آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
انتقادات رسول منتجبنیا، دبیرکل حزب جمهوریت ایران اسلامی، به شیوه اجرای امر به معروف و نهی از منکر، بار دیگر بحثهای قدیمی درباره روشهای اجرای این فریضه اسلامی را داغ کرده است. وی در اظهاراتی صریح، به طرح پرسشهای اساسی درباره صلاحیت و آموزش افرادی پرداخته که قرار است مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر را بر عهده بگیرند. منتجبنیا با اشاره به آمار ۸۰ هزار نفری امر به معروف در تهران، بر این نکته تأکید کرده که این تعداد چگونه و توسط چه کسانی آموزش دیدهاند. به باور وی، امر به معروف یک «فن»، دانش و علم تخصصی است که نیازمند آموزش و شرایط خاص خود است.
دبیرکل حزب جمهوریت با استناد به نظر فقها، یادآور شده که امر به معروف و نهی از منکر شرایط، مقدمات و مراحل خاص خود را دارد و نمیتوان آن را بدون در نظر گرفتن این اصول اجرا کرد. وی مدعی شده که اکثر افرادی که برای این کار روانه خیابانها میشوند، اصلاً منکر و معروف را نمیشناسند. منتجبنیا با اشاره به تجربه گشت ارشاد، از صحنههایی سخن گفته که در آن مردان نامحرم دختران مردم را به زور سوار خودرو میکردند. وی پرسیده است: «آیا این کار خلاف شرع نبود؟» و از این تجربه به عنوان درس عبرتی برای عدم تکرار چنین روشهایی نام برده است.
این اظهارات در شرایطی مطرح میشود که بحث درباره روشهای اجرای امر به معروف و نهی از منکر همواره از موضوعات چالشبرانگیز در جامعه ایران بوده است. منتقدان معتقدند اجرای غیرتخصصی این فریضه میتواند به جای حل مشکل، به ایجاد بحرانهای جدید بینجامد. منتجبنیا همچنین به مسئله قانونی بودن اقدامات ستاد امر به معروف و نهی از منکر اشاره کرده و پرسیده است که این ستادها چگونه فراتر از اختیارات رئیسجمهور عمل میکنند. این پرسش، جنبه حقوقی و قانونی موضوع را نیز مورد توجه قرار داده است. تجربه گشت ارشاد که توسط منتجبنیا به آن اشاره شده، از جمله مواردی است که در تاریخ معاصر ایران با نقدهای فراوانی روبرو بوده است. بسیاری از تحلیلگران، عملکرد این گشتها را نه تنها در تضاد با اهداف امر به معروف، بلکه باعث ایجاد تنفر در جامعه میدانند. در ادامه این گزارش، تحلیل جامعی از ابعاد مختلف این اظهارات و پیامدهای آن برای سیاستهای فرهنگی کشور ارائه میشود.
بررسی صلاحیت و آموزش امرکنندگان به معروف
امر به معروف به عنوان یک فریضه اسلامی، نیازمند دانش و تخصص لازم است. این سؤال که ۸۰ هزار نفر چگونه آموزش دیدهاند، پرسش بهجایی است. بسیاری از کارشناسان دینی معتقدند آمر به معروف باید پیش از هر چیز، خودش عامل به معروف باشد. این شرط اولیه در گزینشها باید مورد توجه قرار گیرد. آموزشهای تخصصی درباره مصادیق معروف و منکر از ضروریات اجرای این فریضه است. بدون این آموزش، امکان خطا و اشتباه افزایش مییابد.
چارچوبهای قانونی و حقوقی امر به معروف
عملکرد نهادهای امر به معروف باید در چارچوب قوانین کشور باشد. پرسش درباره حدود اختیارات این نهادها پرسش مهمی است. رعایت حقوق شهروندی در اجرای امر به معروف ضروری است. هرگونه اقدام خارج از این چارچوب میتواند مشکلساز باشد. نظارت بر عملکرد نهادهای امر به معروف باید به طور مستمر انجام شود. این نظارت میتواند از بروز مشکلات جلوگیری کند.
درس هایی از تجربه گشت ارشاد
تجربه گشت ارشاد نشان داد که اجرای غیرحرفهای امر به معروف میتواند نتایج معکوس داشته باشد. این تجربه باید مورد مطالعه قرار گیرد. روشهای قهری و غیر فرهنگی در امر به معروف معمولاً به نتیجه مطلوب نمیانجامد. این روشها میتواند باعث ایجاد تنفر شود. لزوم به کارگیری روشهای فرهنگی و اقناعی در امر به معروف از مهمترین lessons تجربه گشت ارشاد است. این روشها نتایج پایدارتری دارد.
پیامدهایی برای سیاستهای فرهنگی
سیاستهای فرهنگی باید بر پایه کار کارشناسی استوار باشد. اجرای طرحهای گسترده بدون مطالعه کافی میتواند مشکلزا باشد. مشارکت نهادهای متخصص در طراحی سیاستهای فرهنگی ضروری است. این مشارکت میتواند به ارتقای کیفیت سیاستها کمک کند. ارزیابی مستمر سیاستهای اجرا شده از دیگر ضروریات است. این ارزیابی میتواند به اصلاح روشها بینجامد.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود روند
- آموزش تخصصی و گزینش دقیق امرکنندگان به معروف از اولویتها است. این آموزش باید مستمر و کارشناسی باشد.
- شفافسازی درباره روشها و عملکرد نهادهای امر به معروف ضروری است. این شفافیت به ایجاد اعتماد کمک میکند.
- گفتوگو با منتقدان و استفاده از نظرات کارشناسی میتواند به بهبود روند کمک کند. این گفتوگو باید سازنده و نتیجهمحور باشد.