جنگ اسرائیل در سوریه

آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:

 خشونت‌های جدید در سوریه بار دیگر این کشور جنگ‌زده را به مرکز توجه جهانی تبدیل کرده است. طی ۷۲ ساعت گذشته، اسرائیل با ادعای "حمایت از اقلیت دروزی" بیش از ۱۶۰ حمله هوایی به مواضع سوریه انجام داده که به تخریب ساختمان ستاد کل ارتش و کشته شدن ده‌ها غیرنظامی منجر شده است. منابع محلی در السویداء گزارش می‌دهند که درگیری‌های فرقه‌ای بین دروزی‌ها و قبایل سنی، بهانه جدیدی برای مداخله نظامی اسرائیل شده است. تحلیلگران هشدار می‌دهند این سناریو شبیه به طرح‌های قبلی اسرائیل برای تجزیه سوریه و ایجاد منطقه حائل تحت کنترل خود است. بنیامین نتانیاهو با ژست "نجات برادران دروزی" در حالی وارد عمل شده که منابع سوری از هدف قرار گرفتن نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری خبر می‌دهند. این حملات در حالی انجام می‌شود که جامعه بین‌المللی بارها از اسرائیل خواسته بود به نقض حاکمیت سوریه پایان دهد. سوال اصلی اینجاست:

آیا اسرائیل واقعاً نگران وضعیت دروزی‌هاست؟!

یا از این بحران برای پیشبرد اهداف استراتژیک خود در جنوب سوریه استفاده می‌کند؟ بررسی تاریخچه روابط دروزی‌ها با اسرائیل و اهداف پنهان تل آویو از این مداخله نظامی، تصویر متفاوتی ارائه می‌دهد. درگیری‌های خونین در سوریه بار دیگر ابعاد خطرناکی به خود گرفته است. طی ۷۲ ساعت گذشته، اسرائیل با ادعای «حمایت از اقلیت دروزی»، بیش از ۱۶۰ حمله هوایی به مواضع نظامی و حتی غیرنظامی در سوریه انجام داده که منجر به تخریب ساختمان ستاد کل ارتش و کشته شدن ده‌ها نفر شده است. این در حالی است که منابع سوری از هدف قرار گرفتن نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری خبر می‌دهند. منابع محلی در السویداء گزارش می‌دهند که درگیری‌های فرقه‌ای بین دروزی‌ها و قبایل سنی، بهانه جدیدی برای مداخله اسرائیل شده است. بنیامین نتانیاهو با ژست «نجات برادران دروزی»، در واقع به دنبال تثبیت حضور نظامی در جنوب سوریه و ایجاد یک منطقه حائل تحت کنترل اسرائیل است. تحلیلگران هشدار می‌دهند که این سناریو، شبیه به طرح‌های قبلی اسرائیلی ها برای تجزیه سوریه است.

دروزی‌ها چه کسانی هستند؟

دروزی‌ها یک فرقه عربی با حدود یک میلیون نفر جمعیت هستند که عمدتاً در سوریه، لبنان و اسرائیل زندگی می‌کنند. در جنوب سوریه، جایی که دروزی‌ها اکثریت استان السویدا را تشکیل می‌دهند، این جامعه در طول جنگ ده‌ساله داخلی سوریه گاه میان نیرو‌های نظام پیشین اسد و گروه‌های افراطی گیر افتاده بود. دروزی‌ها که ریشه‌شان به مصر در قرن یازدهم می‌رسد، شاخه‌ای از اسلام را دنبال می‌کنند که تغییر دین (چه به این مذهب و چه از آن) و ازدواج با غیردروزی را ممنوع می‌کند. در سوریه، جامعه دروزی عمدتاً در سه استان اصلی نزدیک به بلندی‌های جولان (تحت اشغال اسرائیل) در جنوب این کشور متمرکز است. بیش از ۲۰،۰۰۰ دروزی در بلندی‌های جولان زندگی می‌کنند، منطقه‌ای استراتژیک که اسرائیل در جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ از سوریه گرفت و در سال ۱۹۸۱ به‌صورت رسمی ضمیمه خاک خود کرد. دروزی‌ها در این منطقه با حدود ۲۵،۰۰۰ شهرک نشین اسرائیلی که در بیش از ۳۰ شهرک پراکنده شده‌اند، زندگی می‌کنند. بیشتر دروزی‌های ساکن جولان خود را سوری می‌دانند و در زمان اشغال این منطقه توسط اسرائیل، پیشنهاد تابعیت اسرائیلی را رد کردند. به کسانی که امتناع کردند، کارت اقامت اسرائیل داده شد، اما شهروند اسرائیل محسوب نمی‌شوند.

