سرویس سیاسی آسیانیوز ایران:
در حالی که فضای سیاسی و اجتماعی ایران و تحلیلگران بین‌المللی نزدیک به چهار هفته درگیر یکی از جدی‌ترین «غیبت‌های معنادار» رهبر جمهوری اسلامی بودند، انتشار تصاویری از حضور آیت‌الله علی خامنه‌ای در مراسم عزاداری شب عاشورا، به این دوره از عدم قطعیت پایان داد. این غیبت ۲۵ روزه که طولانی‌ترین دوره عدم حضور عمومی او در سال‌های اخیر به شمار می‌رود، بستر مناسبی برای تولید و انتشار وسیع‌ترین و بعضاً عجیب‌ترین شایعات فراهم کرده بود.
زمینه غیبت: سکوت در اوج تنش
غیبت آیت‌الله خامنه‌ای از انظار عمومی، درست در دوره‌ای رخ داد که تنش‌ها میان جمهوری اسلامی و اسرائیل به نقطه جوش خود رسیده بود. پس از حملات متقابل و تهدیدهای بی‌پرده مقامات دو طرف، هرگونه سکوت یا تغییر در روال عادی برنامه‌های رهبر ایران، با حساسیت ویژه‌ای رصد می‌شد. همین امر باعث شد تا منتقدان و برخی رسانه‌های غربی، این غیبت را مستقیماً به ترس از پیامدهای درگیری نظامی یا حتی وقوع یک حمله محدود و اعلام‌نشده از سوی اسرائیل مرتبط بدانند.
در این میان، بازار شایعات داغ‌تر از همیشه بود. گمانه‌زنی‌ها طیف وسیعی را شامل می‌شد:
- وضعیت سلامت: با توجه به سن رهبری (۸۶ سال) و سابقه بیماری، این گزینه محتمل‌ترین و پرتکرارترین گمانه‌زنی برخی از جهانیان بود.
- پایان زندگی: برخی تحلیلگران مخالف جمهوی اسلامی، با اشاره به پیچیدگی‌های فرآیند جانشینی، این فرضیه را مطرح می‌کردند که سیستم در صورت فوت رهبر، برای مدیریت اوضاع، خبر را با تأخیر اعلام خواهد کرد.
- خروج از کشور یا پناه در مکانی امن: سناریوهایی که بیشتر توسط محافل اپوزیسیون مطرح می‌شد، از رفتن او به کشوری دیگر یا پناه‌گرفتن در یک پناهگاه فوق امن در داخل کشور حکایت داشت.
- اسارت یا آسیب در حمله: دراماتیک‌ترین گمانه‌زنی دشمنان جمهوری اسلامی که البته هیچ سندی برای آن ارائه نشد، احتمال آسیب دیدن یا حتی اسارت او توسط نیروهای اسرائیلی بود!
ظهور معنادار: انتخاب زمان و مکان
حال که او بازگشته، انتخاب زمان و مکان این ظهور، خود حاوی پیام‌های تحلیلی مهمی است:
- شب عاشورا: در فرهنگ سیاسی شیعه و گفتمان جمهوری اسلامی، عاشورا نماد مقاومت در برابر ظلم، ایستادگی در شرایط نابرابر و عدم تسلیم است. حضور در چنین شبی، یک پیام غیرمستقیم به مخاطبان داخلی و خارجی است که رهبری و نظام، علی‌رغم فشارها، بر سر اصول خود «ایستاده‌اند». این یک نمایش نمادین از «مقاومت» است.
- حسینیه امام خمینی: این مکان، دفتر کار و محل برگزاری مهم‌ترین دیدارهای رسمی و مذهبی رهبر است. حضور در این مکان، و نه یک مکان ناشناس یا بیمارستان، تلاشی برای نمایش «عادی بودن شرایط» و بازگشت کنترل اوضاع به روال سابق است.
تحلیل پیام‌ها و پرسش‌های پیش رو
این حضور به یک سوال پاسخ داد اما چندین سوال مهم‌تر را همچنان بی‌پاسخ گذاشت یا ایجاد کرد:
- چرا غیبت اینقدر طولانی شد؟ چرا دفتر رهبری با انتشار یک پیام یا تصویر، زودتر به شایعات پایان نداد؟
- آیا این یک پیروزی برای منتقدان است؟ از یک منظر، این غیبت نشان داد که حیات سیاسی جمهوری اسلامی تا چه حد به حضور یک فرد گره خورده است و فقدان شفافیت در ساختار قدرت، چقدر می‌تواند آسیب‌پذیر و بحران‌زا باشد.
- پیام به جهان: این ظهور، پیامی مبنی بر ثبات و کنترل اوضاع به خارج از مرزها مخابره می‌کند. پیامی که می‌گوید علی‌رغم تمام فشارها و تهدیدها، مرکزیت تصمیم‌گیری نظام پابرجا و فعال است.
نتیجه‌گیری
حضور مجدد آیت‌الله خامنه‌ای، اگرچه به شایعات پایان داد، اما فصل جدیدی از تحلیل‌ها را گشود. این رویداد بار دیگر نشان داد که در ساختار سیاسی ایران، سلامت و حضور فیزیکی رهبر، خود یک متغیر استراتژیک است که غیبت او می‌تواند به اندازه یک بحران بزرگ ژئوپلیتیک، عدم قطعیت ایجاد کند. اکنون نگاه‌ها به سخنرانی‌ها و دیدارهای آینده او دوخته شده تا مشخص شود آیا این غیبت طولانی، تأثیری بر رویکردها و سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی در دوران پرآشوب کنونی خواهد داشت یا خیر. وب‌سایت آسیانیوز ایران به رصد و تحلیل دقیق تحولات آینده ادامه خواهد داد./