آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
تنشها در مرز شرقی ناتو به نقطه اوج جدید و خطرناکی رسیده است. دولت لهستان روز چهارشنبه به طور رسمی اعلام کرد که چند فروند پهپاد روسی را که وارد حریم هوایی این کشور شده بودند، منهدم کرده است. این حمله هوایی در حالی صورت گرفته که روسیه شب گذشته حملات گستردهای را به شهرهای اوکراین انجام داده بود. در واکنشی بیسابقه، دونالد توسک، نخستوزیر لهستان، هشدار داد که این کشور در «نزدیکترین شرایط به درگیری مستقیم از زمان جنگ جهانی دوم» با روسیه قرار گرفته است. این هشدار شدیدالحن از سوی یک عضو کلیدی ناتو، نشاندهنده عمق بحران کنونی است.
لهستان به عنوان یک اقدام متقابل جدی، رسماً خواستار فعالسازی ماده ۴ پیمان ناتو شده است. این ماده زمانی فعال میشود که یکی از اعضای ناتو احساس کند تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت آن در معرض تهدید قرار گرفته است. واکنشهای بینالمللی به این واقعه سریع و قاطع بوده است. وزیران خارجه آلمان و بریتانیا با محکوم کردن این اقدام روسیه، بر لزوم پاسخ قاطع جامعه بینالمللی تأکید کردند. یوهان وادِفول، وزیر خارجه آلمان،عنوان کرد: «روسیه آماده دیپلماسی نیست، بنابراین ما پاسخ قاطع خواهیم داد.» این واقعه را میتوان از چند منظر کاملاً فنی و استراتژیک تحلیل کرد:
۱. نقض مستقیم قلمرو ناتو
این حادثه اولین بار نیست که پهپادهای روسی وارد حریم هوایی لهستان میشوند، اما زمانبندی و زمینه آن—همزمان با حمله گسترده به اوکراین—آن را به یک اعلان جنگ بالفعل تبدیل میکند. این اقدام روسیه یک «خط قرمز» را رد کرده و ناتو را مستقیماً درگیر میکند.
۲. فعالسازی ماده ۴ ناتو
درخواست لهستان برای فعالسازی ماده ۴ پیمان ناتو یک گام بسیار جدی دیپلماتیک و نظامی است. این ماده، زمینه را برای فعالسازی ماده ۵—ماده دفاع جمعی—هموار میکند. این نشان میدهد که لهستان این حادثه را نه یک «ورود تصادفی»، بلکه یک «تهدید عمدی» میداند.
۳. آزمایش پاسخگویی ناتو
این نفوذ میتواند یک «تست» حساب شده از سوی روسیه برای سنجش واکنش ناتو باشد. روسیه احتمالا میخواهد ببیند که ناتو در برابر تجلوز به قلمرو یک عضو خود چه پاسخی میدهد—آیا واکنش نظامی خواهد بود یا تنها به اخطار دیپلماتیک بسنده میکند.
۴. جنگ روایتها
واکنشهای سریع مقامات آلمانی و بریتانیایی نشان میدهد که ناتو قصد دارد یک روایت واحد و قاطع ارائه دهد: اینکهروسیه متجاوز است و ناتو متحد و مصمم است. این یکپارچگی، روایتی برای حفظ اعتبار اتحادیه حیاتی است.
۵. پیامدها برای اوکراین
این حادثه میتواند به نفع اوکراین تمام شود، زیرا فشار بر ناتو را برای تأمین تسلیحات پیشرفتهتر (مانند سیستمهای پدافند هوایی دوربرد) زیلد کرده و شاید حتی در حال تجدید نظر باشد که ممنوعیت استفاده از سلاحهای اهدایی برای حمله به قلمرو روسیه را افزایش دهد.
۶. خطر تشدید
بزرگترین خطر این است که یک حادثه دیگر—مانند سرنگونی یک پهپاد روسی بر فراز لهستان که باعث تلفات شود—می تواند جرقه ای باشد که باعث درگیری گسترده تر شود. هم اکنون ناتو و روسیه در یک بازی خطرناک ریسکی هستند.
نتیجه تحلیل
این حادثه یک «تغییردهنده بازی» بالقوه در جنگ است. این حمله مرز بین جنگ در جنگ و درگیری با ناتو را محو می کند. پاسخ ناتو از نزدیک توسط هر دو رصد خواهد شد: متحدان و دشمنان. اگر پاسخ ضعیف باشد، روسیه تشویق به آزمایش بیشتر مرزها خواهد شد. اگر پاسخ قوی باشد، خطر تشدید در افزایش مییابد. در هر صورت، این واقعه نشان میدهد که جنگ به سرعت به یک درگیری بین روسیه و غرب تبدیل میشود.