محمدحسین واحدی | دانشجوی مقطع ارشد رشته اندیشه سیاسی:
در ماه‌های اخیر، ارزش طلا به رکوردهای تاریخی جدیدی دست یافته و بهای هر اونس آن از مرز ۲۴۰۰ دلار نیز عبور کرده است. این فلز گران‌بها که همواره به عنوان پناهگاهی امن در دوران بحران‌های مالی نظیر بحران ۲۰۰۸ و همه‌گیری کووید-۱۹ شناخته می‌شد، این بار شاهد یک بازیگر قدرتمند و جدید در سمت تقاضاست: بانک‌های مرکزی.
از زمان تهاجم همه جانبه روسیه به اوکراین و وضع تحریم‌های بی‌سابقه گروه هفت (G7) علیه مسکو، بانک‌های مرکزی در سراسر جهان، به ویژه آن‌هایی که نگران قرار گرفتن در فهرست تحریم‌ها یا یک بحران مالی جهانی دیگر هستند، با سرعتی چشمگیر در حال انباشت ذخایر طلا هستند.
اما این بازگشت قدرتمند طلا به صحنه ژئوپلیتیک، با یک نوآوری قرن بیست و یکمی همراه شده است. دولت‌ها و بازیگران خصوصی به طور همزمان در حال آزمایش و توسعه دارایی‌های دیجیتال با پشتوانه طلا و سیستم‌های تجاری هستند که به طور کامل نظام مالی مبتنی بر دلار را دور می‌زنند. اگرچه بسیاری از این طرح‌ها با اهداف صرفاً اقتصادی دنبال می‌شوند، اما دشمنان ایالات متحده نیز از این ظرفیت برای دور زدن تحریم‌ها و تأمین مالی فعالیت‌هایی که با منافع امنیت ملی آمریکا در تضاد است، بهره می‌برند.
این روند می‌تواند به یک نقطه کور بزرگ برای تلاش‌های اطلاعاتی و اجرایی تحریم‌های آمریکا منجر شود. به باور نویسندگان مقاله در شورای آتلانتیک، برای مقابله با این پدیده، ایالات متحده باید به جای تشدید اقدامات قهری اقتصادی که خود به افزایش قیمت طلا دامن می‌زند، به سمت تقویت روابط تجاری و سرمایه‌گذاری با کشورهای ثالث حرکت کند تا جذابیت دلار را حفظ نماید.
روسیه: طلا به مثابه سپر دفاعی
بانک مرکزی روسیه یکی از بزرگترین دارندگان طلا در جهان است و از سال ۲۰۱۴، با هدف محافظت از اقتصاد خود در برابر تحریم‌های غرب، به طور پیوسته ذخایر طلای خود را افزایش داده است. پس از آنکه غرب در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۰۰ میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی روسیه را مسدود کرد، ارزش استراتژی انباشت طلا نمایان شد. با جهش قیمت طلا، ارزش ذخایر طلای روسیه حدود ۹۶ میلیارد دلار افزایش یافت و توانست یک‌سوم از دارایی‌های مسدود شده را جبران کند.
طلا همچنین نقشی کلیدی در تجارت غیرقانونی روسیه ایفا کرده است. امارات متحده عربی، به عنوان یکی از اعضای بریکس و قطب جهانی تجارت طلا، به همراه ترکیه، در طرح‌های «پول نقد در برابر طلا» با بانک‌های روسی همکاری کرده‌اند. این شبکه‌ها با دور زدن سیستم بانکی بین‌المللی، به تأمین مالی جنگ روسیه کمک می‌کنند؛ موضوعی که منجر به تحریم چندین فرد و نهاد توسط آمریکا و بریتانیا شد.
علاوه بر این، روسیه تلاش می‌کند تا از گروه بریکس به عنوان بستری برای ترویج ایده یک ارز مشترک با پشتوانه طلا استفاده کند و جایگزینی برای دلار بیابد.
مرز جدید: استیبل‌کوین‌های با پشتوانه طلا
استیبل‌کوین‌های با پشتوانه طلا، نوعی ارز دیجیتال هستند که ارزش آنها مستقیماً به قیمت طلا گره خورده است. این دارایی‌های دیجیتال، ثبات طلا را با سهولت ذخیره‌سازی و انتقال ارزهای دیجیتال ترکیب می‌کنند. شرکت‌هایی مانند Tether (با توکن XAUT) و Paxos (با توکن PAXG) پیشگامان این حوزه بوده‌اند. هر توکن از این ارزها معادل مالکیت مقدار مشخصی طلای فیزیکی است که در خزانه‌های امن، معمولاً در سوئیس یا بریتانیا، نگهداری می‌شود.
اکنون دولت‌ها نیز وارد این عرصه شده‌اند. برای مثال، وزارت دارایی قرقیزستان اعلام کرده است که قصد دارد یک استیبل‌کوین با پشتوانه طلا به نام USDKG راه‌اندازی کند. هدف رسمی این طرح، تسهیل انتقال پول توسط کارگران مهاجر قرقیز از روسیه است که بیش از ۹۰ درصد از کل حواله‌های ورودی به این کشور را تشکیل می‌دهد.
اما نگرانی اصلی این است که این ابزار به مسیری برای دور زدن تحریم‌ها تبدیل شود. با توجه به سابقه قرقیزستان در تسهیل تجارت برای نهادهای تحریم‌شده روسی، این احتمال وجود دارد که بازیگران تحریمی از USDKG برای واردات کالاهای محدود شده و انجام معاملات مالی خارج از نظارت مقامات آمریکایی استفاده کنند.
چالش آمریکا برای کنترل طلای دیجیتال
استیبل‌کوین‌ها به دلیل سرعت و هزینه پایین تراکنش، به ابزاری محبوب برای فعالیت‌های غیرقانونی و دور زدن تحریم‌ها تبدیل شده‌اند. مشکل اصلی این است که استیبل‌کوین‌هایی که در خارج از آمریکا صادر می‌شوند و هیچ ارتباطی با سیستم بانکی این کشور ندارند (مانند USDKG احتمالی)، از دسترس قوانین نظارتی آمریکا خارج هستند.
به اعتقاد نویسندگان شورای آتلانتیک، گسترش این دارایی‌های دیجیتال مستقیماً به دو عامل بستگی دارد: استفاده بیش از حد آمریکا از دلار به عنوان یک سلاح و عدم قطعیت در سیاست‌های تجاری این کشور.
آنها پیشنهاد می‌کنند که ایالات متحده برای مقابله با این روند، باید استراتژی خود را تغییر دهد:
- کاهش اقدامات تنبیهی: کاهش استفاده از تعرفه‌ها و تحریم‌هایی که کشورها و شرکت‌ها را به سمت طلا سوق می‌دهد.
- ترویج دلار از طریق تعامل: تعمیق روابط تجاری و سرمایه‌گذاری با کشورهایی مانند قرقیزستان و سایر اقتصادهای ثالث که تحت تأثیر تحریم‌های روسیه قرار گرفته‌اند.
این رویکرد نه تنها می‌تواند تقاضا برای ارزهای جایگزین را کاهش دهد، بلکه با بستن شکاف‌های اطلاعاتی، به اجرای مؤثرتر تحریم‌ها و حفظ ثبات نظام مالی جهانی کمک خواهد کرد./