آسیانیوز ایران / یزد ؛ وقف، نهادی دیرینه و مقدس در فرهنگ ایرانی-اسلامی است که نقشی بیبدیل در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ایفا میکند. استان یزد به عنوان یکی از مراکز تاریخی و مذهبی کشور، با بیش از ۱۴ هزار موقوفه، ظرفیت عظیمی در این حوزه دارد اما پرسش اساسی این است که چرا هنوز بخش قابل توجهی از این سرمایه عظیم، بهویژه در حوزه وقفهای قرآنی و درآمدزایی موقوفات زراعی، به درستی فعال و بهرهور نشده است؟
نقاط قوت
یزد با جمعیت مذهبی و مردمی با ایمان، سابقهای غنی در ثبت وقفهای متعدد دارد. در دو سال اخیر، نزدیک به ۳ هزار و ۸۰۰ موقوفه جدید ثبت شده است که بیانگر عزم اداره کل اوقاف برای تثبیت مالکیت و ارتقاء وضعیت موقوفات است. همچنین اقدامات فرهنگی نظیر طرح «شمیم خدمت» برای توانمندسازی اقتصادی اقشار کمبضاعت، گامی مثبت در جهت تحقق نیات واقفان محسوب میشود.
چالش اول: وقفهای قرآنی، مظلوم واقع شدهاند
با وجود نیاز مبرم جامعه به گسترش آموزش و فرهنگ قرآن، وقف در امور قرآنی در استان یزد بسیار کم است. این موضوع که حجتالاسلام رضا صادقی آن را «مظلوم» خوانده، نشان میدهد که وقفهای قرآنی به دلایل مختلف، مانند عدم آگاهی، عدم فرهنگسازی مناسب یا اولویتدهی به موقوفات زراعی، جایگاه واقعی خود را نیافتهاند.
چالش دوم: ۵۰ درصد موقوفات زراعی درآمدزا نیستند
حدود نیمی از موقوفات زراعی و روستایی استان، فاقد درآمد اقتصادی هستند و حتی بسیاری از این رقبات بلاصاحب ماندهاند. این امر به دلیل عدم تمایل مستاجران به بهرهبرداری از زمینها و نبود مدیریت مناسب رخ داده است که موجب میشود این سرمایههای ملی به باری بر دوش تبدیل شوند، نه منبع درآمد پایدار.
چالش سوم: مالکیت و حفظ موقوفات، یک نبرد حقوقی و اداری
تثبیت مالکیت موقوفات موضوعی حیاتی اما پیچیده است. تا زمانی که اسناد مالکیت موقوفات صادر نشود، حفظ و نگهداری آنها به سختی امکانپذیر است و برخی موقوفات ممکن است به فراموشی سپرده شوند یا به نفع اشخاص ثالث مصادره شوند. با وجود پیشرفتهای اخیر، روند ثبت مالکیت نیازمند تسریع و حمایت قانونی و اداری بیشتر است.
راهکارهای پیشنهادی
• فرهنگسازی هدفمند: برگزاری کمپینهای اطلاعرسانی و آموزشی برای آگاهسازی جامعه نسبت به اهمیت وقف قرآنی و مزایای آن.
• تسهیل ثبت و نگهداری موقوفات: کاهش پیچیدگیهای اداری و افزایش شفافیت در فرایند ثبت موقوفات و صدور اسناد مالکیت.
• مدیریت بهرهوری موقوفات زراعی: تشویق به اجارهدادن و بهرهبرداری بهینه از زمینها، استفاده از فناوریهای نوین کشاورزی و تشکیل تعاونیهای کشاورزی موقوفاتی.
• نوآوری در نیات واقفان: تشویق وقفهای نوین متناسب با نیازهای روز جامعه مانند آموزش حرفهای، فناوری، حمایت از نخبگان و فعالیتهای قرآنی.
• گسترش فعالیتهای توانمندسازی اقتصادی: توسعه طرحهای مشابه «شمیم خدمت» و ایجاد زیرساختهای فروش محصولات توانمندان جامعه.
شایان ذکر اینکه ؛
وقف در یزد، علیرغم ظرفیتها و پیشینه تاریخی، با چالشهای جدی روبروست که اگر به آنها بیتوجهی شود، این گنجینه عظیم میتواند به منبعی ناکارآمد تبدیل شود. تنها با برنامهریزی دقیق، فرهنگسازی مستمر و بهرهبرداری هوشمندانه میتوان وقف را به نیرویی مولد و موثر در پیشرفت استان بدل کرد.