آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
امروز گزارشهایی مبنی بر ناپدید شدن امیر موسوی، دیپلمات و تحلیلگر برجسته ایرانی، در قاهره منتشر شده که واکنشهایی را در رسانههای عبری و عربی به همراه داشته است. موسوی که پیشتر به عنوان رایزن فرهنگی ایران در مصر فعالیت داشته، بهطور ناگهانی از محل اقامت خود ناپدید شده و هیچ اطلاعی از وضعیت فعلی او در دست نیست. برخی منابع غیررسمی احتمال ربایش او توسط عوامل اطلاعاتی اسرائیل (موساد) را مطرح کردهاند. این گمانهزنیها به دلیل مواضع صریح موسوی علیه رژیم صهیونیستی و حضور فعال او در رسانههای منطقهای تقویت شدهاند. تا این لحظه، هیچیک از نهادهای رسمی ایران یا مصر واکنشی رسمی به این گزارشها نشان ندادهاند. وزارت امور خارجه ایران نیز هنوز بیانیهای در این خصوص منتشر نکرده است. امیر موسوی در سالهای گذشته به عنوان تحلیلگر مسائل خاورمیانه در شبکههایی مانند العالم، المیادین و الجزیره حضور داشته و بارها مواضع ضدصهیونیستی خود را علنی کرده است. همین فعالیتها او را به یکی از چهرههای شناختهشده در محور مقاومت تبدیل کرده بود.
واکنش وزارت امور خارجه
اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: شخصی بهنام امیر موسوی که در مصر ربوده شده، دیپلمات نیست او در یک برههای رایزن فرهنگی ایران بوده است. وی ادامه داد: شنیدهایم با گذرنامه عراقی وارد مصر شده و در عین حال طبق وظیفه در حمایت و پیگیری حقوق اتباع ایرانی موضوع را از طریق دفتر حفاظت منافع ایران در قاهره پیگیری خواهیم کرد.
از امیر موسوی چه می دانیم؟!
امیر موسوی که قبلا رئیس مرکز مطالعات استراتژیک ایران بود و در کشورهای مختلف به عنوان دیپلمات انجام وظیفه کرده بود، در سال ۲۰۱۴ به عنوان رایزن فرهنگی ایران در الجزایر منصوب شد. وی ۴ سال رایزن فرهنگی ایران در الجزایر بود تا اینکه در سال ۲۰۱۸ از الجزایر اخراج شد. روزنامه «جمهوری اسلامی» درباره ی علت اخراج امیر موسوی از الجزایر نوشته: «برخی گروههای تندرو و سلفی در الجزایر، امیر موسوی را به تلاش برای تبلیغ شیعی گری در این کشور متهم کردند و به دولت الجزایر فشار آوردند او را اخراج کند.»موسوی در شبکههای اجتماعی، حضور فعال دارد. او در فیسبوک، پُستهایی به زبان عربی برای تاثیرگذاری بر کاربران عرب منتشر میکند. از زمانی که در سال ۲۰۱۵ به عنوان رایزن فرهنگی در سفارت ایران در الجزایر منصوب شد، فعالیتهایش حساسیت برخی محافل سیاسی و مذهبی را برانگیخت. بهمن ماه 1396 امیر موسوی، دیپلمات ایرانی در الجزایر، اخیرا در صفحه فیسبوکش از بیوه رئیسجمهور سابق الجزایر به خاطر حمایت از منافقین (مجاهدین خلق) انتقاد کرد. این انتقاد، باعث توجه مجدد رسانهها به او شد.
انیسه احمد المنصلی، همسر هواری بومدین، رئیسجمهور سابق الجزایر، در پاریس از مجاهدین حمایت کرد. موسوی به این امر واکنش نشان داد و طی مطلبی تحت عنوان «کارتهای سوخته دشمنان جمهوری اسلامی» بشدت از او انتقاد کرد.
به گزارش الجزیره، موسوی در صفحه فیسبوکش نوشته خانم انیسه احمد المنصلی از پاریس آرزو میکند نظام جمهوری اسلامی ایران سقوط کند و نیز آرزو میکند که مریم رجویِ تروریست را حاکم ایران ببیند. موسوی پرسید: «اگر رئیسجمهور بومدین زنده میبود، به همسرش که در صف تروریستها و ذلتطلبان قرار گرفته و با دشمنان انسانیت همنوا شده که صدای و مواضعشان برای سرنگون کردن گزینه ملت مقاوم ایران متحد شده است، چه خواهد گفت؟» این اظهارات، واکنشهای مخالف و موافق گستردهای را موجب شد. برخی موسوی را به ترویج تشیع متهم کردند. معروفترین دشمنان موسوی در الجزایر، انور مالک است که دو سال پیش هشتگی برای اخراج امیر موسوی به راه انداخت.