چرا نیرو‌های سوری با آن ها درگیر شده‌اند؟ 

پس از سرنگونی دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور جدید سوریه، احمد الشرع، وعده مشارکت همه‌جانبه داد و قول داد از همه جوامع متنوع سوریه محافظت کند، اما نیرو‌های افراطی سنی وفادار به او همچنان با اقلیت‌های مذهبی به خشونت برخورد کرده‌اند. در ماه مارس، صد‌ها نفر در جریان سرکوب علویان (که اسد به آن تعلق داشت) در شهر لاذقیه در غرب سوریه کشته شدند، و در آوریل، درگیری‌های میان نیرو‌های مسلح طرفدار دولت و شبه‌نظامیان دروزی دست‌کم ۱۰۰ کشته برجای گذاشت. یک مسئله کلیدی که روابط دولت جدید سوریه و دروزی‌ها را تحت فشار قرار داده، خلع سلاح شبه‌نظامیان دروزی و ادغام آنهاست. الشرع که می‌خواهد گروه‌های مسلح را تحت یک ارتش واحد متحد کند، نتوانسته است با دروزی‌ها که بر حفظ سلاح و شبه‌نظامیان مستقل خود اصرار دارند، به توافق برسد. دروزی‌ها که برخی از آن ها مخالف حکومت بشار اسد بودند، نسبت به الشرع، رهبری اسلام‌گرا با سابقه جهادی، محتاط هستند. آن ها نگرانی‌هایی درباره عدم حضور برخی رهبرانشان در فرآیند‌های گفت‌وگوی ملی الشرع و نمایندگی محدود در دولت جدید (که تنها یک وزیر دروزی دارد) ابراز کرده‌اند. ساعاتی پس از ورود نیرو‌ها به شهر در روز سه‌شنبه، مروه ابو قصره، وزیر دفاع سوریه، پس از توافق با رهبران ناشناس جامعه، "آتش‌بس" اعلام کرد و گفت که پلیس نظامی در حال استقرار است تا "رفتار نظامی را تنظیم و متخلفان را پاسخگو کند. اما روز چهارشنبه، وزارت دفاع سوریه به نقل از خبرگزاری دولتی سانا اعلام کرد که "گروه‌های خارج از قانون حملات خود به نیرو‌های دولتی را از سر گرفتند که موجب پاسخ متقابل شد.

چرا اسرائیل مداخله کرد؟

روز سه‌شنبه، دفتر نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، اعلام کرد که اسرائیل متعهد به جلوگیری از آسیب به دروزی‌های سوریه است، به دلیل اتحاد عمیق برادرانه با شهروندان دروزی ما در اسرائیل و پیوند‌های خانوادگی و تاریخی آنها با دروزی‌های سوریه. حدود ۱۳۰،۰۰۰ دروزی اسرائیلی در مناطق کرمل و جلیل در شمال اسرائیل زندگی می‌کنند. برخلاف سایر اقلیت‌ها در اسرائیل، مردان دروزی بالای ۱۸ سال از سال ۱۹۵۷ مشمول خدمت اجباری در ارتش اسرائیل بوده‌اند و اغلب به مقامات عالی‌رتبه می‌رسند، در حالی که بسیاری نیز در نیرو‌های پلیس و امنیتی مشغول به کار هستند. دولت اسرائیل همچنین به‌صورت یکجانبه منطقه غیرنظامی‌شده‌ای در سوریه اعلام کرده که ورود نیرو‌ها و سلاح‌ها به جنوب سوریه را ممنوع می‌کند. دولت سوریه این اعلام اسرائیل را رد کرده و همراه با جامعه بین‌المللی بار‌ها از اسرائیل خواسته است اقدامات نظامی نقض‌کننده حاکمیتش را متوقف کند.

