آسیانیوز ایران / یزد ؛ بازگشت به مسیر قانونی و شفافیت در نهادهای حرفهای تنها یک آرمان انتزاعی نیست؛ برای اعضای یک صنفِ تخصصی مانند روانشناسان، امر حیاتی و تعیینکننده آینده حرفه، اشتغال و اعتبار اجتماعیِ کار حرفهای است. در ماههای اخیر روند حقوقیِ مربوط به انتخابات و انتصاب ریاست سازمان نظام روانشناسی به نقطهای رسید که دیوان عدالت اداری حکمِ برخی آثار انتخابات پیشین و حکم انتصابِ ریاست را ملغی اعلام کرد؛ نتیجهای که تغییراتی در مدیریت سازمان بههمراه داشت و زمینهٔ بازطراحی فرایند انتخاباتی را فراهم آورد.
این تغییر، اگرچه شاید برای برخی صرفاً یک رخداد حقوقی باشد، اما از منظر حرفهای اهمیتِ راهبردی دارد: وقتی نهادِ ناظرِ یک حرفه نتواند مشروعیت خود را بهصورت مستمر حفظ کند، تصمیمات کلان در حوزهٔ صدور پروانه، ضوابط اخلاقی، دفاع از منافع صنفی، ساماندهی بازار خدمات روانشناختی و تعامل با دستگاههای دولتی و غیردولتی بهصورت دائمی زیر سؤال میرود. مدیریتِ جدیدِ سازمان در ماههای اخیر تلاش کرده است تا با اتکا به مراجع قانونی و شفافسازیِ فرایندها، مقدمات برگزاری انتخابات جدید را فراهم کند؛ از جمله اقداماتی که به گزارشهای رسمی منجر شد و برگزاری انتخابات پنجمین دورهٔ شورای مرکزی و هیأت بازرسان برای روز ۱۸ مهر ۱۴۰۴ اعلام شده است.
چرا این انتخابات برای روانشناسان اهمیت دارد؟
بازگرداندن اعتماد حرفهای: روانشناسان بهعنوان متولیان سلامت روانِ جامعه باید در نهادی عضو باشند که خود قابل اتکا، قانونی و پاسخگو باشد؛ این اعتماد به بیماران، کارفرمایان و نهادهای همکار نیز منتقل میشود.
تصمیمگیری در حوزه اشتغال و امنیت شغلی: سیاستهای سازمان درباره نظام صنفی، صدور پروانه، شیوههای نظارت و سازوکارهای حمایت از روانشناسانِ شاغل یا جویای کار، همگی با ترکیب و برنامههای شورای مرکزی تعیین میشوند.
ارتقای استانداردهای حرفهای و اخلاقی: تدوین و اجرای آییننامهها، نظارت بر آموزش مداوم و ایجاد سازوکارهای مؤثر برای مدیریت تخلفات نیازمند نهادی با مشروعیت و پشتیبانی اعضاست.
توان چانهزنی با دستگاههای دولتی و بخش خصوصی: توانایی سازمان در ایجاد قراردادهای همکاری، جذب سهمیهها و نقشآفرینی در نظام سلامت و آموزش، تابعی از ثبات و اعتبار سازمان است.
نکتهٔ مهم این است که، احیای مسیر قانونی و تعیین زمانِ برگزاری انتخابات، نتیجهٔ پیگیریهای حقوقی و مدیریتیِ اخیر بوده است؛ اقدامی که از منظر حفاظت از حقوق اعضا و شفافیت مدیریتی قابل اهمیت است.
برای اعضای حرفه ـ یعنی شما روانشناسان ـ وظایف روشن است:
۱. آگاه شدن از روندها و اسناد انتخاباتی؛ اطلاعیهها، فهرست نامزدها و آییننامههای اجرایی را دقیق بخوانید.
۲. شرکت آگاهانه در انتخابات؛ حضور و رأیِ گسترده تنها شاخصِ دموکراسی نیست؛ بلکه رأیِ آگاهانه، برگزیدن ترکیبی از تخصص، شایستگی و پایبندی به شفافیت است.
۳. نظارت صنفی؛ ناظران مستقلِ مجمعِ انتخاباتی را معرفی کنید، از حقوق رقابت منصفانه دفاع کنید و از ابزارهای قانونی برای پیگیری تخلفات احتمالی بهره گیرید.
۴. تعیین اولویتهای حرفهای؛ قبل از رأی دادن، از نامزدها درباره برنامههای مشخصشان در حوزههای کلیدی — از جمله امنیت شغلی، حمایت قانونی از روانشناسان شاغل در دستگاهها، استانداردسازی خدمات و توسعهٔ اشتغال — سؤال کنید و پاسخهای مکتوب بخواهید.
در پایان لازم است از تلاشهایی که به فراهم شدن بستر برگزاری انتخابات جدید منجر شده قدردانی کنیم. پیگیریهای حقوقی و اجراییِ ریاست سازمان و مجموعهای از اقداماتِ مستقلِ صنفی، امکان برگزاری انتخاباتی را فراهم آورد که هدفش بازسازیِ اعتبارِ نهادی و بازگرداندنِ اعتمادِ عمومی به سازمان است.
اگر ما، اعضای حرفه، این فرصت را مغتنم بشماریم و با حضور فعال، پرسشگر و مسئولانه در فرایندهای صنفی مشارکت کنیم، میتوانیم از این گذرِ حقوقی، نهادی قویتر، شفافتر و پاسخگوتر بسازیم؛ نهادی که نه تنها حافظِ منافع روانشناسان باشد، بلکه در ارتقای سلامت روانِ جامعه نقشِ مؤثرتری ایفا کند.