آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
دیک چنی، چهلوششمین معاون رئیسجمهور آمریکا و از چهرههای تأثیرگذار در تاریخ معاصر این کشور، در سن ۸۴ سالگی درگذشت. خانواده وی با انتشار بیانیهای، خبر درگذشت این سیاستمدار کهنهکار جمهوریخواه را تأیید کردند. چنی که بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۹ در کنار جورج دبلیو بوش، رئیسجمهور وقت آمریکا خدمت میکرد، به عنوان یکی از معماران اصلی جنگ عراق شناخته میشد. نقش او در شکلدهی به سیاستهای خارجی آمریکا در دوران پس از حادثه ۱۱ سپتامبر، همواره مورد بحث و تحلیل کارشناسان بوده است. این سیاستمدار جمهوریخواه در سالهای پایانی عمر خود، مسیر متفاوتی را در پیش گرفت و به یکی از منتقدان سرسخت دونالد ترامپ تبدیل شد. او ترامپ را "بزدل" و "بزرگترین تهدید برای آمریکا" میخواند، موضعی که باعث طرد شدنش از حزب جمهوریخواه شد.
چنی بیشتر دوران بزرگسالی خود را با بیماری قلبی وعروقی گذراند و از چندین حمله قلبی جان سالم به در برده بود. در سال ۲۰۱۲، او تحت عمل پیوند قلب قرار گرفت و دو سال بعد در مصاحبهای از این پیوند به عنوان "هدیه خود زندگی" یاد کرد. دوران معاونت چنی با رویدادهای مهمی همچون حمله ۱۱ سپتامبر، جنگ در افغانستان و عراق، و بحران اقتصادی ۲۰۰۸ همراه بود. رویکرد سختگیرانه او در برخورد با مسائل امنیتی، همواره مورد توجه دوستان و منتقدانش بوده است. پس از ترک کاخ سفید، چنی به همراه دخترش، لیز چنی، که او نیز از منتقدان ترامپ است، نقش فعالی در سیاست آمریکا ایفا کرد. این دو در سالهای اخیر به عنوان نماد جناح سنتی حزب جمهوریخواه در مقابل جناح ترامپیست ایستادند. درگذشت چنی، فصل دیگری از تاریخ سیاسی آمریکا را بست. او که روزی از قدرتمندترین معاونان رئیسجمهور در تاریخ آمریکا محسوب میشد، در سالهای پایانی عمر شاهد افول نفوذ خود در حزبش بود. مرگ چنی در حالی رخ داده که حزب جمهوریخواه آمریکا در آستانه انتخابات ۲۰۲۴، بیش از هر زمان دیگر دچار انشقاق داخلی است. میراث سیاسی او برای نسلهای آینده سیاستمداران آمریکایی درسهای بسیاری در بر دارد.
میراث سیاسی چنی در سیاست خارجی
دیک چنی به عنوان یکی از معماران اصلی جنگ عراق، نقش تعیینکنندهای در شکلدهی به سیاست خارجی آمریکا در قرن بیست و یکم ایفا کرد. رویکرد تهاجمی او در قبال خاورمیانه، تأثیرات پایداری بر روابط بینالملل گذاشت. حمایت بیچون و چرای چنی از مداخله نظامی در عراق و افغانستان، باعث ایجاد شکاف در جامعه بینالمللی شد. بسیاری از متحدان سنتی آمریکا با این رویکرد مخالف بودند. نظریه "جنگ پیشدستانه" که توسط چنی تبلیغ میشد، تحولی اساسی در دکترین امنیت ملی آمریکا ایجاد کرد. این نظریه بعدها توسط دولتهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت.
تحولات در حزب جمهوریخواه
انتقادات تند چنی از دونالد ترامپ، نمادی از دگرگونی در حزب جمهوریخواه بود. او که زمانی از چهرههای محافظه کار اصلی حزب به شمار میرفت، در پایان عمر شاهد به حاشیه رانده شدن خود بود. این تحول نشان میدهد که حزب جمهوریخواه از دوران محافظهکاری سنتی به سمت پوپولیسم راستگرا حرکت کرده است. بسیاری از اصولی که چنی برای آنها مبارزه میکرد، امروز در حزب رنگ باخته است. مخالفت چنی با ترامپ باعث شد او و دخترش، لیز چنی، به نماد مقاومت در برابر جناح ترامپیست تبدیل شوند. این مقاومت هزینه سنگینی برای آنان داشت.
تأثیر سلامت بر زندگی سیاسی
مبارزه طولانی چنی با بیماری قلبی، بخش مهمی از زندگی حرفهای او را تحت تأثیر قرار داد. اولین حمله قلبی او در ۳۷ سالگی رخ داد و پس از آن چندین بار دیگر نیز دچار این عارضه شد. پیوند قلب در سال ۲۰۱۲ به او فرصت داد چند سال دیگر به زندگی ادامه دهد. این عمل جراحی بحثهای اخلاقی زیادی را به دنبال داشت، چرا که چنی در آن زمان ۷۱ سال داشت. با وجود مشکلات سلامتی، چنی هیچگاه از فعالیت سیاسی دست برنداشت. حتی در سالهای پایانی عمر نیز به انتقاد از ترامپ ادامه داد.
نقش چنی در تحولات خاورمیانه
تصمیمگیریهای چنی در دوران معاونت، تأثیر مستقیمی بر تحولات خاورمیانه داشت. حمله به عراق و سقوط صدام حسین، ساختار قدرت در منطقه را تغییر داد. حمایت او از سیاستهای سختگیرانه در قبال ایران، باعث تشدید تنشها بین دو کشور شد. این تنشها تا به امروز نیز ادامه دارد. نقش چنی در تشدید گفتمان "محور شرارت" باعث ایجاد قطبیسازی در منطقه شد. این گفتمان سالها بر روابط بینالمللی سایه انداخت.
درسهایی برای آینده
سرگذشت سیاسی چنی نشان میدهد که چگونه یک سیاستمدار میتواند همزمان هم قدرتمند باشد و هم منزوی. او که روزی دومین فرد قدرتمند آمریکا بود، در پایان عمر از حزب خود طرد شد. مخالفت او با ترامپ، اگرچه از موضع اصول محافظهکاری بود، اما در بین پایگاه جمهوریخواهان با استقبال روبرو نشد. این نشان از تغییر ارزشها در حزب دارد. میراث چنی برای نسل آینده سیاستمداران آمریکایی حاوی این هشدار است که سیاست میتواند بسیار بیثبات باشد. امروز در اوج قدرت بودن، تضمینی برای فردا نیست.