اسرائیل خواستار خلع سلاح کامل جنوب سوریه شده و همچنین گفته که نیروهایش – که پس از سقوط دولت اسد در دسامبر ۲۰۲۴ به داخل و خارج از منطقه حائل سازمان ملل در جولان اعزام شدند – به‌صورت نامحدود در قلمرو اشغالی سوریه باقی خواهند ماند. پیش از این، حکمت الهجری، یک رهبر روحانی دروزی، از همه کشور‌ها خواست تا با "همه ابزار ممکن" در برابر کمپین وحشیانه نیرو‌های دولتی و متحدانشان از آنها حمایت بین‌المللی کنند. الهجری در بیانیه ویدیویی گفت: ما با یک جنگ نابودی کامل مواجه هستیم. با این حال، بیانیه‌ای از سوی دیگر رهبران دروزی از مداخله دولت سوریه در السویدا استقبال کرد و خواستار اعمال اقتدار دولت شد. آنها همچنین از گروه‌های مسلح در شهر خواستند سلاح‌های خود را به نیرو‌های دولتی تحویل دهند و گفت‌و‌گو با دمشق آغاز شود.

دروزی ها چه کسانی هستند و چه ارتباطی با اسرائیل دارند؟

دروزی ها یک گروه مذهبی و قومی عرب‌زبان هستند که در چند کشور خاورمیانه از جمله سوریه، لبنان، اسرائیل و اردن زندگی می‌کنند. مذهب دروزی برخاسته از اسلام اسماعیلی است، اما با گذر زمان، عقایدشان ترکیبی شده از آموزه‌های اسلامی، فلسفه یونان، عرفان و باورهای باطنی. مذهب دروز بسته است؛ یعنی کسی نمی‌تواند به این دین وارد یا از آن خارج شود.

جمعیت و پراکندگی

• سوریه

  استان السویدا در جنوب کشور، جمعیت بزرگ دروزی دارد.

• لبنان

  عمدتا در کوه‌های شوف و اطراف بیروت.

• اسرائیل

  حدود ۱۴۰٬۰۰۰ دروزی در شمال اسرائیل (جولان، جلیل، حیفا) زندگی می‌کنند.

• اردن

  جمعیت کمتر، ولی حضور تاریخی دارند.

رابطه دروزی ها با اسرائیل چیست؟

در اسرائیل، دروزها شهروند رسمی محسوب می‌شوند و برخلاف بسیاری از عرب‌های مسلمان، خدمت اجباری سربازی برایشان الزامی است. آن‌ها در ارتش، نهادهای امنیتی و حتی در سیاست اسرائیل نقش دارند. به دلیل حضور قوی دروزها در ارتش و ساختار حکومت اسرائیل، روابط نزدیکی با دولت اسرائیل دارند. اسرائیل هم به نوبه خود تلاش می‌کند با حمایت از دروزهای خارج از مرز، به‌ویژه در سوریه، پایگاه مذهبی و استراتژیک خود را تقویت کند.

ماجرای درگیری سوریه و اسرائیل چه بود؟

ماجرا از تنش قومی در استان السویدا سوریه شروع شد. دروزها در این منطقه با قبیله‌ای از بدوها (اعراب بادیه‌نشین) درگیر شدند. آغاز بحران به ربوده شدن یک تاجر دروزی برمی‌گردد که باعث واکنش خشن دو طرف شد. دولت سوریه برای پایان دادن به درگیری، نیروهای نظامی به منطقه اعزام کرد، اما این عملیات به خشونت علیه مردم دروزی منجر شد. گزارش‌هایی از اعدام میدانی، شکنجه و نقض حقوق بشر منتشر شده است. در این شرایط، اسرائیل به بهانه «حمایت از دروزها» وارد عمل شد و با حمله هوایی به اهدافی در دمشق، مواضع نظامی دولت سوریه را بمباران کرد. این عملیات با هدف اعلام حمایت از هم‌مذهبان دروزی در سوریه انجام شد، اما در واقع نوعی اقدام استراتژیک برای تضعیف دولت سوریه هم محسوب می‌شود.

