آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
صحبتهای یک بازیگر سینما درباره محل زندگیاش، این بار به جنجالی رسانهای تبدیل شده است. فریبا نادری، بازیگری که نامش با ازدواجهای پرحاشیه و حضور در پروژههای سینمایی گره خورده، در تازهترین مصاحبه خود حرفی زد که شبکههای اجتماعی را برآشفت. در برنامه "پامپ" به کارگردانی امیرحسین قیاسی، نادری با لحنی که بسیاری آن را "طبقاتی" توصیف میکنند، از محله زندگی خود سخن گفت. جایی که منطقه مرفهنشین ونک را "پایینشهر" خواند و زعفرانیه را بالاشهر دانست. این بازیگر با بیان اینکه "ما فلاحیایم، اونا پایین ونک دیگه!"، خندید و توضیح داد که از نظر او محله فلاحی ــ که همان زعفرانیه است ــ در منطقه بالا قرار دارد. اظهاراتی که به سرعت در فضای مجازی پخش شد و واکنشهای تندی به همراه داشت.
برای بسیاری از کاربران، این سخنان نه یک شوخی ساده، که نمایشی از "بیحسی اجتماعی" و "فاصله عمیق طبقاتی" بود. آنها معتقدند چنین اظهاراتی از سوی یک بازیگر، بیاحترامی به مردم عادی محسوب میشود. نادری در همان مصاحبه به ویژگیهای شخصیتی خود نیز اشاره کرد و گفت: "انسان بسیار فحاشی هستم و به دیگران توهین میکنم". اعترافی که در کنار اظهارات قبلی او، بر دامنه انتقادات افزوده است.
این بازیگر که در سال ۱۳۸۵ با مسعود رسام، تهیهکننده شناختهشده با ۲۵ سال اختلاف سنی ازدواج کرد، پس از درگذشت وی با مهرداد طباطبایی، مدیرعامل لبنیات سحر ازدواج نمود. این زوج با لابیهای گسترده در سینما به عنوان حامی مالی چند فیلم فعالیت داشتند. مسیری که در نهایت به حضور نادری در جشنواره فجر و دریافت سیمرغ بلورین سال گذشته انجامید. حالا این اظهارات جنجالی میتواند بر جایگاه حرفهای او تأثیر منفی بگذارد. واکنشهای کاربران نشان میدهد که جامعه از چنین اظهارات طبقاتی استقبال نمیکند. بسیاری بر این باورند که هنرمندان باید پل ارتباطی بین اقشار مختلف جامعه باشند، نه اینکه بر شکافهای موجود بیفزایند.
تحلیل جامعهشناختی اظهارات
اظهارات نادری را میتوان در چارچوب "سرمایه نمادین" و "تمایز طبقاتی" پیر بوردیو تحلیل کرد. اینگونه اظهارات نمایشی از تمایزات اجتماعی و فرهنگی است که در قالب شوخی بیان میشود. در جامعه ایران که شکاف طبقاتی در سالهای اخیر عمیقتر شده، چنین اظهاراتی میتواند به عنوان نمادی از بیتفاوتی نخبگان فرهنگی نسبت به دغدغههای عمومی تفسیر شود. نادری با این اظهارات ناخواسته به بازتولید گفتمان طبقاتی کمک کرده است. این مسئله نشان میدهد که چگونه discoursهای طبقاتی حتی در قالب شوخی نیز میتوانند تبعیضهای ساختاری را تقویت کنند.
بازتاب در فضای مجازی و افکار عمومی
واکنشهای کاربران در فضای مجازی عمدتا منفی بوده است. بسیاری از کاربران این اظهارات را نشانه "فراموشی ریشهها" توسط هنرمندان دانستهاند. هشتگهای مربوط به این موضوع در شبکههای اجتماعی ترند شده و کاربران عادی و چهرههای سرشناس نسبت به آن واکنش نشان دادهاند. این نشان از حساسیت افکار عمومی به مسائل طبقاتی دارد. برخی کاربران با طنز به مقایسه محلات مختلف تهران پرداختهاند، اما در پس این طنز، انتقاد جدی از نادری و نگاه طبقاتی حاکم بر اظهاراتش نهفته است.
تأثیر بر جایگاه حرفهای و تصویر عمومی
این اظهارات میتواند به برند شخصی نادری آسیب بزند. هنرمندان برای موفقیت به محبوبیت مردمی نیاز دارند و چنین اظهاراتی میتواند این محبوبیت را خدشهدار کند. در شرایطی که جامعه با چالشهای اقتصادی دست به گریبان است، هنرمندی که دغدغههای مردم را درک نکند، به سرعت از چشم آنان میافتد. این مسئله میتواند بر فرصتهای حرفهای آینده نادری تأثیر بگذارد. تصویر عمومی نادری که پیش از این نیز با حواشی مختلف همراه بوده، با این اظهارات بیش از پیش مخدوش میشود. بازیابی این تصویر نیازمند عذرخواهی و تغییر رویکرد خواهد بود.
بررسی سوابق و زمینههای اجتماعی
سابقه ازدواج نادری با افراد ثروتمند و زندگی در محلات بالاشهر تهران، زمینهساز شکلگیری چنین نگاهی شده است. این مسئله نشان میدهد چگونه موقعیت اجتماعی میتواند بر تصویر عمومی افراد تأثیر بگذارد. مسیر پیشرفت حرفهای نادری که با حمایتهای مالی و لابیهای گسترده همراه بوده، ممکن است باعث فاصله گرفتن او از واقعیتهای جامعه شده باشد. این فاصله در اظهاراتش به وضوح مشهود است. در جامعهای که بسیاری برای تأمین نیازهای اولیه خود تقلا میکنند، صحبت از "پایینشهر" بودن منطقهای مانند ونک میتواند به شدت تهیاز درک واقعیتهای اجتماعی تفسیر شود.
پیامدهای احتمالی و راهکارهای مدیریت بحران
این جنجال میتواند به حذف نادری از پروژههای سینمایی آینده بینجامد. تهیهکنندگان معمولاً تمایلی به همکاری با چهرههای جنجالی ندارند. برای مدیریت این بحران، نادری نیاز به عذرخواهی صادقانه و شفاف دارد. این عذرخواهی باید حاوی درک عمیق از اشتباه بودن اظهارات و توجه به حساسیتهای اجتماعی باشد. شرکت در برنامههای خیریه و نشان دادن توجه به اقشار محروم میتواند به ترمیم تصویر عمومی او کمک کند. البته این اقدامات باید صادقانه و مستمر باشد.