از مناطق پرخطر: ساکنان نطنز، مناطق نزدیک فردو، و بخشهایی از اصفهان باید در صورت امکان منطقه را ترک کنند. این توصیه بهویژه پس از هشدارهای غیررسمی در شبکههای اجتماعی تقویت شده است.
- استفاده از تجهیزات محافظتی: در صورت حضور در مناطق نزدیک تأسیسات، استفاده از ماسکهای تنفسی برای محافظت در برابر گازهای شیمیایی توصیه میشود.
- اجتناب از تماس با آب و خاک آلوده: هگزافلوراید اورانیوم میتواند آب و خاک را آلوده کند. از مصرف آبهای محلی یا تماس با خاک در مناطق نزدیک تأسیسات خودداری کنید.
- پیگیری اخبار رسمی: اطلاعات آژانس بینالمللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران قابل اعتمادتر از شایعات شبکههای اجتماعی هستند. آژانس بهصورت شبانهروزی وضعیت تأسیسات را رصد میکند.
- آمادگی برای تخلیه: در صورت اعلام وضعیت اضطراری توسط مقامات، ساکنان باید آماده تخلیه سریع باشند و مسیرهای امن را شناسایی کنند.
- اقدامات در برابر تشعشعات: اگرچه خطر رادیواکتیو گسترده کم است، در صورت اعلام هشدار، در خانه بمانید، درها و پنجرهها را ببندید، و از سیستمهای تهویه استفاده نکنید.
واکنشهای بینالمللی و داخلی
- آژانس بینالمللی انرژی اتمی: رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، حملات به تأسیسات هستهای را محکوم کرده و هشدار داده که تشدید درگیریها میتواند خطر نشت رادیواکتیو را افزایش دهد. آژانس به نظارت شبانهروزی ادامه میدهد.
- ایران: مقامات ایرانی این حملات را نقض قوانین بینالمللی دانسته و خواستار واکنش شورای امنیت شدهاند. مجلس ایران پیشنهاد خروج از معاهده NPT را مطرح کرده، اما تأکید کرده که قصد تولید سلاح هستهای ندارد.
- اسرائیل و آمریکا: اسرائیل اعلام کرده که حملاتش با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای است. آمریکا، اگرچه در حملات اولیه مشارکت نداشته، اخیراً سه سایت هستهای ایران را هدف قرار داده است.
پیامدهای بلندمدت
حملات اخیر ممکن است ایران را به سمت تسریع برنامه هستهای سوق دهد، که خطر تشدید درگیریها را افزایش میدهد. جیم والش، کارشناس هستهای، هشدار داده که این حملات میتواند نتیجه معکوس داشته باشد. همچنین، تخریب زیرساختهای هستهای و نظامی میتواند اقتصاد ایران را تحت فشار قرار دهد و ناآرامیهای داخلی را تشدید کند.
نتیجهگیری
حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هستهای ایران، اگرچه تاکنون نشت رادیواکتیو گستردهای ایجاد نکرده، اما خطر آلودگی شیمیایی در مناطق نزدیک به نطنز، فردو، و اصفهان را افزایش داده است. مردم این مناطق باید هوشیار باشند، از منابع رسمی اطلاعات کسب کنند، و در صورت لزوم اقدامات ایمنی را اجرا کنند. جامعه بینالمللی نیز باید برای جلوگیری از تشدید درگیریها و حفاظت از مردم و محیط زیست تلاش کند./