چرا اسرائیل به سوریه حمله كرد؟!

 در ماه‌های اخیر، روابط نزدیکی بین کشورهای خلیج فارس و سوریه شکل گرفته است. این رابطه برای هر دو طرف منافعی داشته است: از یک سو، سوریه اهداف و منافعی از این نزدیکی دنبال می‌کرد:

۱. تغییر موضع ظاهری از ترکیه به سوی کشورهای عربی خلیج فارس

سوریه می‌خواست نشان دهد که از سیاست‌های اسلام‌گرایانه ترکیه، که مورد حمایت اخوان‌المسلمین است، فاصله گرفته و تابع دستورات اردوغان و هاکان فیدان نیست. این حرکت به‌ظاهر برای کاهش بی‌اعتمادی اسرائیل نسبت به سوریه انجام شد.

۲. دریافت کمک‌های مالی از کشورهای عربی

این کشورها می‌توانستند با کمک‌های مالی گسترده، به بازسازی سوریه کمک کنند که در عمل نیز چنین کردند.

۳. استفاده از نفوذ عربستان و امارات بر آمریکا

سوریه می‌دانست که عربستان سعودی، قطر و امارات متحده نفوذ خوبی در دولت آمریکا دارند و می‌توانند برای کاهش فشارها بر سوریه لابی کنند. این کشورها تلاش کردند تا ترامپ را متقاعد کنند که اسرائیل را به اتخاذ سیاست‌های متعادل‌تر در قبال سوریه وادار کند. هرچند آمریکا برخی امتیازات به سوریه داد، اما ترامپ نتوانست سیاست‌های اسرائیل را تغییر دهد. در مقابل، سوریه نیز تعهداتی به کشورهای عربی خلیج فارس داد، از جمله بازگشت به جمع کشورهای عربی و پایان دادن به سیاست‌های انزواطلبانه گذشته. نقش ترکیه در این میان، ترکیه به عنوان یک بازیگر مهم، در ماه‌های اخیر برای جلوگیری از تحریک اسرائیل، از درگیری‌های منطقه‌ای فاصله گرفته بود. دلایل حمله اسرائیل به مواضع سوریه در سویدا اسرائیل به چند دلیل این منطقه را هدف قرار داد:

۱. اعتراضات دروزی‌ها در شمال سرزمین‌های اشغالی

دروزی‌های اسرائیل (ساکن بلندی‌های جولان اشغالی، با جمعیتی حدود ۱۵۰ هزار نفر) معمولاً روابط خوبی با رژیم صهیونیستی دارند و حتی برخی در ارتش آن خدمت می‌کنند. اما اخیراً اعتراضات گسترده‌ای از سوی آنان صورت گرفته که منجر به درگیری با دولت سوریه شده است.

۲. اولویت امنیتی اسرائیل

اسرائیل ترجیح می‌دهد در مناطق مرزی خود با سوریه، دروزی‌های سکولار (که معمولاً همسوتر با اسرائیل هستند) حاکم باشند تا گروه‌های تکفیری.

۳. تاریخ روابط دروزی‌ها با اسرائیل

دروزی‌ها در طول تاریخ رژیم صهیونیستی، عموما همکاری نسبی با آن داشته‌اند.

۴. اهمیت استراتژیک سویدا

اسرائیل این منطقه را به دلیل نزدیکی به بلندی‌های جولان اشغالی، حیاتی می‌داند و تلاش کرده با حمایت از گروه‌های محلی (مانند دروزی‌ها)، یک کمربند امنیتی در مرزهایش ایجاد کند. حملات اسرائیل به مواضع سوریه در جنوب، بخشی از این راهبرد است. ۵. حمایت اسرائیل از تجزیه سوریه: اسرائیل در میان‌مدت از طرح‌های تجزیه سوریه حمایت می‌کند و حداقل خواهان تشکیل یک منطقه خودمختار دروزی در جنوب سوریه است تا امنیت شمال اسرائیل و جولان اشغالی را تضمین کند.