آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
در ادامه موج گرانیها در ایران، اینبار نوبت به نان رسیده است. قوت غالب سفرههای مردم در استانهای مختلف با افزایش چشمگیر قیمت مواجه شده و اعتراض نانوایان و نگرانی مردم را همزمان برانگیخته است. عباس میرزاد، معاون اقتصادی استانداری ایلام، اعلام کرده است که افزایش قیمت نان به دلیل رشد هزینه حملونقل، انرژی، بیمه و مواد اولیه بوده و «ربطی به حذف یارانه ندارد». او همچنین گفته است: «هنوز افزایش قیمتها بهطور رسمی ابلاغ نشده، اما نرخ نان در مرکز استان تا ۵۲ درصد و در شهرستانها تا ۴۲ درصد افزایش یافته است.»
او تاکید کرد که این افزایش قیمت قرار بوده پیش از جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی با اسرائیل اجرا شود، اما به تعویق افتاده است. معاون استاندار ایلام گفت: «افزایش هزینههایی جانبی مانند کرایه حمل، قیمت افزودنیها، هزینههای انرژی مانند برق، آب و گاز و همچنین حق بیمه کارگران نانواییها دلایل اصلی این تغییر قیمت بودهاند.» این در حالیست که محمدجواد کرمی، رئیس کارگروه آرد و نان اتاق اصناف ایران، نیز از آغاز روند ابلاغ نرخهای جدید نان در برخی استانها خبر داده و گفته است قیمت نانهای سنتی مانند سنگک، بربری، لواش و تافتون «در استانهای قم، خراسان رضوی، همدان و گیلان» افزایش یافته و تغییر قیمت در سایر استانها هم در دست اقدام است.
گرانی نان در قم
در استان قم، حمید نجفی، نایبرئیس اتحادیه نانوایان، روز گذشته از اعلام رسمی نرخهای جدید خبر داد و تاکید کرد این تصمیم در پاسخ به «درخواستهای متعدد نانوایان به دلیل افزایش هزینههایی مانند دستمزد و بیمه کارگران» اتخاذ شده است. به گفته او، قیمت هر نان سنگک سنتی به پنج هزار و ۲۰۰ تومان، سنگک ماشینی به چهار هزار و ۶۵۰ تومان، بربری به سه هزار و ۵۰۰ تومان، تافتون به هزار و ۹۰۰ تومان و لواش به ۹۲۰ تومان رسیده است. در مشهد نیز مرتضی حیدری، معاون فرمانداری، افزایش ۵۲ درصدی قیمت انواع نان را تایید کرد و دلیل این گرانی را «افزایش اجرت کارگری، هزینههای بیمه و مسائل جانبی دیگر» دانست. همزمان، گزارش افزایش قیمت نان در استانهای خراسان شمالی، مازندران، گیلان، اصفهان و همدان نیز منتشر شده است.
گرانی نان پس از جنگ ایران اسرائیل
برخی از مسئولان صنفی، در خلال جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، از احتمال افزایش قیمت نان سخن گفته بودند. رئیس کارگروه آرد و نان اتاق اصناف ایران ۲۶ خرداد اعلام کرده بود که پس از حملات اسرائیل، ساعتهای کاری نانوایان افزایش یافته و «درخواست افزایش قیمت نان مجددا مطرح شده است». او همچنین در تاریخ ۱۸ تیر، با اشاره به شکاف میان نرخ دولتی و قیمت واقعی نان، گفت: «قیمت مصوب دولتی به دست مردم نمیرسد و هر نانوایی با هر قیمتی که خود تعیین کرده، نان را میفروشد.»
پیشتر نیز مهدی امیدوار، سخنگوی اتاق اصناف ایران، درمورد افزایش قریبالوقوع قیمت نان هشدار داده و گفته بود: «کمک دولت به بیمه نانوایان قطع و آرد هم گران شده، قیمت مواد اولیه دیگر مثل خمیرمایه بالا رفته و دستمزد کارگران بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته است.» در این میان، قاسم نوده فراهانی، رئیس اتاق اصناف ایران، با اشاره به نهایی شدن نرخهای جدید، اعلام کرد که قیمتهای جدید نان بهزودی در سراسر کشور اعلام خواهد شد. او بدون ارائه شواهد مشخص، برخی نانوایان را به «گرانفروشی» متهم کرد. به نظر میرسد دولت پزشکیان، در سایه جنگ ایران و اسرائیل و در بحبوحه کاهش درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی به دلیل تشدید تحریمهای غرب، در حال افزایش و تثبیت قیمت نان است، اما این شرایط برای میلیونها خانواده ایرانی، چیزی جز فشار بیشتر بر سفرههای تهی نیست.
افزایش ناگهانی و چشمگیر قیمت نان، نهتنها تکانهای اقتصادی، بلکه تهدیدی مستقیم علیه امنیت غذایی اقشار کمدرآمد در ایران است؛ برای میلیونها کارگر، کارمند، بازنشسته و خانوادههایی که ماههاست با کاهش قدرت خرید، از گوشت، لبنیات و برنج فاصله گرفتهاند، نان آخرین امکان زنده ماندن بود؛ امکانی که حالا با جهش ۵۲ درصدی قیمت در حال فروپاشی است. در شرایطی که سبد خوراکی خانوار ایرانی طی سالهای اخیر به شکل بیسابقهای کوچک شده، حذف یا کاهش دسترسی به نان میتواند آغازگر بحرانی باشد که به گرسنگی گسترده و سوءتغذیه عمیق در کشور منجر شود. از سوی دیگر، تجربیات گذشته نشان داده است که هرگونه افزایش رسمی قیمت بلافاصله باعث رهاسازی بازار و افزایش افسارگسیخته قیمتها میشود، بهویژه در شرایطی که هیچ نظام نظارتی موثری بر توزیع آرد و نان وجود ندارد.
۱. آمارهای تکاندهنده از افزایش قیمتها
- قم: سنگک سنتی ۵۲۰۰ تومان (+۵۲%)
- مشهد: انواع نان +۵۲%
- ایلام: افزایش ۴۲-۵۲% در مراکز شهرستانها
- سایر استانها: خراسان رضوی، همدان، گیلان و اصفهان نیز افزایش قیمت را تجربه میکنند
۲. دلایل رسمی افزایش قیمت
- رشد هزینههای انرژی (برق، آب، گاز)
- افزایش کرایه حملونقل
- رشد قیمت مواد اولیه و افزودنیها
- افزایش دستمزد و بیمه کارگران
۳. زمانبندی جنجالی
- برنامهریزی اولیه قبل از جنگ ایران و اسرائیل
- به تعویق افتادن اجرا در بحبوحه تنشهای منطقهای
- اجرای نهایی همزمان با تشدید تحریمها
۴. هشدارهای کارشناسی
- تهدید امنیت غذایی اقشار کمدرآمد
- احتمال سوءتغذیه گسترده
- کاهش بیشتر سبد غذایی خانوارها
تحلیل اقتصادی آسیانیوز ایران؛
۱. تأثیرات فوری
- کاهش شدید قدرت خرید خانوارهای کمدرآمد
- افزایش فشار بر بودجه غذایی خانوادهها
- احتمال کاهش مصرف پروتئین و لبنیات
۲. پیامدهای بلندمدت
- تشدید ناامنی غذایی
- افزایش نرخ سوءتغذیه
- کاهش کیفیت زندگی کارگران و کارمندان
۳. چالشهای مدیریتی
- عدم وجود نظام نظارتی مؤثر
- احتمال احتکار و بازار سیاه
- خطر تکرار تجربیات تلخ تاریخی