مالک در گفتوگو با الجزیره مدعی شده که فعالیتهای موسوی از پروتکلهای دیپلماتیک فراتر رفته و حضور او در الجزایر تهدیدی برای امنیت ملی است. در همین رابطه، یحیی بوزیدی، کارشناس مسائل ایران، اعلام کرده که فعالیتهای موسوی بر اساس پروتکلهای دیپلماتیک است و او در حال انجام نقش خود به عنوان رایزن فرهنگی است. برخی از محافل مخالف ایران، درباره افزایش نفوذ این کشور در الجزایر هشدار میدهند، این محافل به تعداد شیعهشدگان الجزایر که به سه هزار نفر رسیده، اشاره میکنند. از سوی دیگر، برخی از الجزایریها، جوسازی علیه این دیپلمات ایرانی و اغراق درباره نفوذ ایران و همچنین ترویج تشیع را بهانهای برای ناکام گذاشتن پروژه دوستی ایران و الجزایر میدانند.
عده فلاحی، مشاور رسانهای پیشین وزیر امور دینی الجزایر، معتقد است که درباره فعالیتهای موسوی در الجزایر اغراق میشود و تحرکات این دیپلمات ایرانی در چارچوب رسمی و تحت کنترل دستگاه امنیتی انجام میشود. فلاحی افزود اگر در فعالیتهای موسوی چیزی غیرقانونی وجود داشت، مقامات الجزایر پیگیری میکردند. از نظر فلاحی، کسانی که مسائلی علیه موسوی مطرح میکنند، اعضای محور ضدایرانی هستند.
علیرضا فغانی فراری است و شاید به حکم اعدام برسد
پس از داوری درست علیرضا فغانی در بازی عراق و اردن در جام ملتهای آسیا، که با اعتراض نابجای عراقیها مواجه شد، امیر موسوی رایزن فرهنگی پیشین ایران در الجزایر در شبکه العهد عراق، درباره فغانی داور بازی عراق-اردن ادعا کرد: «فغانی فردی ضدحکومت و فراری است و به استرالیا پناهنده شده؛ مردم ایران از او متنفرند. او پروندههای سنگین دارد که شاید به حکم اعدام هم برسد!» او مدعی شد فغانی در حوادث 1401 قتل انجام داده و به همین دلیل متواری و پناهنده است.او مدعی شد: «فغانی به خاطر این اتفاقات توانست پناهندگی سیاسی از استرالیا بگیرد. به دلیل کارهایی که در ایران کرد، خیلی زود مراحل اداری پناهندگی او طی شد.» این دیپلمات سابق ایرانی همچنین فغانی را به ارتباط با اسرائیل متهم کرد. او مدعی شد: «این داور صهیونیست شده است.»
این در حالی است که محمدرضا فغانی، برادر علیرضا فغانی و یکی از داورهای فوتبال ایران به سوئد پناهنده شد و درباره او نیز تاکنون چنین اتهاماتی از سوی مقامات قضایی منتشر نشده است. علیرضا فغانی نیز اساسا به استرالیا پناهنده نشده است! بلکه قانونی به استرالیا مهاجرت کرده است. علیرضا فغانی طی سالیان مهاجرت به استرالیا، بارها به کشور رفت و آمد داشته و حتی مسابقات مهمی را در لیگ برتر ایران قضاوت کرده است. او تنها در لیست داوران الیت فدراسیون فوتبال ایران معرفی نشده تا فرصت به سایر داوران مستعد کشور هم برای رشد در عرصه بینالمللی برسد.
حتی اگر حمله هستهای رخ دهد، پاسخ ایران در همان سطح خواهد بود
مردادماه 1403 نیز اظهارات امیر موسوی، تحلیلگر ایرانی شبکههای عربی در برنامه موسوم به «شامگاهی» شبکه تلویزیونی المیادین خبرساز شد. امیر موسوی، تحلیلگر مسائل منطقه و امور بین المللی به پرسشی که در این برنامه تلویزیونی درباره واکنش ایران به حمله هستهای احتمالی دشمنان ضد ایران در صورت وقوع جنگی تمام عیار چه خواهد بود، پاسخ قابل تأملی داد. دیپلمات سابق کشورمان با هشدار به دشمنان کشورمان در اظهاراتی معنادار گفت: «برای نخستین بار میگویم… در صورتی که ایران به حمله هستهای تهدید شود، من نمیگویم واکنش ایران چه خواهد بود، اما ایران تاکید کرده است که حتی اگر حمله هستهای رخ دهد، پاسخ ایران در همان سطح خواهد بود.» وی در ادامه در واکنش به اصرار مجری المیادین در تشریح ابعاد این خبر که برای نخستین بار از سوی یک تحلیلگر برجسته ایرانی طرح شد، افزود: «از من بیش از این در شرایط موجودی که به سر میبریم، پاسخ تفصیلی نخواهید، اما پیام من برای کسانی که مورد خطاب این پیام هستند، ارسال شد.» گفتنی است که امیر موسوی، پیشتر در گفتوگوی خبری با شبکه تلویزیونی المیادین در رابطه با فتوای «حرام بودن استفاده از سلاح هستهای» از سوی رهبر جمهوری اسلامی گفته بود که در فقه شیعه فتوا دائمی نیست و چنانچه تهدیدی از سوی آمریکا و «اسرائیل» دیده شود، ممکن است این فتوا عوض شود. این پرونده را میتوان از چند منظر کاملا به هم پیوسته تحلیل کرد:
۱. الگوی یک دیپلمات غیرمتعارف و عملگرا
امیر موسوی نمونه یک دیپلمات جدیدالظهور در ژئوپلیتیک ایران است که نقشهای سنتی را در هم میریزد. فعالیت او تنها به مأموریتهای رسمی محدود نبود، بلکه ترکیبی از دیپلماسی عمومی، جنگ رسانهای و عملیات روانی بود. او از پلتفرم های رسانههای بینالمللی عربی (المیادین، العالم، الجزیره) برای پیشبرد منویات جمهوری اسلامی استفاده میکرد. این سبک، اگرچه موثر است، اما حاشیهای و خطرناک است و میتواند باعث ایجاد دشمنیهای شخصی و حرفهای شدید شود، همانطور که قبلا در الجزایر و احتمالا حالا در مصر رخ داده است.
