آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
سینمای مستند ایران بار دیگر در عرصه بینالملل درخشید. این بار، مستند «ژنهاژ» ساخته علیرضا جمالیاخوان، پرچم دار حضور سینمای ایران در جشنواره معتبر «لیفتآف گلوبال نتورک» انگلستان شده است. این فیلم که سومین تجربه جهانی کارگردان جوان ایرانی به شمار میرود، موفق شده است در میان آثار منتخب جشنوارهای بینالمللی جای گیرد که به حمایت از فیلمسازان نوظهور مشهور است. جشنواره لیفتآف که در شهر آیور انگلستان برگزار میشود، بستری ایدهآل برای معرفی استعدادهای نو در عرصه سینمای مستند است.
«ژنهاژ» روایتگر زندگی تلخ و تأملبرانگیز پسر بچه پنجسالهای است که برای گذران زندگی، ناچار به جمعآوری زباله شده است. دوربین صبور و دقیق جمالیاخوان، مخاطب را با دنیای این کودک رها شده در حاشیه شهر آشنا میکند. کارگردان در این اثر، نه با نگاهی ترحمبرانگیز، که با رویکردی واقعگرایانه به بازگویی داستان زندگی این پسر بچه پرداخته است. روایتی که بیگمان برای مخاطب جهانی جذاب و تأثیرگذار خواهد بود.
این مستند در تاریخ ۳ نوامبر ۲۰۲۵ در شهر آیور انگلستان اکران خواهد شد و سپس در بازه اصلی جشنواره از ۱ تا ۱۵ دسامبر در معرض دید داوران و مخاطبان قرار خواهد گرفت. پخش بینالمللی این پروژه را سولماز اعتماد، چهره شناختهشده عرصه پخش فیلم، بر عهده دارد. جشنواره لیفتآف توسط جیمز بردلی و بن یولمن بنیانگذاری شده و ناتالی دنیلز مدیریت آن را بر عهده دارد. این جشنواره در طول سالهای فعالیت خود، به محفلی برای کشف استعدادهای درخشان سینمای مستند تبدیل شده است.
برای علیرضا جمالیاخوان، این سومین حضور بینالمللی پس از تجربه موفق در جشنواره «سینهلانترنز» هند در سال ۲۰۲۴ و جشنواره «تراچه» ایتالیا در سال ۲۰۲۵ محسوب میشود. حضوری که نشان از تداوم مسیر حرفهای این فیلمساز جوان دارد. «ژنهاژ» با تیمی متشکل از چهرههای توانمند سینمای ایران تولید شده است. علی هراتی به عنوان مشاور پروژه، مسعود ابراهیمیکاشف در مقام مدیر تصویربرداری و آمنه آزاد در جایگاه تدوینگر، در خلق این اثر همکاری داشتهاند. یاد و خاطره علیرضا بنانژاد، مدیر تولید و منشی صحنه فقید این پروژه نیز همواره گرامی داشته میشود.
تحلیل محتوایی و درونمایه اثر
مستند «ژنهاژ» با انتخاب موضوع کودکان کار و زبالهگردی، به یکی از چالشبرانگیزترین مسائل اجتماعی ایران معاصر پرداخته است. این اثر از طریق روایت زندگی یک پسر پنجساله، مخاطب را با عمق فاجعه کودکان محروم از تحصیل و زندگی مناسب آشنا میکند. رویکرد کارگردان در پرداخت به این موضوع، قابل تأمل است. جمالیاخوان با پرهیز از شعارزدگی و احساساتگرایی افراطی، تصویری واقعی و بیپرده از زندگی این کودک ارائه داده است. این نگاه مستندنگارانه، اثر را از کلیشههای مرسوم در پرداخت به موضوع کودکان کار متمایز میکند. انتخاب راوی کودک، اثر را برای مخاطب جهانی قابل درک و ارتباطپذیر کرده است. درد و رنج کودکان، مرزهای جغرافیایی و فرهنگی را درمینوردد و «ژنهاژ» از این ویژگی به خوبی بهره برده است.
ارزشهای هنری و تکنیکی اثر
تصویربرداری مسعود ابراهیمیکاشف در این اثر، قابل تحسین است. ترکیببندی دقیق نماها و استفاده هوشمندانه از نور طبیعی، به اثر حال و هوایی سینمایی بخشیده است. تدوین آمنه آزاد نیز در خلق ریتم مناسب اثر نقش بسزایی داشته است. تلفیق هوشمندانه نماهای باز و بسته، مخاطب را در فضای داستان غرق میکند. نگاه قوم نگارانه کارگردان به موضوع، اثر را از جنبه مردمشناسانه نیز ارزشمند کرده است. «ژنهاژ» نه تنها یک اثر سینمایی، که سندی اجتماعی از زندگی حاشیهنشینان شهری محسوب میشود.
جایگاه جشنواره و اهمیت حضور اثر
جشنواره لیفتآف گلوبال نتورک با سابقه چهاردهساله، از پلتفرم های معتبر معرفی فیلمسازان مستقل در سطح جهانی است. حضور در این جشنواره، فرصت بینظیری برای ارتباط و معرفی توانمندیهای سینمای ایران فراهم میآورد. سیاستهای جشنواره در حمایت از فیلمسازان نوظهور، با اهداف و رویکرد علیرضا جمالیاخوان همسو است. این همسویی، شانس اثر را برای جلب توجه داوران و تهیهکنندگان بینالمللی افزایش میدهد. حضور موفق در این جشنواره میتواند راه را برای حضور در other فستیوالهای معتبر اروپایی هموار کند. این امر به توسعه حرفهای کارگردان و تیم سازنده اثر کمک شایانی خواهد کرد.
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی
نمایش «ژنهاژ» در سطح بینالمللی، تصویری واقعی از چالشهای اجتماعی ایران معاصر ارائه میدهد. این اثر میتواند به درک بهتر جامعه جهانی از مسائل داخلی ایران کمک کند. از سوی دیگر، این موفقیت میتواند انگیزهبخش سایر فیلمسازان جوان ایرانی باشد. نشان دادن این که با امکانات محدود نیز میتوان در عرصه بینالمللی حضور یافت، برای جامعه سینمایی ایران حائز اهمیت است. موضوع اثر نیز میتواند توجه نهادهای بینالمللی حمایت از کودکان را به وضعیت کودکان کار در ایران جلب کند. این امر ممکن است به بهبود شرایط این کودکان بینجامد.
چشماندازهای آتی و پتانسیل ها
با توجه به حضور موفق در سه جشنواره معتبر بینالمللی، میتوان برای «ژنهاژ» و کارگردان آن آیندهای درخشان متصور بود. این اثر میتواند در جشنوارههای بیشتری حضور یابد. استقبال از این مستند ممکن است زمینهساز تولید آثاری مشابه با رویکردی جهانی شود. این روند به غنای سینمای مستند ایران و معرفی آن در عرصه بینالمللی کمک میکند. همکاری با سولماز اعتماد به عنوان پخش کننده بینالمللی، فرصتهای بیشتری برای توزیع اثر در پلتفرم های جهانی فراهم میآورد. این امر میتواند به دیده شدن هرچه بیشتر سینمای مستند ایران بینجامد.
عوامل اصلی فیلم
- نویسنده تهیه کننده و کارگردان :علیرضا جمالی اخوان
- مشاور پروژه :علی هراتی
- مدیر تصویربرداری :مسعود ابراهیمی کاشف
- مدیر تولید و منشی صحنه :مرحوم علیرضا بنانژاد
- تدوین :آمنه آزاد
- پخش کننده بین المللی :سولماز اعتماد