آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
آمارهای تکاندهنده از وضعیت باروری زنان ایرانی پرده برداشت. بر اساس اعلام رسمی، حدود ۶۰ درصد زنان متأهل کشور در سنین ۳۵ تا ۴۹ سال قرار دارند؛ یعنی دقیقا در دهه پایانی توان باروری. این در حالی است که فرآیند حیاتی فریز تخمک به دلیل مشکلات بیمهای و چالشهای شرعی درگیر بوروکراسی پیچیدهای شده است. محمدبیگی، رئیس فراکسیون زنان مجلس با هشدار درباره این وضعیت میگوید: «پوشش بیمهای فریز تخمک با سرعت لاکپشتی پیش میرود». این در حالی است که هر سیکل درمانی هزینههای سنگینی دارد و معمولاً نیاز به حداقل ۳ سیکل برای موفقیت آمیز بودن فرآیند وجود دارد.
معاونت زنان ریاست جمهوری مسئول میز قانونگذاری این حوزه است، اما به نظر میرسد حل چالشهای پیچیده این موضوع از جمله مسائل شرعی مربوط به احکام ارث و فقهی، روند کار را به شدت کند کرده است. کارشناسان هشدار میدهند با ادامه این روند، بسیاری از زنان ایرانی برای همیشه فرصت مادر شدن را از دست خواهند داد. سوال اساسی اینجاست: آیا مسئولان پیش از آنکه دیر شود، برای نجات آینده جمعیتی کشور چارهای خواهند اندیشید؟ یا شاهد فاجعهای انسانی در سالهای آینده خواهیم بود؟
وضعیت هشداردهنده باروری
- آمار ۶۰ درصدی زنان در دهه پایانی باروری
- متوسط بالای سن ازدواج زنان ایرانی
- کاهش نرخ باروری در کشور
چالشهای فریز تخمک
- هزینههای سنگین درمان (حداقل ۳ سیکل درمانی)
- نیاز به تجهیزات پیشرفته و دانشبنیان
- مشکلات بیمهای و طولانی بودن فرآیندهای اداری
موانع شرعی و حقوقی
- مسائل مربوط به احکام ارث
- چالشهای فقهی در مورد تخمکهای فریز شده
- نیاز به فتاوای جدید مراجع تقلید
راهکارهای فوری
- تسریع در پوشش بیمهای
- ایجاد مراکز تخصصی با استانداردهای جهانی
- تشکیل کارگروه ویژه فقهی-پزشکی
پیامدهای بیعملی
- بحران جمعیتی در آینده نزدیک
- افزایش ناباروری در کشور
- پیامدهای اجتماعی و روانی برای زنان
فریز تخمک چیست؟
فریز کردن تخمک به معنای خارج کردن تخمکها و نگهداری و فریز کردن آنها در شرایط مناسب برای اقدام به بارداری در آینده است. در این شرایط فریز تخمکهای سالم در زمان مناسب تحت لقاح آزمایشگاهی قرار گرفته و در رحم مادر جایگزین میشوند.
مراحل فریز کردن تخمک
بانوانی که متقاضی انجام فریز تخمک هستند، باید مراحل فریز تخمک را پشت سر بگذارد به این صورت که :
انجام آزمایشات و سونوگرافی
برای شروع باید به یک مرکز ناباروری مراجعه و در روز سوم سیکل قاعدگی آزمایشات هورمونی از قبیل آزمایش FSH، AMH و استرادیول و آزمایشات مربوط به بیماریهای عفونی مانند HIV و هپاتیت را انجام دهید. انجام سونوگرافی معمولا بدلیل وضعیت تخمدانها و فولیکولها نیز توصیه میشود.
مرحله تحریک تخمدان در فریز تخمک
در مرحله دوم از داروهای محرک تخمکگذاری مثل: داروهای حاوی FSH ، HMG و داروهای آگونیست و آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گونادوتروپین برای تحریک تخمدان استفاده کرده تا به جای یک تخمک، تعداد تخمکهای بیشتری در یک سیکل قاعدگی تولید و بالغ شوند. در حین استفاده از این داروها، فرد متقاضی باید چندین بار به پزشک متخصص خود جهت انجام سونوگرافی واژینال برای بررسی تعداد و اندازه فولیکول ها مراجعه کند. البته آزمایشات هورمونی جهت تعیین میزان هورمونها پس از استفاده از داروها انجام خواهد شد.
عمل پانکچر (تخمکگیری)
در این عمل با کمک سونوگرافی واژینال، توسط یک سوزن توخالی نازک فولیکولهای مناسب و بالغ از تخمدان خارج میشوند. هرچه میزان تخمکها بیشتر باشد، میزان موفقیت فریز تخمک هم بیشترخواهد بود. در عمل پانکچر یک بیهوشی سبک برای کاهش درد استفاده میشود.
فریز تخمک از طریق انجماد
در مرحله بعدی، تخمکهای دریافت شده، در تانک نیتروژن مایع در دمای منفی ۱۹۶ درجه نگهداری می شوند تا از فعالیت بیولوژیکی تخمکها جلوگیری شود. انجماد تخمکها به دو صورت انجماد آهسته و انجماد شیشه سازی یا سریع انجام می گیرد.که در ادامه مفصل به این موضوع خواهیم پرداخت.سپاس که تا اینجا همراه ما بودید.
