دیگ بخار (Steam Boiler) دستگاهی است که با استفاده از انرژی حاصل از سوختهای فسیلی یا الکتریسیته، آب را به بخار تبدیل میکند. این بخار تحت فشار بالا در صنایع مختلف بهعنوان منبع انرژی گرمایی مورد استفاده قرار میگیرد. از آنجا که بخار میتواند حرارت را بهصورت یکنواخت و بدون تماس مستقیم منتقل کند، برای فرآیندهایی مانند ضدعفونی، خشکسازی، اتوکشی و شستوشوی عمیق بسیار ایدهآل است.
در صنایع غذایی، نساجی، بیمارستانی، پتروشیمی و بهویژه در صنعت هتلداری و خشکشویی، استفاده از دیگ بخار به عنوان یک نیاز ضروری مطرح است. بویلرها میتوانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به دستگاههایی مانند خشککن صنعتی، اتوهای بخاری و سیستمهای پیشگرمکننده آب متصل شوند. با ایجاد بخار در فشار مناسب، این دستگاهها عملکرد بهینهای داشته و راندمان کلی سیستم افزایش مییابد.
از نظر فنی، دیگهای بخار در دو دسته اصلی لولهآبی (Water Tube) و لولهآتشین (Fire Tube) تولید میشوند. در مدلهای لولهآتشین که برای مصارف متوسط مانند لاندریها مناسبتر است، شعله و گازهای داغ از میان لولههایی عبور میکنند که درون آنها آب قرار دارد. در مدل لولهآبی، شرایط برعکس است و بیشتر برای کاربردهای صنعتی سنگین بهکار میروند.
استانداردسازی، تستهای ایمنی، عایقکاری بدنه، ظرفیت مناسب بخاردهی و کنترل فشار از جمله عوامل کلیدی در انتخاب دیگ بخار مناسب هستند. بدون وجود یک بویلر مطمئن، نهتنها کارایی سیستمهای گرمایشی و خشکشویی کاهش مییابد، بلکه خطرات جدیای نیز در عملکرد به وجود میآید.
اهمیت دیگ بخار در واحدهای لاندری و خشکشویی صنعتی
در واحدهای لاندری حرفهای، حجم عظیمی از لباس، ملحفه، حوله و پرده روزانه نیاز به شستوشو، خشککردن و اتوکشی دارند. برای انجام این فرآیندها با کیفیت بالا، وجود یک منبع حرارتی پایدار و مؤثر مانند دیگ بخار ضروری است. بخار تولیدی بویلر نهتنها حرارت یکنواخت ایجاد میکند، بلکه به دلیل رطوبت بالا، به الیاف پارچه نفوذ کرده و موجب ضدعفونی کامل آن میشود.
دستگاههایی مانند اتو پرسی صنعتی، اتو غلتکی ملحفه، اتو مانکن مخصوص لباس فرم، خشککن بخار و دستگاههای پیششستوشوی بخارزده، همه به سیستم بخار وابستهاند. دیگ بخار در این میان به عنوان نقطه مرکزی تولید انرژی حرارتی، به صورت دائمی بخار تمیز و فشرده را به این دستگاهها منتقل میکند. این انتقال معمولاً از طریق خطوط بخار مجهز به شیرهای اطمینان، کنترل فشار و عایقبندی انجام میشود.
در لاندریهای بیمارستانی، مسئله ضدعفونی پارچهها و نابودی عوامل میکروبی اهمیتی حیاتی دارد. بخار داغ یکی از معدود روشهایی است که میتواند بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر، این فرآیند را انجام دهد. بنابراین وجود یک دیگ بخار قوی و قابل اتکا برای این واحدها نه یک انتخاب، بلکه یک الزام استاندارد محسوب میشود.
در محیطهای هتلمحور، استفاده از دیگ بخار علاوه بر بهداشت، از نظر افزایش سرعت تحویل لباسها به مهمانان نیز مؤثر است. چون بخار بهسرعت لباس را گرم و صاف میکند و فرآیند خشککردن یا اتوکشی را تسریع میبخشد. این باعث میشود لاندری هتل بتواند در بازههای زمانی کوتاه پاسخگوی نیاز اتاقها و واحدهای مختلف باشد.
