آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
علی گورانی، رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت ایران، میگوید مردم تاکنون آموزش ندیدهاند که خود را در برابر پرتوهای فرابنفش نور خورشید حفظ کنند و سازمانهای متولی نیز این موضوع را پیگیری نکردهاند. آقای گورانی گفت: "با کمک سازمان انرژی اتمی ۳۲ دستگاه سنجش پرتوگیری امواج فرابنفش خورشیدی در کشور نصب و به عنوان یک شاخصی دراعلام هواشناسی برای عموم مردم اطلاع رسانی میشود." او معتقد است برخی بیماریهای پوستی و چشمی در ایران به این علت زیاد است که مردم در معرض تابش این پرتوها هستند و تا این لحظه تمام استانها در محدوده نیاز به محافظت شدید قرار گرفتهاند. رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت همچنین گفت ایران جزء کشورهایی است پرتوهای آفتاب در آن "بالا" است و "چهار فصل پرتوگیری" آفتاب دارد به همین دلیل بیماریهای پوستی مثل سرطان پوست و آسیبهای چشمی مثل "آب مروارید" در ایران شیوع دارد. او می افزاید: "به نسبت بسیاری از کشورها پوست مردمان زودتر پیر میشود و پیر پوستی زودرس داریم به طور کلی ۷۰ درصد علت این آسیبها دریافت پرتوهای ماورای بنفش خورشید است."
پرتوهای فرابنفش
در کشورهای غربی در کنار اعلام وضعیت هوا، میزان پرتو فرابنفش نیز بصورت روزانه و حتی ساعتی اعلام میشود. آفتاب از سه جزء نور، گرما و پرتو فرابنفش تشکیل شده است. پرتو فرابنفش به سه دسته A (طول موج ۳۱۵ تا ۴۰۰ نانومتر)، B (طول موج ۲۸۰ تا ۳۱۵ نانومتر) و C (طول موج ۱۰۰ تا ۲۸۰ نانونتر) تقسیم میشود. جو زمین تقریبا تمام امواج C را جذب میکند و پرتو فرابنفشی که به زمین می رسد عمدتا از نوع A و کمی هم از نوع B تشکیل شده است. مهمترین مضرات پرتوهای ماوراء بنفش پوستی و چشمی هستند. کودکان در مقابل آثار مضر پرتوهای فرابنفش آسیبپذیرترند. برخی مشاغل مثل کشاورزی و رانندگی یا مشاغلی که ساعتهای طولانی زیر آفتاب کار میکنند هم بیشتر در معرض خطر هستند. کسانی که پوست روشن، کک و مک، موی بور یا قرمز دارند یا در خانواده سابقه سرطان پوست داشتهاند بیشتر باید پوست خود را از پرتوهای فرابنفش آفتاب محافظت کنند.
مهمترین آسیبهای پوستی پرتو فرابنفش، آفتاب سوختگی، پیر شدن پوست و سرطان پوست است!
عوارض چشمی پرتوهای ماوراء بنفش التهاب قرنیه (photokeratitis) و التهاب ملتحمه (photoconjunctivitis) و ناخنک (Pterygium) و سرطان چشم هستند. برفکوری نوع شدیدی از التهاب قرنیه است که بعلت انعکاس پرتوهای فرابنفش از برف ایجاد میشود. بیماری چشمی دیگری که از پرتوهای فرابنفش ایجاد میشود آب مروارید یا "کاتاراکت" است. آب مروارید شایعترین علت نابینایی در دنیاست. البته این بیماری بعلت افزایش سن هم ایجاد میشود اما سازمان بهداشت جهانی تخمین زده ۲۰ درصد موارد آب مروارید در دنیا بعلت پرتو فرابنفش B است. تمام این عوارض قابل پیشگیری هستند، با پوشش مناسب برای محافظت پوست و چشم. برای پوست پوشاندن پوست با لباس مناسب (مثلا پیراهن آستین بلند) و کلاه لبهدار روش مهمی است. کرمهای ضد آفتاب وسیعالطیف (که از هر دو پرتو ماوراء بنفش A و B محافظت میکنند) با درجه محافظت (SPF) سی به بالا مناسبترین کرمهای ضد آفتاب محسوب میشوند. عینک آفتابی مناسب، عینکی است که کنارههای چشم را محافظت کند، محافظت صد در صد در مقابل پرتو ماوراء بنفش بدهد و UV ۴۰۰ باشد. به گفته کارشناسان برای تهیه عینک استاندارد باید به مراکز معتبر مراجعه کرد و یا عینکهایی خرید که شناسنامه معتبر دارند. عینکهایی که نشان استاندارد اتحادیه اروپا (CE) یا آمریکا (ANSI) دارند عینکهای قابل اعتمادی هستند. باید در نظر داشت که تیرگی رنگ عینک الزاما به معنی مناسبتر بودن آن نیست.
قانون سایه
وقتی سایه شما از خودتان بلندتر است (اوایل صبح یا اواخر بعد از ظهر) کمتر در معرض پرتوهای فرابنفش آفتاب هستید. وقتی سایه شما از خودتان کوتاهتر است (حوالی ظهر) بیشتر از هر وقت دیگری در معرض پرتوهای فرابنفش هستید. در تهران بین ساعتهای ۹ صبح تا ۳ بعدازظهر بیشترین زمان پرتوهای فرابنفش است.
انواع پرتوهای UV و خطرات آن
| نوع پرتو |
طول موج |
درصد جذب توسط جو |
خطرات اصلی |
| UVA |
315-400 nm |
کم |
پیری پوست، چروک |
| UVB |
280-315 nm |
متوسط |
سوختگی، سرطان |
| UVC |
100-280 nm |
کامل |
جذب کامل توسط جو |
گروههای پرخطر
- کودکان زیر ۱۲ سال
- کارگران ساختمانی و کشاورزان
- افراد با پوست روشن و سابقه خانوادگی سرطان
- رانندگان وسایل نقلیه
راهکارهای محافظتی
- پوشش: لباس آستین بلند + کلاه لبهدار
- کرم ضدآفتاب: SPF 30+ با برچسب "طیف گسترده"
- عینک آفتابی: استاندارد UV400 با محافظ جانبی
قانون سایه؛ ساده اما حیاتی:
- سایه بلندتر از شما = ایمن
- سایه کوتاهتر از شما = خطرناک