افزایش ۷۴ درصدی قیمت کود دولتی / عبور قیمت کود از مرز ۱.۴ میلیون تومان در آزاد

آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:

کشاورزان ایرانی این روزها علاوه بر کمبود آب، با شوک جدیدی مواجه شده‌اند: شوک قیمت کود شیمیایی. یکی از اصلی‌ترین نهاده‌های تولید در بخش کشاورزی، در کوتاه‌مدتی با افزایشی نجومی مواجه شده که آینده برداشت محصول را تحت‌الشعاع قرار داده است. آمارها از افزایشی ۷۴ درصدی در بازار دولتی حکایت دارد؛ جایی که قیمت یک کیسه کود ۵۰ کیلویی از ۳۹۵ هزار تومان به ۶۸۷ هزار تومان جهش یافته است. اما این تنها بخش دولتی ماجرا نیست و آتش افزایش قیمت، بازار آزاد را به شدت فراگرفته است. در بازار آزاد، شرایط به مراتب بحرانی‌تر است و گزارش‌ها از معاملات بالای یک میلیون و چهارصد هزار تومان برای هر کیسه خبر می‌دهند. این افزایش سرسام‌آور، فشار بی‌سابقه‌ای را بر دوش کشاورزانی گذاشته که در آستانه فصل کشت هستند. این افزایش قیمت، که می‌تواند زنجیره تولید مواد غذایی را از مزرعه تا سفره با اختلال مواجه کند، نگرانی‌ها از افزایش بیشتر قیمت محصولات کشاورزی در ماه‌های آینده را به شدت دامن زده است. این افزایش قیمت را می‌توان از چند منظر اقتصادی، کشاورزی و اجتماعی مورد تحلیل قرار داد:

۱. علل ریشه‌ای افزایش قیمت

این شوک قیمتی می‌تواند ناشی از ترکیبی از عوامل داخلی و بین‌المللی باشد:

• تحریم‌ها و مشکلات ارزی

  اصلی‌ترین عامل می‌تواند مشکلات مربوط به تأمین ارز برای واردات کود و مواد اولیه تولید آن باشد. تحریم‌ها انتقال پول و تجارت را بسیار پیچیده و پرهزینه کرده است.

• افزایش قیمت‌های جهانی

  قیمت کود در بازارهای جهانی به دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی (گاز طبیعی) و اختلال در زنجیره تأمین پس از همه‌گیری و جنگ اوکراین، به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

• سیاست‌های داخلی و یارانه

  تغییر در سیاست‌های تخصیص یارانه به نهاده‌ها و هدفمندسازی آن‌ها می‌تواند منجر به کاهش سهمیه دولتی و افزایش قیمت شده باشد.

• فعالیت سوداگران و احتکار

  در شرایط بی‌ثباتی، سودجویان با احتکار و ایجاد کمبود مصنوعی، قیمت‌ها را در بازار آزاد به شدت افزایش می‌دهند.

۲. تأثیر بر بخش کشاورزی و امنیت غذایی

• افزایش هزینه‌های تولید

  کود یکی از پرهزینه‌ترین نهاده‌هاست. این افزایش، سود کشاورزان را به شدت کاهش داده و بسیاری از خرده‌مالکان را با ضرر مواجه خواهد کرد.

• کاهش مصرف و کاهش عملکرد

  کشاورزان به ناچار ممکن است مصرف کود را کاهش دهند که این امر مستقیماً بر عملکرد در واحد سطح و کیفیت محصول تأثیر منفی می‌گذارد.

• تورم مواد غذایی

  افزایش هزینه تولید، نهایتا منجر به افزایش قیمت محصولات کشاورزی از جمله گندم، برنج، میوه و صیفی‌جات خواهد شد و فشار تورمی بیشتری بر سبد هزینه خانوارها وارد می‌کند. این موضوع مستقیماً امنیت غذایی را تهدید می‌کند.

۳. تأثیرات اجتماعی

• افزایش نارضایتی کشاورزان

  این قشر که همواره با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند، با کاهش شدید درآمد مواجه خواهند شد که می‌تواند به اعتراضات و ناآرامی‌های اجتماعی بینجامد.

• تغییر الگوی کشت

  کشاورزان ممکن است به سمت کشت محصولات کم‌مصرف‌تر و کم‌بازده‌تر بروند یا حتی زمین‌های خود را رها کنند، که این امر می‌تواند مهاجرت از روستاها به شهرها را تشدید کند.

۴. راهکارهای احتمالی

• شفاف‌سازی توزیع

  دولت باید مکانیزم توزیع کود دولتی را شفاف و به گونه‌ای مدیریت کند که به دست کشاورز واقعی برسد.

• هدفمندسازی یارانه

  ارائه یارانه مستقیم به کشاورزان خرده‌پا به جای یارانه دادن به کود.

• توسعه کشاورزی ارگانیک

  تشویق بلندمدت به سمت استفاده از کودهای حیوانی و کمپوست برای کاهش وابستگی به کود شیمیایی.

• مهار سوداگری

  برخورد قاطع با محتکران و سودجویان در بازار آزاد.

در نتیجه، افزایش قیمت کود تنها یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه یک تهدید چندبعدی برای معیشت کشاورزان، تولید ملی و امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود که نیاز به عکس‌العمل فوری و هوشمندانه از سوی مسئولان دارد.