مشخصات فنی دیگهای بخار مناسب برای لاندریها
دیگهای بخاری که در لاندریهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند، معمولاً از نوع فولادی هستند و با سوخت گاز طبیعی یا گازوئیل کار میکنند. این دیگها باید دارای ظرفیت تولید بخار متناسب با تعداد دستگاههای متصل به آن و حجم کاری مجموعه باشند. بهعنوان مثال، برای یک لاندری هتل ۵ ستاره با چندین اتو بخار و خشککن بخاری، دیگی با ظرفیت ۳۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم بخار در ساعت توصیه میشود.
این دستگاهها به سیستمهای ایمنی مجهز هستند از جمله: شیر اطمینان، مانومتر فشار، ترموستات کنترل دما، و کنترل سطح آب. بدنه دستگاه باید با عایق حرارتی مناسب پوشانده شده باشد تا از اتلاف انرژی جلوگیری شود. همچنین، جنس لولهها و مخزن داخلی باید در برابر خوردگی مقاوم بوده و تحمل فشار بالا را داشته باشند.
در لاندریها، دیگ بخار معمولاً به سیستم پمپ تغذیه آب، سختیگیر رزینی یا مغناطیسی، کنترلر اتوماتیک سطح آب، مشعل اتوماتیک و کندانسگیر نیز مجهز میشود تا سیستم بهطور کامل کنترل و ایمن باشد. وجود کندانسگیر باعث میشود بخار مصرفشده به آب داغ تبدیل شده و دوباره به دیگ بازگردد، که هم مصرف آب و هم مصرف انرژی را کاهش میدهد.
نکته مهم دیگر در انتخاب دیگ بخار، دسترسی به خدمات پس از فروش و قطعات یدکی است. بسیاری از تولیدکنندگان داخلی مانند نابزیست، ماشینسازی بخار صنعت، یا گرما تجهیز، دیگهایی مطابق با استانداردهای ملی تولید میکنند که برای مصارف لاندری کاملاً مناسباند.
ارتباط مستقیم دیگ بخار با تجهیزات لاندری (اتوها، خشککنها، لکهبرها)
بیشتر تجهیزات خشکشویی و لاندری برای عملکرد صحیح به بخار نیاز دارند. اتوهای غلتکی صنعتی که مخصوص صافکردن ملحفه، روبالشی و پرده هستند، به بخار خشک نیاز دارند که از دیگ بخار تأمین میشود. بدون وجود بخار فشار بالا، عملیات اتوکشی نهتنها طولانیتر میشود، بلکه کیفیت نهایی کار نیز کاهش مییابد.
اتوهای مانکن بخار، برای فرمدهی لباسهای اداری یا یونیفرمها طراحی شدهاند. بخار باعث میشود الیاف نرم و منعطف شده و در حالیکه لباس روی مانکن نصب است، به حالت صاف و ایستاده درآید. این عملکرد بدون استفاده از بخار عملاً غیرممکن یا بسیار زمانبر خواهد بود.
خشککنهای بخار نیز از دیگ بخار تغذیه میشوند. این دستگاهها با هدایت بخار به داخل درام، گرمای مرطوبی ایجاد میکنند که به خشکشدن یکنواخت پارچهها کمک میکند. استفاده از بخار بهجای المنتهای برقی معمولاً سرعت و کیفیت خشکسازی را افزایش میدهد و مصرف انرژی کمتری دارد.
دستگاههای لکهبر بخار (Spotting Table) نیز از بخار تحت فشار برای بازکردن بافت پارچه و بیرون آوردن لکهها استفاده میکنند. بخار بهشدت به درون الیاف نفوذ میکند و مواد شیمیایی لکهبر را به حرکت درمیآورد، بدون آنکه به ساختار پارچه آسیب برساند. همه این عملکردها تنها در صورت وجود یک بویلر دقیق و کارآمد امکانپذیر است.
