آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
کمبود بارش و خشکسالی شدید در ایران به بحرانی جدی تبدیل شده است. بسیاری از مردم با نگرانی این پرسش را مطرح میکنند که آیا این شرایط طبیعی است یا دستکاری بشری در آن نقش دارد؟ برخی شایعات حاکی از آن است که کشورهای دیگر با استفاده از فناوریهایی مانند "هارپ" یا "بارورسازی ابرها" عمداً باعث کاهش بارندگی در ایران شدهاند. این ادعاها در فضای مجازی به شدت در حال انتشار است.
اما کارشناسان هواشناسی و محیط زیست با بررسی علمی این موضوع، تأکید میکنند که تغییرات اقلیمی جهانی مهمترین عامل کاهش بارش در ایران است. این پدیده تنها مختص ایران نیست و بسیاری از کشورهای جهان را تحت تأثیر قرار داده است. حتی کشورهای اروپایی که معمولاً از بارش مناسبی برخوردار هستند، اکنون با افزایش دما و کاهش بارش مواجه شدهاند. این موضوع نشان میدهد که تغییرات اقلیمی پدیدهای جهانی است.
سازمان هواشناسی ایران پیشبینی کرده بود که پاییز ۱۴۰۲ دارای بارندگی نرمال خواهد بود، اما در عمل میزان بارشها حدود ۳۰ درصد از متوسط درازمدت کمتر بود. این اختلاف پیشبینی نیز نشان از پیچیدگی شرایط جوی دارد. ایران خود در سال گذشته به صورت محدود از فناوری بارورسازی ابرها استفاده کرده است. این فناوری تنها در شرایط خاص جوی قابل استفاده است و نمیتواند به طور گسترده بر اقلیم یک کشور تأثیر بگذارد. بررسیهای علمی نشان میدهد که استفاده دشمنان از فناوریهایی مانند هارپ در مقیاس کلان برای تأثیرگذاری بر بارندگی ایران، تاکنون اثبات نشده است. البته تحقیقات بیشتری در این زمینه در حال انجام است. اکنون باید به جای تمرکز بر نظریههای توطئه، بر راهکارهای مقابله با تغییرات اقلیمی و مدیریت منابع آبی تمرکز کنیم.
تحلیل تغییرات اقلیمی جهانی و تأثیر بر ایران
تغییرات اقلیمی پدیدهای جهانی است که بر الگوی بارش در سراسر جهان تأثیر گذاشته است. افزایش دمای کره زمین باعث تغییر در الگوهای بارشی شده است. کشورهای اروپایی نیز که معمولاً از بارش مناسبی برخوردار بودند، اکنون با کاهش بارش و افزایش دما مواجه شدهاند. این موضوع نشان میدهد مشکل بارش تنها مختص ایران نیست. پدیدههای اقلیمی بزرگ مانند ال نینو و لانینا نیز بر بارش در ایران تأثیر مستقیم دارند. پیشبینی میشود در ماههای آینده لانینای ضعیف شکل گیرد که باعث کاهش بارش میشود.
تحلیل فناوریهای کنترل بارش و محدودیتهای آن
فناوری بارورسازی ابرها در جهان وجود دارد و ایران نیز در سال گذشته به صورت محدود از آن استفاده کرده است. اما این فناوری محدودیتهای زیادی دارد. برای استفاده از بارورسازی ابرها، باید شرایط جوی خاصی فراهم باشد. در بسیاری از موارد، اساساً ابری برای بارورسازی وجود ندارد یا شرایط برای بارش مصنوعی فراهم نیست. فناوریهایی مانند هارپ نیز برای تأثیرگذاری بر اقلیم یک کشور پهناور مانند ایران، نیازمند تواناییهای فنی بسیار پیچیدهای است که تاکنون اثبات نشده است.
تحلیل ادعای استفاده دشمنان از فناوری کنترل بارش
بررسیهای علمی نشان میدهد که تاکنون هیچ مدرک معتبری مبنی بر استفاده دشمنان از فناوریهایی مانند هارپ برای کاهش بارش در ایران به دست نیامده است. حتی اگر دشمنان در مقیاس کوچک و آزمایشگاهی از چنین فناوریهایی استفاده کنند، تأثیرگذاری بر اقلیم کشوری پهناور مانند ایران بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود. معاونت محیط زیست دریایی و پژوهشکده محیط زیست در حال انجام تحقیقات بیشتری در این زمینه هستند تا پاسخ علمی به ابهامات مردم داده شود.
تحلیل شرایط جوی کنونی و پیشبینی آینده
پدیده لانینا در حال شکلگیری است و پیشبینی میشود بارندگی ایران در ماههای آینده کمتر از نرمال باشد. این پدیده طبیعی بر بارش ایران تأثیر میگذارد. شاخص دورپیوند MJO نیز در یک ماه آینده در فاز مناسبی قرار ندارد که این موضوع باعث کاهش رطوبت سامانههای بارشی میشود. دمای هوا نیز در ماههای آینده بالاتر از نرمال پیشبینی شده که این موضوع به تشدید خشکسالی کمک میکند.
تحلیل راهکارهای مقابله با خشکسالی
- به جای تمرکز بر نظریههای توطئه، باید بر مدیریت منابع آبی و سازگاری با تغییرات اقلیمی تمرکز کنیم. استفاده بهینه از آب و کاهش مصرف در بخشهای مختلف ضروری است.
- توسعه فناوریهای جدید برای مقابله با خشکسالی و سرمایهگذاری در پژوهشهای اقلیمی میتواند به حل مشکل کمک کند.
- آموزش عمومی درباره تغییرات اقلیمی و روشهای مقابله با خشکسالی نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.