آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، بار دیگر با یک اظهارنظر جنجالی و به شدت حاشیهساز، موضع بیطرفی این نهاد بینالمللی را زیر سوال برد. او در پاسخ به پرسش مستقیم یک خبرنگار درباره «عدم محکومیت ترور دانشمندان هستهای ایران»، به صراحت اعلام کرد که این کار را «وظیفه خود نمیداند». گروسی که خود را یک «دیپلمات» خواند، ادعا کرد باور دارد که مسائل باید از طریق مذاکره و قوانین بینالمللی حل شود، اما در عین حال هرگز هیچ اقدام خشونتباری را محکوم یا تشویق نمیکند. این اظهارات در حالی مطرح شد که ترور دانشمندان به عنوان نقض فاحش قوانین بینالمللی و حقوق بشر شناخته میشود.
مدیرکل آژانس حتی مدعی شد که به او فرصت محکومیت این ترورها داده شده، اما او به دلیل عدم تمایل به «مقصر نشان دادن دیگر کشورها» از این کار خودداری کرده است. این سخنان به طور ضمنی به نقش کشورهای خاصی در این ترورها اشاره دارد. واکنش خبرنگار حاضر در جلسه به این اظهارات، تند و مستقیم بود: «پس همه دانشمندان هستهای جهان که با شما همکاری میکنند، نباید به شما اعتماد داشته باشند و همیشه مراقب خنجر پشت سرشان باشند.» این پاسخ، گروسی را در موضعی دفاعی و نامطمئن قرار داد. این اظهارات گروسی را میتوان از چند منظر کاملاً انتقادی تحلیل کرد:
۱. تفسیر گزینشی از «بیطرفی» و «وظیفه»
گروسی با تعریف بسیار محدود و گزینشی از نقش خود، بیطرفی را با بیتفاوتی اخلاقی اشتباه گرفته است. وظیفه مدیرکل آژانس تنها نظارت بر فناوری هستهای نیست، بلکه حفاظت از یکپارچگی و امنیت برنامه هستهای صلحآمیز در سراسر جهان است. ترور دانشمندان، مستقیمترین حمله به این یکپارچگی و امنیت است. سکوت در قبال چنین اقداماتی، نه بیطرفی، که نقض آشکار وظیفه ذاتی او به عنوان رئیس یک نهاد بینالمللی است.
۲. تضاد آشکار با اهداف و اصول آژانس
مقدمه اساسنامه آژانس به صراحت بر «تسریع و افزایش سهم انرژی اتمی در برقراری صلح، سلامت و رفاه در سراسر جهان» تاکید دارد. چگونه میتوان به این هدف رسید در حالی که مدیرکل آن نهاد، امنیت دانشمندان هستهای را تضمین نمیکند و ترور آنان را محکوم نمیکند؟ این سکوت، اعتماد همه کشورهای عضو، به ویژه کشورهای در حال توسعه، به بیطرفی و کارایی آژانس را مخدوش میکند.
۳. تبعات امنیتی و روانی برای جامعه علمی جهانی
پیام گروسی به همه دانشمندان هستهای جهان این است: «اگر مورد هدف قرار گرفتید، نمیتوانید روی حمایت یا حتی محکومیت نمادین نهاد ناظر بینالمللی حساب کنید.» این موضع:
- اقدامات تروریستی را عادیسازی میکند.
- یک فضای رعب و وحشت در میان متخصصان هستهای ایجاد میکند.
- همکاریهای علمی بینالمللی را تضعیف میکند، زیرا دانشمندان از همکاری در پروژههای حساس میترسند.
۴. انگیزههای سیاسی پشت این سکوت
ادعای گروسی مبنی بر عدم تمایل به «مقصر نشان دادن دیگر کشورها» پرده از یک حقیقت سیاسی تلخ برمیدارد. این جمله به وضوح روشن میکند که مقصران این ترورها برای او و متحدانش شناخته شده هستند و او مایل نیست با محکوم کردن، روابط با آن کشورها (احتمالاً اسرائیل و برخی متحدان غربی آن) را به خطر بیندازد. این نشان میدهد که سیاستزدگی عمیق بر تصمیمات آژانس سایه انداخته است.
۵. جمعبندی: یک شکست رهبری و اخلاقی
اظهارات گروسی یک شکست کامل در رهبری و اخلاق حرفهای است. او به جای دفاع از اصول بنیادین حقوق بینالملل و امنیت متخصصان، ترجیح داده است در موضعی کاملاً سیاسی و محافظهکارانه باقی بماند. این موضع نه تنها اعتبار شخصی او، بلکه اعتبار کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به عنوان یک نهاد بیطرف و قابل اعتماد، خدشهدار کرده است. پیامد این سکوت، افزایش بیش از پیش بیاعتمادی ایران و سایر کشورها به انصاف آژانس و تقویت این برهان است که نهادهای بینالمللی ابزاری در دست قدرتهای بزرگ هستند.