مزایای استفاده از بخار در شستوشو و بهداشت البسه
یکی از مزایای بزرگ استفاده از بخار در فرآیندهای لاندری، ضدعفونی طبیعی آن است. بخار آب با دمای بالا میتواند بسیاری از باکتریها، ویروسها، قارچها و انگلهایی را که با شستوشوی معمولی از بین نمیروند، نابود کند. این ویژگی بهویژه در بیمارستانها، آسایشگاهها، مهدکودکها و هتلهای بزرگ که روزانه حجم زیادی از پارچه با تماس مستقیم با پوست انسان دارند، بسیار حیاتی است.
علاوه بر جنبه ضدعفونی، بخار باعث میشود الیاف پارچه نرمتر و انعطافپذیرتر شوند. همین مسئله موجب میشود اتوکشی و فرمدهی لباسها سادهتر، سریعتر و مؤثرتر انجام گیرد. برای مثال در اتوهای مانکن صنعتی که برای لباس فرم، کت و شلوار یا مانتو استفاده میشود، استفاده از بخار موجب میشود چین و چروکها بدون اعمال فشار مکانیکی زیاد، از بین بروند.
از لحاظ زیستمحیطی نیز استفاده از بخار در مقایسه با خشککنهای کاملاً برقی یا استفاده مفرط از شویندههای شیمیایی، بسیار ایمنتر و سازگارتر با محیط زیست است. استفاده صحیح از دیگ بخار میتواند نیاز به مواد شیمیایی سفیدکننده و لکهبر را کاهش داده و هزینههای مربوط به آبکشی و تخلیه فاضلاب را بهشدت کم کند.
در نهایت، استفاده از بخار باعث کاهش زمان چرخه کاری میشود. یک لباس یا ملحفه که با بخار خشک و اتو میشود، نیاز کمتری به تکرار فرآیند یا اتوکشی دوباره دارد. این موضوع در مراکزی که سرعت و حجم بالا اولویت دارند، موجب افزایش بهرهوری پرسنل و کاهش خستگی نیروی انسانی میگردد.
نگهداری و ایمنی در بهرهبرداری از دیگ بخار در لاندری
دیگ بخار با تمام مزایای خود، یک تجهیز حساس و تحت فشار است که نیاز به بازرسی منظم، نگهداری اصولی و اپراتور آموزشدیده دارد. فشار بالا، بخار داغ، سوختهای اشتعالزا و جریان پیوسته آب، همگی عواملی هستند که اگر کنترل نشوند میتوانند خطرآفرین باشند. بنابراین نصب سیستمهای هشداردهنده، شیر اطمینان و کنترل سطح آب ضروری است.
یکی از اقدامات مهم در نگهداری دیگ بخار، کنترل سختی آب تغذیه است. رسوبات آهکی و املاح محلول در آب اگر وارد سیستم شوند، به سرعت باعث انسداد لولهها، کاهش راندمان حرارتی و حتی ترک برداشتن بدنه دیگ میشوند. استفاده از سختیگیر رزینی یا مغناطیسی یکی از راهکارهای مقرونبهصرفه و کاربردی برای این موضوع است.
سرویسهای دورهای شامل بررسی مشعل، تمیز کردن محفظه احتراق، کنترل سیستمهای کنترلی، بررسی فشار و دمای کاری، و نیز تخلیه رسوبات کف دیگ از جمله وظایف الزامی هستند که باید بهصورت هفتگی و ماهانه انجام شود. عدم انجام این اقدامات میتواند منجر به کاهش عمر مفید دستگاه یا حتی انفجار خطرناک شود.
در مراکز لاندری که بهطور شبانهروزی فعالیت دارند، معمولاً دیگ بخار باید بهصورت ۲۴ ساعته در دسترس باشد. بنابراین وجود پرسنل متخصص برای راهاندازی، تعمیر و نگهداری بسیار حیاتی است. همچنین توصیه میشود سیستم دیگ بخار مجهز به بکآپ اضطراری یا حداقل سیستم هشدار اتوماتیک در مواقع نوسان فشار باشد.
اگر قصد خرید دیگ بخار با کیفیت و دوام عالی را دارید حتما سری به سایت ماشین سازی آراداکس بزنید.