بهترین سن برای فریز تخمک
بهترین سن برای فریزکردن تخمک بدلیل کیفیت خوب تخمک کمتر از ۳۵ سال است. البته بین ۳۵ الی ۴۰ سال هم امکانپذیر خواهد بود، اما چون کیفیت تخمک در این سن عالی نیست،شاید نتایج خوبی حاصل نشود.
درصد موفقیت فریز کردن تخمک
میزان موفقیت عمل فریز و احتمال بارداری با تخمک با توجه به میزان تخمکهای گرفته شده، حدود ۳۰ الی ۶۰ درصد میباشد. هر چه تعداد تخمکها بیشتر باشد، میزان موفقیت فریز تخمک نیز بیشتر خواهد بود. البته باید بدانید که درصد موفقیت فریز کردن تخمک به سن فرد نیز بستگی دارد. هرچه در سن پایینتری عمل فریز کردن تخمک انجام شود، درصد موفقیت آن هم برای کمک به باروری بیشتر خواهد بود.
چه افرادی مناسب فریز تخمک هستند؟
زوجینی که روش فریزکردن تخمک را انتخاب میکنند، می توانند بارداری موفقی داشته باشند. بانوان باید حداقل یکی از شرایط زیر را برای دریافت تخمک فریز شده داشته باشند.
۱- زنان بالای ۴۰ سال که احتمال وجود تخمکهای طبیعی برای آن ها کمتر است.
۲- افراد مشکوک به نارسایی تخمدان
۳- کسانی که نیار به جراحی تخمدان دارند
۴-در مواردی که تخمک یا جنین در سیکل های قبلی از کیفیت پایینی برخوردار بوده اند.
۵- افرادی که نیاز به شیمی درمانی یا پرتو درمانی دارند.
۶- کسانی که تمایل به ازدواج یا امکان بارداری در سنین جوانی را ندارند.
راه های انجام فریز تخمک
۱- انجماد آهسته
در این روش از ماده ضد سرطان با غلظت کم استفاده می شود و بعد از آن درجه حرارت به تدریج کاهش پیدا می کند. این کار باعث کاهش تدریجی متابولیسم تخمک ها می شود. سپس غلظت بیشتری از ماده ضد سرطان استفاده می شود.
۲- انجماد شیشهای
در این روش میزان بقا و بازگشت تخمکها، لانه گزینی موفق و حاملگی کلینیکال بیشتر است. همچنین از غلظت بالای ماده ضد سرطان استفاده می شود و انجماد به سرعت انجام می شود تا بلور های یخ داخل سلول ها تشکیل نشود.
نکته: مطمئنترین راه انجماد در نیتروژن مایع و در دمای ۱۹۶- درجه است.
عوارض فریز تخمک
انجماد تخمک مانند هر روشی ممکن است عوارضی داشته باشد که با هم بیشتر بررسی میکنیم:
۱- استفاده از داروهای باروری
استفاده از دارویهای باروری و تزریق آنها، میتواند باعث دردناک شدن تخمدانها پس از تخمکگذاری و یا تحریک بیش از اندازه آنها شود. درد شکم، استفراغ و اسهال، تهوع و نفخ از نشانههای تحریک بیش از اندازه تخمدانها خواهد بود.
۲- احتمال سقط جنین
احتمال سقط جنین در بانوانی که سن بالاتری دارند بیشتر است.
۳- عوارض جمعآوری تخمک
در عمل جمع آوری تخمک امکان خونریزی، عفونت تناسلی یا آسیب به مثانه و روده یا رگهای خونی و خطرات ناشی از بیهوشی عمومی با درصد پایینی وجود دارد.
عمر تخمک فریز شده
عمر تخمکهای فریز شده زیاد و تا مدت ۱۰ سال و بیشتر میتوان از آنها نگهداری و استفاده نمود. خانمها میتوانند تا سن ۵۵ سالگی تخمکهای فریز شده را استفاده کنند. تعداد تخمکهای فریزشده بین ۶ تا ۱۵ عدد متغیراست. البته کیفیت آنها با توجه به سنی که برای انجماد آن اقدام نمودهاید هم متفاوت خواهد بود.
نقش بسیار مهم اصلاح سبک زندگی در تقویت تخمکگذاری
شما میتوانید با داشتن برنامه اصلاح سبک زندگی اختصاصی خود تغییرات ساده در سبک زندگی، تاثیر زیادی بر سلامت تولید مثلی شما داشته باشید.این کارها سلامتی تخمدان ها و تقویت تخمکگذاری برای تعیین بقا و تقویت کیفیت باوری شما است. مهمترین مسئله برای شما که دچار تنبلی تخمدان یا ضعف اسپرم هستید، مخصوصا اگر قصد بارداری دارید، تغییر شیوه زندگی شما به سمت سبک زندگی سالم است. اگر شما داروهای شیمیایی یا حتی سنتی را هم مصرف کنید، ولی اصلاح سبک زندگی انجام ندهید، علائمتان بعد از مدتی به روال قبل از درمان باز خواهد گشت.