۲. ابعاد امنیتی سفر با گذرنامه عراقی
سفر با گذرنامه کشور ثالث (عراق) توسط یک چهره با سابقه امنیتی-دیپلماتیک، چندین سناریو را مطرح میکند:
-
ماموریت مخفی
ممکن است او برای انجام یک مأموریت حساس و غیررسمی که دولت ایران تمایلی به ارتباط رسمی با آن ندارد، به مصر رفته باشد.
-
سفر شخصی با هویت جعلی
ممکن است این سفر شخصی بوده و برای جلوگیری از شناسایی یا محدودیتهای ورود با گذرنامه ایرانی، از گذرنامه دیگری استفاده کرده باشد.
-
دور زدن پروتکلها
این عمل نشاندهنده عدم شفافیت و دور زدن کانالهای دیپلماتیک استاندارد است که البته او را در صورت بروز مشکل، از حمایت قوی کنسولی محروم میکند.
۳. تحلیل اظهارات جنجالی: از فغانی تا هستهای
-
اتهام به فغانی
اتهامات او علیه علیرضا فغانی (ارتباط با اسرائیل، قتل، فرار) که کاملا کذب و بیاساس بود، الگویی از جنگ روانی و تخریب شخصیت را نشان میدهد. این اقدام نشان میدهد او از هر ابزاری، حتی انتشار اخبار دروغ، برای پیشبرد اهداف خود استفاده میکند.
-
اظهارات هستهای
تفسیر شخصی او از فتوای رهبری و ادعای «تغییرپذیری» آن بر اساس شرایط، یک عدول جسورانه از موضع رسمی و ثابت جمهوری اسلامی بود. این اظهارات نه تنها هنجارشکن بود، بلکه میتوانست به عنوان «سوءتفاهم عمدی» از سوی دشمنان برای ایجاد تنش بینالمللی مورد استفاده قرار گیرد. اینگونه اظهارنظرها از سوی یک دیپلمات سابق، غیرمسئولانه و خطرناک است.
۴. سناریوهای محتمل برای ناپدیدی
-
ربودن توسط موساد/دشمنان
با توجه به مواضع شدید ضداسرائیلی او، این سناریو محتمل است. او به دلیل دانشش از پروندههای منطقهای و شبکههای ارتباطی میتواند یک هدف ارزشمند باشد.
-
بازداشت توسط دستگاههای امنیتی مصر
مصر ممکن است به دلیل سابقه جنجالی او، فعالیتهای غیرشفاف یا سوظن جاسوسی، او را بازداشت کرده باشد. سفر با گذرنامه جعلی بهانه مناسبی برای این کار است.
-
پنهان شدن عمدی
ممکن است به دلایل شخصی یا ترس از تهدید، خود را مخفی کرده باشد.
۵. جمعبندی
ناپدیدی امیر موسوی تنها یک حادثه نیست، بلکه نمایشی از پیچیدگیها و تناقضات بازی در عرصه بینالمللی است. این پرونده چند درس مهم دارد:
-
دیپلماسی عمومی دو لبه است
استفاده از رسانه برای تاثیر، اگرچه قدرتمند است، اما میتواند واکنش های شدید ایجاد کند و امنیت فرد را به خطر بیندازد.
-
عمل خارج از پروتکلها ریسک بالا دارد
سفر با هویت جعلی، حمایت رسمی دولت را از فرد سلب میکند.
-
اظهارات غیرمسئولانه تبعات دارد
اظهارنظرهای غیرمسئولانه، درباره مسائل حساسی مانند هستهای، میتواند هم برای فرد و هم برای کشور خطرآفرین باشد.
این پرونده احتمالا به یک بنبست اطلاعاتی منجر خواهد شد. حقیقت ممکن است هرگز به طور کامل فاش نشود، اما به عنوان یک case study در دیپلماسی و امنیت بینالمللی باقی خواهد ماند.